Δυστυχώς απουσιάζατε (Sorry we missed you) (2019), Ken Loach

Οσες λέξεις και να γράψεις για τις ταινίες του Κεν Λόουτς, είναι πάντα λίγες, πρώτον γιατί θίγει τόσα πολλά κοινωνικά ζητήματα σε κάθε ταινία του που δημιουργούν μια ολόκληρη αλυσίδα σκέψης, και δεύτερον γιατί στις ιστορίες του μπορείς να αναγνωρίσεις τον εαυτό σου, την οικογένειά σου και τελικά ολόκληρη την κοινωνία. Ο Λόουτς είναι από τους «τελευταίους των Μοϊκανών» στο πολιτικό σινεμά. Βρίσκεται σταθερά και μόνο στο πλευρό της εργατικής τάξης σε ολόκληρη τη φιλμογραφία του και παρ' όλες τις διαφωνίες που μπορεί να έχει κανείς με τις απόψεις του, είναι αδύνατον να μην του αναγνωρίσει ότι όσο ωριμάζει ως δημιουργός, κόβει με το νυστέρι πιο βαθιά το παρφουμαρισμένο πτώμα του καπιταλισμού.

Από την πρώτη στιγμή που παρακολουθείς το «Sorry we missed you», ξέρεις ακριβώς σε ποια πλευρά ανήκει, ποια πλευρά περιγράφει και πάνω σε ποια ζητήματα θέλει να προβληματίσει χωρίς διδακτικισμούς και μεγαλοστομίες.

Το «Sorry we missed you» αναφέρεται σε μια οικογένεια της εργατικής τάξης που προσπαθεί να «κρατηθεί ζωντανή στη σκηνή» και να μη διαλυθεί κυριολεκτικά και μεταφορικά μέσα στις άθλιες εργασιακές συνθήκες που βιώνει στη Μ. Βρετανία του σήμερα. Στο προσκήνιο μπαίνει το ζήτημα των «zero hour contracts» (συμβόλαια μηδενικών ωρών), που αποτελεί την κορωνίδα των «ευέλικτων» μορφών εργασίας και την τεράστια παγίδα της «αυτοαπασχόλησης» στα πολυεθνικά μονοπώλια. Δόγμα των οποίων αποτελεί το «Η ταχύτητα μετράει». Αυτές οι μορφές απασχόλησης απεικονίζονται τόσο διεξοδικά στην ταινία, που δεν χρειάζονται ιδιαίτερη ανάλυση.

Επιγραμματικά η οικογένεια ζει σε νοίκι, κανείς τους δεν έχει σταθερή εργασία, οι γονείς αναγκάζονται να λείπουν όλη μέρα, ακόμα και νύχτα από το σπίτι. Η οικογένεια λειτουργεί διά τηλεφώνου. Το μικρότερο μέλος της οικογένειας αναγκάζεται να έχει ευθύνες που της στερούν την παιδική ηλικία, το έφηβο μέλος της οικογένειας αμφισβητεί τα πάντα, συνειδητοποιεί το αδιέξοδο και δεν βλέπει μέλλον πουθενά... Η μητέρα έχει μέσα της όλο το βάρος του κόσμου γιατί προσπαθεί να αντεπεξέλθει σε εξοντωτικές συνθήκες, προσπαθώντας να κάνει τα πάντα με ένα τηλέφωνο στο χέρι, από τη δουλειά της μέχρι την επικοινωνία με την οικογένειά της. Ο πατέρας επιλέγει να μπει ως εξωτερικός «συνεργάτης» σε μια από τις εταιρείες που πείθουν τους εργάτες να εκμεταλλεύονται τον εαυτό τους οικειοθελώς με «ληστρικούς», σχεδόν μεσαιωνικούς όρους απασχόλησης.

Γιατί ο καπιταλισμός σού δίνει την ελευθερία της επιλογής, είσαι ελεύθερος να επιλέξεις τις συνθήκες που θα σε ξεζουμίσει. Είσαι ελεύθερος να επιλέξεις ένα σκάνερ να καταγράφει κάθε σου κίνηση κάθε δυο λεπτά για 14 ώρες τη μέρα. Είσαι ελεύθερος να επιλέξεις το μπουκάλι που θα «εναποθέτεις τα ούρα» σου, γιατί δεν έχεις δικαίωμα ούτε τουαλέτα να πας, μιας και η ταχύτητα που θα πλουτίζει το αφεντικό είναι αντιστρόφως ανάλογη ακόμα και των βασικών ανθρώπινων αναγκών του εργάτη. Είσαι ελεύθερος να θυσιάσεις ακόμα και την ίδια σου τη ζωή, τις σχέσεις σου, τα παιδιά σου για τα κέρδη του, αφού για εκείνον είσαι αναλώσιμος και εκτιμάει δεόντως ότι αργείς να το συνειδητοποιήσεις ο ίδιος...

Θα ήταν τεράστια παράλειψη να μην αναφερθεί κανείς στη μόνιμη συνεργασία του Κεν Λόουτς με τον σεναριογράφο Πολ Λάβερτι, που στην ουσία είναι ο συνδημιουργός των ταινιών του. Στην προκειμένη περίπτωση μιλάμε για δυο τόσο διαλεκτικά δεμένους δημιουργούς ταυτόσημης αξίας, που είναι αδύνατον να ξεχωριστεί η καλλιτεχνική τους ιδιότητα.

Από τις υπόλοιπες ταινίες της βδομάδας ξεχωρίζουμε:

Ποτέ δεν είναι αργά κύριε καθηγητά (2018), Wayne Roberts

Ενας καθηγητής κολεγίου μαθαίνει ότι έχει καρκίνο στο τελευταίο στάδιο. Αποφασίζει να ζήσει τους μήνες που του απομένουν με χιούμορ και ειλικρίνεια, προσπαθώντας να επαναπροσδιορίσει τις σχέσεις του και να αφήσει πίσω του όμορφες στιγμές να τον θυμούνται. Επιστροφή του Τζόνι Ντεπ, που δεν αρκεί για να μας δώσει κάτι άλλο πέρα από μια γλυκόπικρη κομεντί...

Κλέφτης Αλόγων (2019), Hans Petter Moland

Υπαρξιακός ευρωπαϊκός κινηματογράφος με ομολογουμένως υπέροχη φωτογραφία, με κυρίαρχα τα νορβηγικά τοπία του χειμώνα. Απέσπασε και το βραβείο καλύτερης φωτογραφίας στο 69ο Φεστιβάλ Βερολίνου. Η ταινία πραγματεύεται το «ταξίδι» ενός ανθρώπου, που έχει βιώσει την απώλεια της συντρόφου του, πίσω στα τραυματικά παιδικά του χρόνια. Ξαναγυρνώντας στα τοπία που περνούσε τα καλοκαίρια με τον πατέρα του, αναρωτιέται εάν πραγματικά είναι εκείνος ο ήρωας της ζωής του ή αυτόν το ρόλο τον έπαιξε κάποιος άλλος για εκείνον. Παρότι αφηγηματικά η ανάλυση των χαρακτήρων είναι αρκετά καλή, δεν δίνει κάτι άλλο.