Για το μιούζικαλ - θρίλερ «Ο Φονικός Κουρέας της Οδού Φλιτ», του Τιμ Μπάρτον, που βγαίνει επίσης στις αίθουσες, γράψαμε κριτική την περασμένη βδομάδα. Βιαστήκαμε... «Αν ήταν λιγότερο ...φονικός και λιγότερο "αναρχικός", θα ήταν ακόμα καλύτερος», γράφαμε και ισχύει! Αξίζει, πάντως, κάποιος να ρίξει μια ματιά, στην κριτική της Πέμπτης 31-1-08. Και στην ίδια την ταινία, βεβαίως!

«Ταξίδι στο Darjeeling», του Γουές Αντερσον.

Ενα ταξίδι στην Ινδία, στη χώρα με τις «πανάρχαιες θεότητες» και τη «βαθιά φιλοσοφία», λέει ο Αμερικανός σκηνοθέτης, βοηθάει στην αυτογνωσία του ανήσυχου και πελαγωμένου δυτικού ανθρώπου!

Θα συμφωνούσα με τον Αντερσον, αν δε θα υπήρχε και η άλλη Ινδία! Αυτή της φτώχειας, της πείνας, της ανεργίας. Αυτής που κατέγραψε το, έστω και άτολμο, ντοκιμαντέρ του Στάγκου! Οταν υπάρχει αυτή η Ινδία, κύριε Αντερσον, είναι ιεροσυλία και ύβρις το φολκλόρ, η μητέρα Τερέζα και οι τρεις «μαντράχαλοι» (αλλά καλοί ηθοποιοί), που περιφέρεις από τρένο σε τρένο και από αξιοθέατο σε αξιοθέατο!

Παίζουν: Εϊντριεν Μπρόντι, Τζέισον Σουόρτσμαν, Οουεν Ουίλσον.

«Πάνω απ' όλα ο Ερωτας», του Ρόμπερτ Μπέντον.

Αλλη μια «θρησκευτική» και καλών προθέσεων ταινία. Με καλούς ανθρώπους (Μόργκαν Φρίμαν). Με διδακτικό περιεχόμενο: Ο έρωτας είναι μπαγάσας! Εμφανίζεται με χιλιάδες όψεις! Οπως, όμως, και να εμφανίζεται είναι όμορφος! Φτάνει οι άνθρωποι να είναι έτοιμοι και ώριμοι να τον δεχτούν!

Τώρα πώς γίνεται κανείς ώριμος είναι θέμα για άλλη ταινία! Εδώ βάζει το χέρι του ο καθηγητής Φιλοσοφίας (Μόργκαν Φρίμαν) και τα πράγματα τελειώνουν όλα καλά (σημειώθηκε μόνο μια απώλεια και αυτή από άλλες αιτίες)!

Δεν έχω τίποτα με τις «απλοϊκές» ταινίες! Πολλές φορές με συγκινούν κιόλας! Ομως, θεωρώ χάσιμο χρόνου να τις παρακολουθώ! Στο ίδιο διάστημα μπορώ να κάνω άλλα, πιο χρήσιμα πράγματα!

Παίζουν: Μόργκαν Φρίμαν, Γκρεγκ Κινίαρ, Ράντα Μίτσελ, Σέλμα Μπλερ, Τζέιν Αλεξάντερ.

Παίζεται, επίσης, και το «Cloverfield», του Ματ Ριβς, όμως δεν πρέπει να το μετρήσετε! Πρόκειται για μια ακόμα ταινία τρόμου, η οποία, μάλιστα, δεν έχει ούτε τρόμο! Εχει, απλώς, μια ομάδα παιδιά και κάποιες εκατοντάδες κομπάρσους που τρέχουν πέρα δώθε φωνάζοντας «να το τέρας» και αυτό πουθενά! Πότε - πότε σκάει μύτη ένα ψεύτικο πράμα, κάτι σαν τέρας, που κανείς σοβαρός άνθρωπος μπορεί να του δώσει σημασία!

Παίζουν: Μάικλ Σταλ - Ντέιβιντ, Λίζι Κάπλαν, Τζέσικα Λούκας, Τ. Τζ. Μίλερ.

Δυο νέα παιδιά φεύγουν από το Μεξικό (τη φτώχεια) και περνάνε λαθραία στις ΗΠΑ (τον πλούτο). Η πραγματικότητα, βέβαια, είναι διαφορετική. Το Μπρούκλιν, τελικά, για κάποιους ανθρώπους, για χιλιάδες ανθρώπους - και όχι μόνο Λατινοαμερικάνους - είναι και αυτό μια φτωχή και δυστυχισμένη παραγκούπολη. Μια προέκταση της Λατινικής Αμερικής μέσα στην καρδιά της Νέας Υόρκης, δίπλα στην άλλη παραγκούπολη, το μαύρο, το άνεργο και το αναλφάβητο Χάρλεμ! (30 εκατ. Αμερικάνοι είναι αναλφάβητοι). Πίσω από τη βιτρίνα και τα φώτα. Στα σκοτεινά υπόγεια του καπιταλισμού! Στους χώρους που βασανίζονται εκατομμύρια άνθρωποι! (Κάθε Αμερικάνος πολίτης είναι χρεωμένος με 160.000 δολάρια)!

Οι μετανάστες στις ΗΠΑ, είτε λαθραίοι είναι είτε με «πράσινη κάρτα», βιώνουν την ίδια, αν όχι χειρότερη, ζωή από αυτή των καταπιεσμένων και εξαρτημένων χωρών της Λατινικής Αμερικής, της Αφρικής και της Ασίας! Και εδώ άθλια σπίτια, υπόγεια, παρατημένα παραπήγματα, άθλιες σκεπασμένες από λαμαρίνες γωνιές για στέγαση και ύπνο. Και δουλειά μαύρη! Αλλοι στη λάντζα και άλλοι δουλειές του ποδαριού (οικοδομή, μεταφορές, κλπ.). Και, βέβαια, τα ναρκωτικά και η πορνεία. Και το έγκλημα! Ανεργοι, άστεγοι, παραβατικοί!..

Σε ένα τέτοιο θλιβερό και μολυσμένο περιβάλλον, ήρθαν τα δυο παιδιά από το Μεξικό για να αναζητήσουν αυτό που τους έλειπε στην πατρίδα τους. Ηρθαν να αναζητήσουν την ασφάλεια και την αγάπη! Σε τέτοια περιβάλλοντα, όμως, γεννιέται και τρέφεται ακριβώς το αντίθετο! Η ανασφάλεια, ο φόβος, η εγκατάλειψη, η παραβατικότητα. Το ταξίδι των δυο παιδιών θα καταλήξει σε τραγωδία.

Η ταινία του πρωτοεμφανιζόμενου Κρίστοφερ Ζάλα (ο οποίος έζησε για κάποιο διάστημα στη Βολιβία) βλέπεται με ...πολλά μάτια! Μπορείς να τη δεις σαν θρίλερ (είναι και τέτοια), μπορείς να τη δεις σαν μια κοινωνική καταγγελία (είναι και τέτοια) και μπορείς να τη δεις, επίσης, και σαν μια κοινωνική έρευνα για τις αιτίες του εγκλήματος. Ιδιαίτερα στο χώρο των λαθρομεταναστών! Με όποια μάτια, όμως, και αν την κοιτάξεις, στο τέλος θα γεμίσεις αγανάκτηση. Δεν μπορεί να λέγεται ζωή, η ζωή αυτών των ανθρώπων! Το «Πάτερ Ημών», από όποια σκοπιά και αν το δεις, είναι πολύ αποκαλυπτικό! Και πολύ διδακτικό!

Δυο παιδιά, λοιπόν, περνάνε λαθραία τα σύνορα. Ο Χουάν, το μεγαλύτερο παιδί, έχει ήδη μπολιαστεί με τα στοιχεία του εγκληματία. Κλέβει τον «φίλο» του (κατά τη διάρκεια του λαθραίου ταξιδιού) και παίρνει τη θέση του. Εμφανίζεται στον πατέρα του άλλου παιδιού, ο οποίος εργάζεται στη λάντζα ενός εστιατορίου στο Μπρούκλιν κουβαλώντας το δικό του δράμα, και προσποιείται ότι είναι ο γιος του. Αμέσως «χώνεται» στην παραβατικότητα του νέου περιβάλλοντος (το οποίο, βέβαια, γεννάει και διευκολύνει το έγκλημα).

Το άλλο παιδί, ο Πέδρο, είναι ακόμα καθαρός! Δεν πρόλαβε να μολυνθεί! Και στο νέο περιβάλλον, θα προσπαθήσει να διατηρήσει την καθαρότητά του. Αν τον αφήσουν να ζήσει! Φτάνει και αυτός στο Μπρούκλιν και, χωρίς στοιχεία πια, του τα έχει αφαιρέσει ο κλέφτης, αναζητεί τον πατέρα του. Προσπαθεί να επιβιώσει εργαζόμενος. Και αυτός, όμως, δε θα αποφύγει τελείως την παραβατικότητα. (Πώς θα γινόταν αυτό, όταν όλα γύρω του τον σπρώχνουν σ' αυτήν;) Γνωρίζει ένα κορίτσι βαποράκι - πόρνη. (Τι άλλο θα γνώριζε σε ένα τέτοιο περιβάλλον;). Η οποία, παρότι ερείπιο η ίδια, του συμπαραστέκεται!

Ο δρόμος του Πέδρο είναι δίπλα στο δρόμο του Χουάν. Κάποια στιγμή, τα δυο παιδιά θα διασταυρωθούν! Και θα ολοκληρωθεί το δράμα! Ενα δράμα, το οποίο δίνει τέλος μόνο σε μια προσωπική ιστορία. Σήμερα, αύριο, μεθαύριο, μέχρι να αλλάξει το Μπρούκλιν, μέχρι να αλλάξει ο κόσμος, ένα άλλο δράμα, μια άλλη τραγωδία θα έρθει να προστεθεί δίπλα σε αυτή των δυο νεαρών λαθρομεταναστών!

Ωραία γραφή. Θυμίζει ταινίες του καλού ασπρόμαυρου αμερικάνικου κινηματογράφου. Του γαλλικού φιλμ νουάρ. Του ιταλικού κοινωνικού νεορεαλισμού. Νεορεαλισμός με τα όλα του. Με μια θαυμάσια μουσική, που βγαίνει από «αυτοσχέδια» όργανα (παλαμάκια, λαμαρίνες, κρουστά κλπ.). Με μια εξαιρετική φωτογραφία και με μοναδικά αληθινά ντεκόρ! Με άριστες ερμηνείες. Μια πλήρης ταινία!

Παίζουν: Τζέσους Οτσόα, Αρμάντο Χερνάντεζ, Χορχέ Αντριάν Εσπινδόλα, Πάολα Μεντόζα.

Μια γυναίκα μόνη. Ζει κοντά στη φύση. Μέσα στη φύση. Λατρεύει τη φύση. Παίρνει από αυτή τα απολύτως απαραίτητα. Η γη είναι μέρος του εαυτού της. Τα ζώα που τρέφει είναι μέρος του εαυτού της. Οταν τα αποχωρίζεται, το κάνει με συντριβή! Δεν πρέπει να πονέσουν! Δεν πρέπει να πονέσει και η ίδια! Ολα απαιτούν σεβασμό! Ολα πρέπει να γίνονται με σεβασμό!

Η ίδια, όμως, είναι μόνη! Η ελευθερία της την εμποδίζει να συμβιβαστεί. Στη ζωή της, και στον έρωτα φυσικά, δε δέχεται υποδείξεις. Προτιμά την αυτοϊκανοποίηση από τη συμβατικότητα. Ομως, φοβάται κιόλας! Δεν είναι ώριμη να συμβιώσει! Είναι ακατέργαστη!

Μια μέρα πέφτει στην πόρτα της ένας άντρας! Το αμάξι που οδηγούσε εξόκειλε της πορείας του και βρέθηκε στην αυλή της μικρής και χρεωμένης φάρμας της. Τον διασώζει και τον περιποιείται.

Ο άγνωστος άντρας ζει τις τελευταίες του μέρες! Οι γιατροί του δίνουν μόνο μικρό διάστημα ζωής. Ο επικηρυγμένος από το θάνατο άντρας αποφάσισε το μικρό αυτό διάστημα που του μένει να το περάσει σε ένα ηλιόφωτο και ζεστό μέρος. Κοντά στη θάλασσα με τον ατέλειωτο ορίζοντα!

Μια απροσεξία στη στροφή και το αυτοκίνητό του πέφτει στην αυλή της! Τα δυο αυτά άτομα, η Εμμα και ο καταδικασμένος σε θάνατο άντρας, αφού ξεπεράσουν τις πρώτες αναστολές και φοβίες, θα γεμίσει ο ένας το κενό του άλλου! Και θα νιώσουν πλήρεις. Τόσο που εκείνος μπορεί να φτάσει στο θάνατο χωρίς φόβο και εκείνη στη ζωή, πάλι χωρίς φόβο! Γιατί, τελικά, ο φόβος είναι εκείνος που δημιουργεί αναχώματα, κρατάει αποστάσεις, δημιουργεί μοναξιές! (Ο φόβος εμποδίζει και «μεγαλύτερα» πράγματα. Να μπεις μπροστά στο απόσπασμα, για παράδειγμα. Να αλλάξεις τον κόσμο).

Δε θέλω να σας κουράσω με λεπτομέρειες για την υπόθεση του έργου, δεν είναι εκεί η ουσία της ταινίας! «Οι Φίλοι της Εμμα» κρίνονται στις ανάσες! Κρίνονται στο άνοιγμα των καρδιών. Παρακολουθώντας τα δυο αυτά άτομα, είναι σαν να παρακολουθείς ένα μπουμπούκι που ανοίγει. Μια φυσική πράξη, η οποία φαίνεται ότι γίνεται «αυτόματα», αλλά, στην πραγματικότητα, έχουμε να κάνουμε με όλες τις λειτουργίες, όλους τους νόμους της φύσης! Γι' αυτό μοιάζει με κοσμογονία! Η Εμμα έμαθε σε εκείνον να μη φοβάται το θάνατο. Το θάνατο που τον τρομοκρατεί. Και εκείνος έμαθε στην Εμμα να μη φοβάται τη ζωή! Τη ζωή που την τρομάζει!

Δέστε αυτό το μικρό κομψοτέχνημα με καλή διάθεση και ανοιχτή καρδιά! Μιλάει με θαυμάσιο κινηματογραφικό τρόπο, με έξοχες ερμηνείες, με πολύ καλή και λειτουργική ηχητική μπάντα για τον άνθρωπο! Κάθε στιγμή του είναι όμορφη. Η ολοκλήρωσή του, όμως, είναι πράγματι μια πλήρης πράξη! Η Εμμα σε αναγκάζει να φύγεις από την αίθουσα πιο βαρύς και πιο υπεύθυνος, αλλά την ίδια στιγμή πιο ανάλαφρος και πάλι πιο υπεύθυνος! Τα καλά συναισθήματα, τελικά, «βαραίνουν», αλλά την ίδια στιγμή ανακουφίζουν!

Παίζουν: Τζόερντις Τριεμπέλ, Τζούργκεν Βόγγελ, Χίνερκ Σόινεμαν, Μάρτιν Φέιφελ, Καρίν Νιουχάισερ, κ.ά.

Σαν πείραμα είναι αξιοπρόσεχτο. Κάθε κομμάτι του Ντίλαν είναι και ένας διαφορετικός Ντίλαν! Μην ξεχνάμε πως ο ίδιος ο τραγουδοποιός ξεκίνησε σαν αμφισβητίας «επαναστάτης» και κατέληξε σε βαθύ θρησκόληπτο άτομο! Αντιλαμβάνεστε πως έχουμε να κάνουμε (κάθε φορά) με διαφορετικό άνθρωπο! Και αυτό το καταδείχνουν οι διαφορετικοί ηθοποιοί! Οι οποίοι, ο καθένας με τον τρόπο του και το ταλέντο του, προσπαθούν να πλησιάσουν τον ήρωα που ερμηνεύουν! Τη συγκεκριμένη στιγμή του Ντίλαν που ερμηνεύουν!

Δυστυχώς, αυτό το αξιοπρόσεκτο, πράγματι, πείραμα δεν προχώρησε σε βάθος. Στάθηκε μόνο στα εξωτερικά στοιχεία. Στον τρόπο που ο Ντίλαν αντιδρούσε κάθε φορά! Στις νευρώσεις του, στο ντύσιμό του, στα συναισθήματά του. Ο δημιουργός της ταινίας δεν προχώρησε στις αιτίες που έφεραν όλες αυτές τις αλλαγές, όλες αυτές τις διακυμάνσεις. Αγνόησε τελείως το χώρο και το χρόνο. Δεν έλαβε υπόψη του τις πολιτικές και κοινωνικές συνιστώσες. Τη δυναμική του πολιτικού και κοινωνικού κινήματος! Με αποτέλεσμα να φαίνεται πως ο Μπομπ Ντίλαν ήταν, απλώς, ένα παθιασμένο νευρωτικό άτομο το οποίο άλλαζε «χαρακτήρες» και απόψεις! Χάσαμε, λοιπόν, έτσι την ευκαιρία να μάθουμε τις πραγματικές αιτίες που ένας άνθρωπος της αμφισβήτησης, ένας καλός και άξιος δημιουργός «ντύνεται» καλόγερος και ο δημιουργός της ταινίας έχασε τη δική του ευκαιρία να κάνει ένα πολιτικό και κοινωνικό ψυχογράφημα του ίδιου του τραγουδοποιού, αλλά και μια πολιτική και κοινωνική αποτίμηση της Αμερικής της εποχής του Μπομπ Ντίλαν! Εμείς να μάθουμε την αλήθεια! Και ο Τοντ Χέινς να πει την αλήθεια!

Τι μένει, τότε, από το «I' m not there»; Μένει ο θαυμασμός του Τοντ Χέινς για τον Μπομπ Ντίλαν (και ο δικός μας θαυμασμός, βεβαίως)! Μένουν μερικά από τα τραγούδια του και οι καλές (σχεδόν όλες) ερμηνείες!

Παίζουν: Κριστιάν Μπέιλ, Κέιτ Μπλάνσετ, Ρίτσαρντ Γκιρ, Χιθ Λέτζερ, Μάρκους Καρλ Φράνκλιν, Μπεν Γουίσλοου, Τζούλιαν Μουρ, Σαρλό Γκένδμπουργκ.

Να το ξεκαθαρίσουμε από την αρχή. Αλλη η δουλειά για το κινηματογραφικό ντοκιμαντέρ και άλλη για την τηλεόραση! «Πάντρεμα» των δύο αυτών «τεχνικών», δε δημιουργεί μια «ενδιάμεση» γλώσσα. Δημιουργεί μια σύγχυση! Αλλος ο θεατής της τηλεόρασης και άλλος αυτός της κινηματογραφικής αίθουσας. Ιδιαίτερα όταν μιλάμε για θεατή του ντοκιμαντέρ! Εναν σίγουρα υποψιασμένο θεατή!

Τα «Μυστικά και Ψέματα» έγιναν μετά από «πάντρεμα». Με αποτέλεσμα να νιώθεις «κούραση», ενώ στην οθόνη συμβαίνουν σοβαρά, εξοργιστικά πράγματα! Να λες «εντάξει, μας το είπες», ενώ η ταινία σού μιλάει για χιλιάδες, 20, 30, 40 χιλιάδες θανάτους, για εκατοντάδες χιλιάδες τραυματίες και αρρώστους, για μια τρομερή οικολογική καταστροφή, για μια ανείπωτη εγκληματική πράξη! Και όλα αυτά στις μέρες μας! Στη δεκαετία του 1980.

Αν τα «Μυστικά και Ψέματα» ήταν κινηματογραφικό ντοκιμαντέρ, θα είχε τους «χρόνους» του. Θα είχε τους ήχους του, τις στιγμές έντασης και τις στιγμές χαλάρωσης. Θα είχε «δικά» του γυρίσματα. Ο φακός θα στεκόταν πάνω σε πρόσωπα και καταστάσεις. Θα δημιουργούσε θυμό, οργή, πόνο! Και θα είχε, κυρίως, μεγαλύτερη ανάλυση και ένα πιο (δι)ερευνητικό μάτι. Θα έχωνε πιο βαθιά τη μύτη του. Θα αναζητούσε τους πραγματικούς ενόχους. Η εταιρεία, η όποια εταιρεία, είναι ο εκτελεστής. Ο καπιταλισμός είναι ο δημιουργός! Και η λέξη καπιταλισμός, δεν ακούστηκε ούτε μία φορά στην ταινία!

Το ντοκιμαντέρ του Στάγκου έμεινε στην απλή περιγραφή, με αποτέλεσμα να εξαντλείται στα πρώτα 20 λεπτά! Είναι αρκετός αυτός ο χρόνος για να μάθουμε πώς μια αμερικάνικη εταιρεία φυτοφαρμάκων αδιαφόρησε και σκότωσε χιλιάδες Ινδούς! Και πώς η συγκεκριμένη εταιρεία, η Union Carbide, δεν τιμωρήθηκε ποτέ και από κανέναν! Από ποιον να τιμωρηθεί;

Οι δημιουργοί της ταινίας, δυστυχώς, δεν πήραν αυτό το γεγονός σαν αφορμή και πάνω του να ανοίξουν το ζήτημα. Να αποκαλύψουν όλον τον μηχανισμό που γεννάει εταιρείες - εγκληματίες! Κέρδος, κέρδος, κέρδος! Αξία και υπεραξία. Φτηνά χέρια και φθηνό κόστος! Κανένας δε θέλει να σκοτώνει για πλάκα! Πολλοί σκοτώνουν για το χρήμα.

Τέλος πάντων! Και έτσι, πολλά μάς μαθαίνουν τα «Μυστικά και Ψέματα». Βοηθάνε και αυτά, με τον τρόπο τους, για να μεγαλώσει η οργή μας. Από τη μια μεριά είναι ο άνθρωπος και από την άλλη ο καπιταλισμός. Ο εχθρός του ανθρώπου!

Ενδιαφέρουσα, όμως, και η υπόλοιπη βδομάδα! Κυρίως για την ταινία του Κρίστοφερ Ζάλα, «Πάτερ Ημών». Μια σύγχρονη «όπερα της πεντάρας» στην καρδιά της Νέας Υόρκης, με ήρωες Λατινοαμερικανούς μετανάστες! Από κοντά, σε τρυφερότητα και ανθρωπιά, και η ταινία του Σβεν Τάντικεν «Οι Φίλοι της Εμμα». Και εδώ επίκεντρο είναι ο άνθρωπος! Η μοναξιά του. Αλλά και η επιθυμία του να ευτυχήσει! Εστω και για λίγες μόνο στιγμές!

Ο Τοντ Χέινς με το «ιδιόμορφο» «I' M Not There» προσπαθεί να ρίξει μια ματιά στο «φαινόμενο» Μπομπ Ντίλαν και στην εποχή του. Μεγαλύτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η γραφή του (μορφή) παρά το περιεχόμενο. Καλές προθέσεις, αλλά ακατέργαστες, έχει και η ταινία του Ρόμπερτ Μπέντον «Πάνω Απ' Ολα Ο Ερωτας». Ο έρωτας σε διάφορες παραλλαγές! Η ταινία του Γουές Αντερσον «Ταξίδι στο Darjeeling» αποπροσανατολίζει, έστω και δεν είναι στις προθέσεις της. `Η είναι; Παρουσιάζει μια φολκλορική Ινδία. Και μπάζει, από σπόντα, τις ανατολικές θρησκείες! (Κανένας δεν πρέπει να παίζει με τέτοια ζητήματα).

Το «Cloverfield», του Ματ Ριβς, είναι μια ακόμα ταινία τρόμου! Ενα video-game για μικρά, ανώριμα και ανώμαλα παιδιά! (Παιδιά που αγαπάνε την ηλίθια βία). Τέλος, έχουμε το άκρως ενδιαφέρον ντοκιμαντέρ του Σταύρου Στάγκου «Μυστικά και Ψέματα». Χιλιάδες νεκροί και εκατομμύρια άρρωστοι από το φασιστικό βιομηχανικό πόλεμο (μόλυνση του περιβάλλοντος).