«Την άνοιξη θα φυτρώσει το σιτάρι / θα λούζονται τα δέντρα μας στο φως / κι όπως θα κόβουμε το βράδυ το ψωμί / κι όπως θα ανοίγουμε το δειλινό / τα πορτοκάλια / θα έχουν μια γεύση πιο βαθιά, πιο δίκαιη, πιο ακατάλυτη, / γιατί στη Γη που φύτρωσαν κοιμάται / πια το χτες, ένα κομμάτι από την ξενιτεμένη Ελλάδα» (ποίημα του Τάσου Λειβαδίτη αφιερωμένο στον Πέτρο Κόκκαλη, το οποίο απαγγέλθηκε στην εκδήλωση τιμής για τον κομμουνιστή επιστήμονα).

Ο Πέτρος Κόκκαλης, κορυφαίος εκπρόσωπος του Υγειονομικού του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, έθεσε την επιστήμη και τη ζωή του στον αγώνα για την κοινωνική απελευθέρωση του ανθρώπου. Γι' αυτόν τον επιστήμονα - αγωνιστή, που πρόσφερε στο ΚΚΕ, στο ΕΑΜ, στο ΔΣΕ μέχρι την τελευταία στιγμή της ζωής του κι έθεσε την επιστήμη του στην υπηρεσία και προς όφελος του ανθρώπου, οι κομμουνιστές και οι κομμουνίστριες έστησαν προτομή στο ύψωμα του Βέρτενικ του Γράμμου έχοντας αντικριστά τις πλαγιές και τις χαράδρες, όπου στεγαζόταν το Νοσοκομείο του ΔΣΕ. Σε αυτή τη σεμνή τελετή αποκάλυψης της προτομής του Πέτρου Κόκκαλη παραβρέθηκε αντιπροσωπεία της ΚΕ του ΚΚΕ με τη Γενική Γραμματέα, Αλέκα Παπαρήγα, και αντιπροσωπείες Οργανώσεων από τη Μακεδονία και την Ηπειρο. Εκτός των άλλων, το «παρών» στην εκδήλωση έδωσε και ο εγγονός του τιμώμενου Π. Κόκκαλης. Η εκδήλωση αυτή αποτελεί μέρος της συστηματικής προσπάθειας που κάνει το Κόμμα μας για να προβληθούν το διαπαιδαγωγητικό έργο και η αντιιμπεριαλιστική, διεθνιστική, δίκαιη και ηθική αποστολή του ΔΣΕ και να απαντηθούν οι συκοφαντίες που χρόνια κατασκευάστηκαν. Για να γίνουν γνωστά τα ηρωικά κατορθώματα των μαχητών και των μαχητριών σήμερα, που ο ατομισμός και ο άκρατος ανταγωνισμός είναι το κυρίαρχο ιδεολόγημα της αστικής τάξης.

Το Νοσοκομείο του ΔΣΕ χτίστηκε το Μάη του 1948 από πολίτες της περιοχής, ωστόσο, η ιστορία του Υγειονομικού του ΔΣΕ ξεκινάει με τις πρώτες αντάρτικες ομάδες, αρχές 1946. Αρχές του 1946, γιατροί και νοσοκόμοι, σχεδόν, δεν υπήρχαν ενώ έλειπαν και τα πιο στοιχειώδη μέσα περίθαλψης. Για γάζες χρησιμοποιούνταν κοινά πανιά και πουκάμισα, για μπαμπάκι αυτό που έβγαζε ο λαός του χωριού από τα μαξιλάρια και τα παπλώματά του. Με την ίδρυση του Γενικού Αρχηγείου, τον Οκτώβρη του 1946, άρχισε να παίρνει η υγειονομική υπηρεσία κάποια ενιαία υγειονομική κατεύθυνση. Λειτούργησε στα Χάσια η πρώτη Σχολή Νοσοκόμων. Το Φλεβάρη του '47 λειτουργεί ιδιαίτερη Σχολή στο Γράμμο με θεωρητική και πρακτική εκπαίδευση. Εκπαιδευτής ο γιατρός Νίκος Κουκούλιας. Τον ίδιο χρόνο λειτουργούν Σχολές Νοσοκόμων σε όλα τα αρχηγεία περιοχών. Το υγειονομικό υλικό προέρχεται από λάφυρα. Η νοσοκομειακή περίθαλψη γίνεται σε πρόχειρες καλύβες.

Από το 1948 γίνονται συστηματικές χειρουργικές επεμβάσεις και παίρνονται μέτρα προληπτικής ιατρικής. Η μεταφορά των τραυματιών στο χώρο των Ταξιαρχιών είναι οργανωμένη σε διμοιρίες - ομάδες τραυματιοφορέων, διμοιρία στο τάγμα και ομάδα στο λόχο. Ανάλογα με τις συνθήκες κάθε Μεραρχίας και Ταξιαρχίας λειτουργούσε αναρρωτήριο για τους ελαφρά τραυματισμένους - αρρώστους. Σε κάθε Μεραρχία υπήρχε νοσοκομείο με ανάλογους γιατρούς. Το Μάη του '48 χτίζεται το Νοσοκομείο, το οποίο διέθετε θαλάμους 10 - 12 ατόμων που χτίστηκαν για βαριά αρρώστους - τραυματίες και θάλαμοι 30 - 60 ατόμων που χτίστηκαν για τους πιο ελαφρά τραυματισμένους. Με τα παραρτήματά του το νοσοκομείο μπορούσε να νοσηλεύσει 1.000 - 1.200 τραυματίες - αρρώστους.

Υπήρχαν κινητές χειρουργικές ομάδες, με χειρουργούς, ειδικευμένο προσωπικό και υλικό που χειρουργούσαν σε μικρή απόσταση από το πολεμικό μέτωπο. Ηταν ευκίνητες και η αλλαγή της θέσης τους ρυθμιζόταν ανάλογα με τη διάταξη μεγάλων μονάδων. Χειρουργούνταν όλοι οι τραυματίες μας, όσοι είχαν ανάγκη από εγχείρηση. Δεν υπήρχε εγχείρηση που έπρεπε να γίνει και δεν έγινε. Από τους τραυματίες με κρανιακά τραύματα, που αρκετά είχαν έξοδο εγκεφαλικής ουσίας με παραλύσεις και τα οποία χειρουργήθηκαν, όχι μόνο επέζησαν αλλά ύστερα από 1 - 2 μήνες χρησιμοποιήθηκαν σε ανάλογες υπηρεσίες του ΔΣΕ.

Από τις περιπτώσεις καταγμάτων κρανίου που χειρουργήθηκαν στις μάχες Γράμμου - Βίτσι βγήκε το στατιστικό στοιχείο πως η θνησιμότητα έφτασε μόνο στο 10% (Γ. Τζαμαλούκας - Πετρόπουλος), ενώ η θνησιμότητα στον πόλεμο του 1914 - 1918 ήταν 80% και στον πόλεμο του 1939 - 1944 από στατιστικές Γερμανών - Αγγλων έφτανε στο 25 - 45%! Αυτό από τους χειρουργούς χαρακτηρίστηκε «το θαύμα και τα παράδοξα του Γράμμου - Βίτσι». Είναι επίσης εκπληκτικό το γεγονός ότι μέσα σ' αυτές τις ασύλληπτες συνθήκες εκπονούνταν και επιστημονικές μελέτες.

Σε αυτό «το θαύμα και το παράδοξο» του Γράμμου τεράστια ήταν η συμβολή του Πέτρου Κόκκαλη. Ο Π. Κόκκαλης ήταν ο πρωτοπόρος στην οργάνωση της υγειονομικής περίθαλψης στο ΔΣΕ και ένα από τα σημαντικότερα πολιτικά στελέχη, όντας υπουργός Υγείας, Πρόνοιας και Παιδείας. Για την επιστημονική του δράση, αργότερα, η κυβέρνηση της Γερμανικής Λαοκρατικής Δημοκρατίας του απένειμε το παράσημο «Λάβαρο της Εργασίας», μια από τις πλέον τιμητικές διακρίσεις της χώρας.

Μιλώντας στην εκδήλωση για τον Π. Κόκκαλη ο Θεοδόσης Κωνσταντινίδης, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, θα σημειώσει: «Η στάση του Πέτρου Κόκκαλη δείχνει το δρόμο που πρέπει να ακολουθήσουμε και σήμερα, σε μία περίοδο βάρβαρης ιμπεριαλιστικής πολιτικής του ΝΑΤΟ, των ΗΠΑ, της ΕΕ, με τους πολέμους, τους τρομονόμους, την ανείπωτη φτώχεια, το ανελέητο χτύπημα στα βασικά δικαιώματα των εργαζομένων, του λαού, τις απάνθρωπες ιδιωτικοποιήσεις της Υγείας, της Πρόνοιας, της Παιδείας τύπου Μπολόνια. Της ΝΑΤΟποίησης της έρευνας που πραγματοποιείται με τη βούλα των επιστημονικών ιδρυμάτων και που δίνουν επιστημονικοφάνεια. Της καταστρατήγησης των δικαιωμάτων του εργαζόμενου λαού. Της αντικομμουνιστικής επίθεσης, της ΕΕ, του ΝΑΤΟ, των ΗΠΑ που πάνε να εξισώσουν τον κομμουνισμό με το ναζισμό, τον Στάλιν με τον Χίτλερ».

Υπογραμμίζοντας το παράδειγμα της στάσης ζωής του Π. Κόκκαλη το μέλος του ΠΓ απηύθυνε έκκληση στους επιστήμονες σήμερα, όπως και τότε έκανε κι ο Π. Κόκκαλης, και υπενθύμισε το άρθρο του «Η ιδεολογία και η επιστημονική έρευνα στην Ακαδημία Αθηνών και τα Ανώτερα επιστημονικά ιδρύματα», που γράφτηκε και δημοσιεύτηκε στο «Νέο Κόσμο» στα 1956. Ενα έργο που παραμένει προφητικά επίκαιρο για το «πώς θα μπορέσει να αντιδράσει αποτελεσματικά ο επιστημονικός κόσμος, την ώρα τούτη που τα ιδρύματα αλώνονται από αντιδραστικές κατευθύνσεις...». Σε αυτό, μεταξύ άλλων, σημείωνε ο Π. Κόκκαλης: «Να συνειδητοποιήσει κάθε επιστήμονας τις μεγάλες ευθύνες που έχει σήμερα μέσα στις βαθιές κοινωνικές εξελίξεις που είναι στενά συνδεμένες με τις επιστημονικές επιτεύξεις». Και τόνιζε: «Κανένας επιστήμονας δεν μπορεί να ισχυριστεί σήμερα, την εποχή της τόσο φανερής και οξείας αντιπαράθεσης των δύο αντίθετων ιδεολογιών, ότι δεν αντιλαμβάνεται τη σημασία της ενεργητικής του τοποθέτησης απέναντι στα μεγάλα κοινωνικά προβλήματα».

«Σήμερα, όπως και τότε, θα συνεχίσει ο Θ. Κωνσταντινίδης, είναι επίκαιρο το ερώτημα, υποταγή ή αντίσταση, συναίνεση ή ρήξη, καπιταλισμός ή σοσιαλισμός. Η απάντηση έτσι κι αλλιώς πρέπει να δίνεται καθημερινά, ανεξάρτητα από τις μορφές πάλης που σήμερα παίρνει ο εργατικός, ο λαϊκός αγώνας. Η καθημερινή πίεση που νιώθουν οι εργαζόμενοι, το φάσμα της φτώχειας και της ανεργίας που απειλεί τα λαϊκά στρώματα και τη νεολαία είναι προβλήματα υπαρκτά. Η βάση αυτών των προβλημάτων βρίσκεται στις συνέπειες της συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης του κεφαλαίου. Βρίσκεται στην πολιτική των ιδιωτικοποιήσεων, της απελευθέρωσης της αγοράς, την πολιτική των μονοπωλίων. Γι' αυτό λέμε και σήμερα, όπως και τότε, ότι η μάχη γενικεύεται. Παίρνει χαρακτήρα αναμέτρησης με τη στρατηγική του αντιπάλου. Ας μη μας εμποδίσουν οι συσχετισμοί. Ο γενικευμένος αγώνας μπορεί κάτω από προϋποθέσεις να οδηγήσει σε νίκες και στο επίπεδο της εξουσίας. Αυτό μας διδάσκει η τρίχρονη εποποιία του ΔΣΕ. Αυτό μας διδάσκει η 90χρονη ιστορία του Κόμματός μας.

Γι' αυτό η πρότασή μας για λαϊκή συμμαχία, λαϊκή εξουσία και οικονομία παίρνει όσο ποτέ άλλοτε κοινωνικό και πολιτικό περιεχόμενο. Απαντάει στα ζωτικά συμφέροντα των λαϊκών στρωμάτων. Παίρνει χαρακτήρα μονόδρομου, ενός λαϊκού - αγωνιστικού μονόδρομου. Είναι η μόνη πρόταση που ξεσκεπάζει την κυβερνητική πολιτική που επιτίθεται στα εργατικά - λαϊκά στρώματα και καλύπτεται κάτω από το μανδύα της φιλανθρωπίας και της διαχείρισης της φτώχειας. Είναι η μόνη πρόταση που δίνει απάντηση στα αφηρημένα οράματα περί "εξυγίανσης" και "εξανθρωπισμού" του συστήματος και των άλλων "μέτρων ελέγχου της αγοράς" που, πρόσφατα, ξαναθυμήθηκε η σοσιαλδημοκρατία. Είναι η μόνη πρόταση που απαντά στα εξ αριστερών "εξαπτέρυγα" που κρύβουν το συμβιβασμό τους πίσω από μεγαλόστομα συνθήματα εκτόνωσης.

Σύντροφοι και συντρόφισσες, η δικαίωση του αγώνα του ΔΣΕ δεν έχει έρθει ακόμα, παρά το γεγονός ότι τα μηνύματά του δε χάθηκαν, παρακίνησαν τα κατοπινά χρόνια σε αγώνες, σε μάχες και αναμετρήσεις. Νέα προβλήματα στέκουν μπροστά μας σήμερα, αύριο, μπροστά στο εργατικό, το κομμουνιστικό κίνημα θα τεθούν ακόμα πιο δύσκολα, πιο μεγάλα, πιο σύνθετα προβλήματα. Αυτό που έχει σημασία είναι να έχουμε πλήρη ετοιμότητα και ικανότητα να ανταποκριθούμε και σε μία απότομη στροφή του κινήματος, σε μία στασιμότητα αλλά και σε ένα πρωτοφανέρωτο φούντωμα που έτσι κι αλλιώς θα έρθει. Εδώ στο ΚΚΕ χτυπά η καρδιά του μέλλοντος. Εδώ γίνονται ένα το χτες με το σήμερα και το αύριο. Θα ανταποκριθούμε, το δηλώνουμε, το πιστεύουμε. Με αισιοδοξία προχωράμε στο 18ο Συνέδριο».