Σάββατο 5 Σεπτέμβρη 2015
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Στο σημερινό 4σέλιδο «Διεθνή και Οικονομία» μπορείτε να διαβάσετε τα εξής:

-- Ιδιωτικοποιήσεις: Νέα πεδία κερδοφορίας για το κεφάλαιο, πάνω στην πλάτη του λαού. Η κάλπικη αντιπαράθεση για τις «καλές» και τις «κακές» ιδιωτικοποιήσεις, και οι πραγματικοί ανταγωνισμοί για τα «φιλέτα».

-- Ευρωζώνη: Τι δείχνει το παράδειγμα της Φινλανδίας.

-- Αίγυπτος - Ανατολική Μεσόγειος: Ο εντοπισμός υποθαλάσσιου κοιτάσματος 30 τρισεκατομμυρίων κ.π. φυσικού αερίου, αλλάζει τον ενεργειακό χάρτη - εντείνει τον ανταγωνισμό.

-- Ιαπωνία: Αύξηση στρατιωτικών δαπανών στο φόντο της ανησυχίας για την οικονομία.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΙΔΙΩΤΙΚΟΠΟΙΗΣΕΩΝ
Χέρι - χέρι με την κλιμάκωση της αντιλαϊκής πολιτικής

Τα περιφερειακά αεροδρόμια πωλούνται πακέτο, με αγοραστή την κοινοπραξία της γερμανικής «Fraport» και της «Slentel» (όμιλος Κοπελούζου)
Τα περιφερειακά αεροδρόμια πωλούνται πακέτο, με αγοραστή την κοινοπραξία της γερμανικής «Fraport» και της «Slentel» (όμιλος Κοπελούζου)
Σε μια ακόμη «λαθροχειρία» προχώρησε ο ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος ούτε λίγο - ούτε πολύ επιχειρεί μια εξαιρετικά «επιλεκτική» παρουσίαση των ιδιωτικοποιήσεων, όπως αυτές προβλέπονται στο τρίτο μνημόνιο.

Σε αυτό το πλαίσιο, στο «σχέδιο προγράμματος», εμφανίζει τη λίστα με τις 9 άμεσες ιδιωτικοποιήσεις, που, όπως οι ίδιοι λένε, θα έχουν ολοκληρωθεί μέσα στην επόμενη τριετία. Μάλιστα, επιχειρούν να αυτοδικαιολογηθούν, λέγοντας ότι η εν λόγω λίστα «αποτελεί μέρος του αναγκαίου συμβιβασμού της κυβέρνησης για το κλείσιμο της συμφωνίας και για την αποτροπή του προηγούμενου σχεδίου για την πώληση 23 περιουσιακών στοιχείων» (αντί των 9 του ΣΥΡΙΖΑ).

Στην πραγματικότητα, πρόκειται για ένα ακόμη προεκλογικό ψέμα του ΣΥΡΙΖΑ και μάλιστα χοντροκομμένο. Το σύνολο της κρατικής περιουσίας και αυτών που υποτίθεται ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα αφήσει «απ' έξω», προορίζεται για τα μονοπώλια και άλλους ενδιαφερόμενους «επενδυτές» και αυτό ανεξάρτητα από το όποιο χρονοδιάγραμμα της εφαρμογής τους, είτε στην τρέχουσα τριετία είτε στη συνέχεια.

Σε κάθε περίπτωση, ο ΣΥΡΙΖΑ, με το κυβερνητικό πρόγραμμά του, ομολογεί ότι στην ερχόμενη τριετία θα έχει ολοκληρώσει τις παρακάτω 9 ιδιωτικοποιήσεις: Περιφερειακά αεροδρόμια, Ελληνικό, Αστέρας Βουλιαγμένης, Αφάντου (Ρόδος), ΔΕΣΦΑ, ΟΛΠ, ΟΛΘ, ΤΡΑΙΝΟΣΕ-ROSCO, Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών. Οι λίστες των ιδιωτικοποιήσεων συμπληρώνονται από το ειδικό παράρτημα που συνοδεύει το τρίτο μνημόνιο. Μεταξύ άλλων, περιλαμβάνονται ΔΕΗ, ΔΕΠΑ, ΕΛΠΕ, ΕΥΔΑΠ, ΕΥΑΘ, Εγνατία Οδός, ΕΛΤΑ και μια σειρά από άλλες νευραλγικές υποδομές, που σήμερα βρίσκονται, στον ένα ή στον άλλο βαθμό, στην ιδιοκτησία του αστικού κράτους.

«Καλές» ιδιωτικοποιήσεις - προσφορά στο κεφάλαιο

Και βέβαια, το τρίτο μνημόνιο δεν περιέχει κάποια «πρωτοτυπία» σε ό,τι αφορά τα προηγούμενα. Οι ίδιες κρατικές εταιρείες φιγουράριζαν στις λίστες τόσο του πρώτου, όσο και του δεύτερου μνημονίου, άλλωστε με δεδομένο το απόθεμα της περιουσίας που παραμένει σήμερα υπό κρατικό έλεγχο και διαχείριση, δεν υπήρχαν και άλλες «εναλλακτικές επιλογές» ιδιωτικοποίησης. Το νέο στοιχείο είναι οι τράπεζες, οι οποίες μέσω των προηγούμενων ανακεφαλαιοποιήσεων ενισχύθηκαν με ζεστό κρατικό χρήμα (από τις δανειακές συμβάσεις που φορτώθηκαν στο λαό). Σε αυτό το πλαίσιο, τα πλειοψηφικά μετοχικά πακέτα και των 4 ελληνικών τραπεζικών ομίλων αποτελούν ιδιοκτησία του αστικού κράτους, μέσω του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Μάλιστα και αφού προηγουμένως ενισχυθούν εκ νέου και καταφέρουν να ανακάμψουν με το νέο πακέτο διάσωσης που προβλέπεται στη δανειακή σύμβαση του τρίτου μνημονίου, θα αποδοθούν και πάλι στους ιδιώτες, όταν «οι συνθήκες το επιτρέψουν», όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στο μνημόνιο.

Και βέβαια, ο χαρακτήρας των τραπεζών, όπως και όλων των επιχειρήσεων, δε μεταλλάσσεται ανάλογα με το μεγαλομέτοχό τους, αν αυτός είναι το αστικό κράτος, ο ένας ή ο άλλος ιδιώτης «στρατηγικός επενδυτής». Αντίστοιχο παράδειγμα αποτελεί και ο ΟΤΕ. Ο ΣΥΡΙΖΑ, ούτε λίγο - ούτε πολύ, ισχυρίζεται ότι κατάφερε να τον διασώσει από το πρώτο κύμα των ιδιωτικοποιήσεων της επόμενης μέρας. Επί της ουσίας, αναφέρονται στο 10% που έχει απομείνει σήμερα στο κράτος, ενώ βέβαια ο ΟΤΕ ήδη ελέγχεται από το γερμανικό μονοπώλιο της «Deutsche Telekom».

Ο χαρακτήρας της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας δε μεταβάλλεται ανάλογα με το μεγαλομέτοχο. Για παράδειγμα, το γεγονός ότι η ΔΕΗ - επίσης προορίζεται για ιδιωτικοποίηση - βρίσκεται υπό κρατική ιδιοκτησία και έλεγχο (πιο σωστά η πλειοψηφία του μετοχικού της πακέτου, γιατί έχει ήδη ιδιωτικοποιηθεί ένα μέρος της), δεν απέτρεψε τις αλλεπάλληλες ανατιμήσεις στο ρεύμα που πληρώνει η λαϊκή οικογένεια, ούτε βέβαια τις ελαφρύνσεις στο ενεργειακό κόστος των βιομηχάνων και άλλων μεγαλοεπιχειρηματιών.

Αποκαλυπτικό είναι το σχέδιο του κυβερνητικού προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ, με το οποίο ισχυρίζονται:

-- Μέρος του νέου προγράμματος αποτελεί η δημιουργία ενός νέου «ανεξάρτητου Ταμείου αξιοποίησης της περιουσίας του Δημοσίου», στο οποίο υπολογίζεται να μεταφερθεί απόθεμα κρατικής περιουσίας ύψους 50 δισ. ευρώ.

Πρόκειται για τις πρόσθετες εγγυήσεις προς τους ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς, τους δανειστές του ελληνικού κράτους, αλλά ουσιαστικά αποτελεί ένα μοχλό ενίσχυσης μονοπωλιακών ομίλων για επενδύσεις υπερσυσσωρευμένων κεφαλαίων και για την καπιταλιστική ανάκαμψη, αφού θα περάσει στην ιδιοκτησία τους με διάφορες μορφές αυτή η «δημόσια περιουσία». Και η νέα δανειακή σύμβαση (φρέσκο κρατικό χρέος που φορτώνουν στο λαό) αποσκοπεί στη στήριξη της οικονομίας των καπιταλιστών, των τραπεζών, των επιχειρηματικών ομίλων, στην αποκατάσταση της γενικότερης «επιχειρηματικής εμπιστοσύνης» και των προσδοκιών του κεφαλαίου. Στη φάση της καπιταλιστικής κρίσης, χωρίς μνημόνια, όλα αυτά δεν μπορούν να αποκατασταθούν, ούτε βέβαια να προχωρήσουν οι νέες κερδοφόρες επενδύσεις του κεφαλαίου και οι ιδιωτικοποιήσεις.

-- «Στα πρότυπα των αντίστοιχων κρατικών ταμείων του εξωτερικού», λέει ο ΣΥΡΙΖΑ, στο Ταμείο των ιδιωτικοποιήσεων θα μεταφερθούν στοιχεία ενεργητικού (κρατικές επιχειρήσεις), με σκοπό: «Την αξιοποίησή τους, την προστασία και τη μεγέθυνση της αξίας τους, την ουσιαστική ένταξή τους στον παραγωγικό μετασχηματισμό της χώρας, αντί της αναγκαστικής εκποίησής τους που ίσχυε έως σήμερα».

Και βέβαια, το γεγονός ότι τα εν λόγω κρατικά περιουσιακά στοιχεία δεν εκποιήθηκαν μέχρι σήμερα, οφείλεται στην «έλλειψη» παραγόντων, όπως αυτούς που αναφέρει ο ΣΥΡΙΖΑ και μάλιστα θα προσπαθήσει να αποκαταστήσει. Δηλαδή, λόγω κρίσης δεν αγόραζαν, αφού δεν είχαν εξασφαλισμένη μεγάλη κερδοφορία. Αλλωστε, οι αντιλαϊκές αναδιαρθρώσεις περιγράφονται και στο τρίτο μνημόνιο (εργαλειοθήκες ΟΟΣΑ, παραγωγική ανασυγκρότηση, «μεγέθυνση της αξίας», δηλαδή διόγκωση κερδοφορίας) κ.ο.κ., σ' αυτό συμβάλλουν, στη δημιουργία συνθηκών κερδοφορίας.

Περί «ξεπουλήματος» και «καθυστερήσεων»

Ενα ακόμη ψέμα αποτελεί και το ύψος του τιμήματος που θα καταφέρει να εισπράξει ο ένας ή άλλος κυβερνητικός διαχειριστής από τις ιδιωτικοποιήσεις. Για παράδειγμα, η προσφορά του αζέρικου μονοπωλίου της SOCAR για το 66% του ΔΕΣΦΑ διαμορφώνεται στα 400 εκατ. ευρώ, ποσό που θα μοιραστούν το ελληνικό αστικό κράτος και οι μεγαλομέτοχοι των ΕΛΠΕ που έχουν «πόντους» στο σημερινό ΔΕΣΦΑ. Για να γίνει κατανοητό το μέγεθος, είναι χαρακτηριστικό ότι το ποσό αυτό αποτελεί μόλις το 15% του ποσού που θα εισρέει κάθε χρόνο στο κρατικό ταμείο από το αντιλαϊκό χαράτσι του ΕΝΦΙΑ (2,65 δισ. ευρώ). Την πολιτική αυτή δεσμεύεται να εφαρμόσει και ο ΣΥΡΙΖΑ, μάλιστα η συγκεκριμένη ιδιωτικοποίηση αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του 2015.

Και βέβαια, το ζήτημα δε βρίσκεται στο αντίτιμο των ιδιωτικοποιήσεων, αλλά στην ίδια τη στρατηγική επιλογή, που αφορά την ενίσχυση του κεφαλαίου, στην εκχώρηση του ζωτικού χώρου, που κάθε φορά κρίνεται αναγκαίος για την απόσπαση πόντων ανταγωνιστικότητας, στο πλαίσιο και των γενικότερων γεωπολιτικών ανταγωνισμών.

Την ίδια ώρα, άλλα κόμματα της αστικής διαχείρισης (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ κ.ά.) σε κάθε ευκαιρία εκτοξεύουν κατηγορίες στον ΣΥΡΙΖΑ για τις... «καθυστερήσεις» στο πρόγραμμα των ιδιωτικοποιήσεων, μέχρι και για απόπειρα ακύρωσης. Και βέβαια, τίποτα από αυτά δεν ευσταθεί. Η κυβέρνηση της «πρώτη φορά Αριστεράς» κινείται «εντός των τειχών» του κεφαλαίου και βέβαια, όπως και οι προκάτοχοί τους, αναγκαστικά θα προσαρμόζει το πρόγραμμα των ιδιωτικοποιήσεων ανάλογα με τη φάση του οικονομικού κύκλου και με το ενδιαφέρον που επιδεικνύουν κάθε φορά τα μονοπώλια και οι επενδυτές.

Δεν είναι τυχαίο ότι η ίδια η Κομισιόν έβαλε προσκόμματα στην εξαγορά του ΔΕΣΦΑ από τη SOCAR, αλλά και για άλλες επιχειρήσεις, γεγονός που συνδέεται με τους γενικότερους γεωπολιτικούς ανταγωνισμούς. Σήμερα, το ζήτημα φαίνεται να διευθετείται, καθώς με το αζέρικο μονοπώλιο θα συμπράξει και άλλο μονοπώλιο από την πλευρά της Ευρωζώνης...

Για το λαό υπάρχει ο άλλος δρόμος ανάπτυξης, χωρίς τους καπιταλιστές, με κοινωνική ιδιοκτησία στα συγκεντρωμένα μέσα παραγωγής, με κεντρικό σχεδιασμό και εργατικό έλεγχο, για την αξιοποίηση όλων των πλουτοπαραγωγικών πηγών και πλεονεκτημάτων της χώρας. Αυτή η ανάγκη απαιτεί τώρα την οργανωμένη λαϊκή πάλη ενάντια στην πολιτική του κεφαλαίου και των διαχειριστών του, για την εργατική - λαϊκή εξουσία που θα προχωρήσει στην κοινωνικοποίηση των μονοπωλίων, στην αποδέσμευση από την ΕΕ, στη μονομερή διαγραφή του χρέους και θα βάλει την οικονομία στην υπηρεσία της κάλυψης των εργατικών - λαϊκών αναγκών.


Α. Σ.

ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ - ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΗ ΚΡΙΣΗ
Τι δείχνει το παράδειγμα της Φινλανδίας

Η «Microsoft», αφού αγόρασε τη φινλανδική «Nokia», έκλεισε παραγωγικές μονάδες της πετώντας τους εργαζόμενους στην ανεργία
Η «Microsoft», αφού αγόρασε τη φινλανδική «Nokia», έκλεισε παραγωγικές μονάδες της πετώντας τους εργαζόμενους στην ανεργία
Στις 28 Ιούλη 2015 αναδημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα «newpost.gr» και σε άλλα αστικά ΜΜΕ άρθρο της «Le Monde» για τη Φινλανδία, με την εξής αναφορά: «Σήμερα, η "Nokia" δεν έχει πλέον το ίδιο πεδίο δράσης, ο κύκλος εργασιών της ανήλθε στα 12,73 δισ. ευρώ στα τέλη του 2014, έναντι 29,2 δισ. ευρώ στα τέλη του 2004, και οι ρωσικές κυρώσεις καταπόντισαν την οικονομία της εξαγωγικής χώρας. Παρά την αυστηρή τήρηση των οδηγιών που δίνουν τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, η Φινλανδία κατατάσσεται στους κακούς μαθητές της ΕΕ. Η χώρα είναι αντιμέτωπη με τη μεγαλύτερη περίοδο ύφεσης στην ιστορία της, με τρία συνεχή χρόνια χωρίς ανάπτυξη».

Εγραφε επίσης: «Το κυβερνητικό πρόγραμμα που δόθηκε στη δημοσιότητα στα τέλη Μαΐου έχει θέσει ως στόχο την εξοικονόμηση 10 δισ. ευρώ έως το 2030. Ολοι οι τομείς θα επηρεαστούν από αυτά τα μέτρα λιτότητας, από την Υγεία μέχρι τη Διοίκηση, την Εκπαίδευση και την ανθρωπιστική βοήθεια».

Λίγο πριν από τις εκλογές του Απρίλη 2015 στη Φινλανδία, σε ρεπορτάζ της «Καθημερινής» αναφέρονταν τα εξής:

«Η ύφεση στη Φινλανδία φαίνεται να αντικρούει τον ισχυρισμό πως η κρίση της Ευρωζώνης είναι απότοκος της σπάταλης ζωής των νοτίων. Η κατάρρευση πολλών χαρτοβιομηχανιών της χώρας, εν μέρει και ως αποτέλεσμα της κυριαρχίας του Ιντερνετ, και η εξαγορά της ναυαρχίδας της βιομηχανίας της, της "Nokia", από τη "Microsoft" οδήγησαν σε μαζική ανεργία πολλές βιομηχανικές περιοχές της Φινλανδίας, ειδικότερα όταν η "Microsoft" έκλεισε μη κερδοφόρες μονάδες της σε περιοχές που ζούσαν από την άλλοτε φινλανδική εταιρεία κινητών. Την κρίση επέτειναν, άλλωστε, τα δεινά της Ρωσίας, με την οποία η Φινλανδία έχει σύνορα μήκους 1.300 χιλιομέτρων και συνήθως εκτεταμένες συναλλαγές που σε πολλές περιπτώσεις λειτούργησαν ως ανάχωμα ανάμεσα στη Ρωσία και τη Δύση.

Η ύφεση που αντιμετωπίζει τα τελευταία τρία χρόνια ασφαλώς δεν είναι συγκρίσιμη σε βάθος με εκείνη της Ελλάδας, όπως δεν είναι, άλλωστε, συγκρίσιμα και τα δημόσια οικονομικά της. Η κατάσταση αναμένεται, όμως, να επιδεινωθεί και παρά τα οφέλη από το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ και από την πτώση της τιμής του πετρελαίου, εκτιμάται πως η φινλανδική οικονομία δεν θα αναπτυχθεί περισσότερο από 0,8% το 2015. Επιχειρηματικοί και πολιτικοί κύκλοι στη χώρα αντιλαμβάνονται την τρέχουσα κρίση ως χειρότερη από εκείνη της δεκαετίας του 1990».

Τι αποκαλύπτουν οι αστοί

Εχουν σημασία αυτές οι αναφορές αστικών ΜΜΕ επειδή, ανεξάρτητα από την απόκρυψη των αιτιών της καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης, παραδέχονται ότι αυτή εμφανίζεται σε όλα τα καπιταλιστικά κράτη με το παράδειγμα της Φινλανδίας. Πώς αλλιώς να ερμηνευτεί το ότι «η ύφεση στη Φινλανδία φαίνεται να αντικρούει τον ισχυρισμό πως η κρίση της Ευρωζώνης είναι απότοκος της σπάταλης ζωής των νοτίων»...

Εχει, επίσης, τη σημασία της αυτή η καταγραφή γιατί αναδεικνύει ότι η καπιταλιστική οικονομική κρίση εκδηλώνεται στην παραγωγή. Τα παραδείγματα των χαρτοβιομηχανιών και της «Nokia», ή το κλείσιμο μη κερδοφόρων μονάδων της «Microsoft», καταρρίπτουν τις απόψεις περί χρηματοπιστωτικής κρίσης, κρίσης χρέους κ.λπ. Οι αστοί δείχνουν, χωρίς να το λένε, καραμπινάτη καπιταλιστική οικονομική κρίση. Είναι άλλο ζήτημα ότι κάνουν περικοπές για εξοικονόμηση κρατικού χρήματος και αποπληρωμή του κρατικού χρέους, που έχει δραματικές επιπτώσεις στους εργαζόμενους. Είναι ένας παράγοντας απαξίωσης της εργατικής δύναμης.

Πράγματι, το κρατικό χρέος της Φινλανδίας αυξήθηκε σημαντικά από 32,7% του ΑΕΠ το 2008 στο 59,3% το 2014. Σε έξι χρόνια, το ύψος του σχεδόν διπλασιάστηκε και από 63 δισ. ευρώ έφτασε στα 121 δισ. ευρώ.

Αυτή η εξέλιξη κατέρριψε και το μύθο της αποφυγής της οικονομικής κρίσης με «χρηστή διαχείριση» από τις κυβερνήσεις.

Στο άρθρο της «Le Monde» αναφέρεται: «Δεν υπάρχει πράγματι κεϋνσιανή παράδοση στη Φινλανδία, το δημόσιο χρέος παρακολουθείτο πάντα στενά, ο προϋπολογισμός ήταν πάντα υπό έλεγχο (...) Στο υπουργείο Οικονομικών αναγνωρίζουν ότι το σημερινό επίπεδο του χρέους δεν προκαλεί ακόμη ανησυχία, αλλά θα μπορούσε να προκαλέσει στο μέλλον: Το πρόβλημα είναι μάλλον ο τρόπος με τον οποίο το χρέος αυξάνεται και οφείλουμε να λάβουμε μέτρα για να το αποτρέψουμε αυτό (...) Η ήδη μεγάλη μείωση των κοινωνικών δαπανών είχε περιορισμένο αντίκτυπο στον ρυθμό ανάπτυξής μας και την ανεργία που μειωνόταν (σ.σ. τώρα η ανεργία αυξήθηκε στο πρωτόγνωρο για τη Φινλανδία ποσοστό του 10%). Πριν από το 1995 και την εισαγωγή του ευρώ, η χώρα είχε προχωρήσει στην υποτίμηση του νομίσματός της για να ενισχύσει τις εξαγωγές». Είχαν πάρει, λοιπόν, όλα τα μέτρα ενίσχυσης της καπιταλιστικής ανάπτυξης, αλλά επανήλθε η κρίση, μετά το ξεπέρασμα της προηγούμενης στη δεκαετία του 1990, σε όφελος του κεφαλαίου βεβαίως.

Υπάρχει ένα ακόμη ζήτημα που καταρρίπτεται με την επιστροφή της κρίσης στην καπιταλιστική οικονομία της Φινλανδίας. Το περιεχόμενο της καπιταλιστικής ανάπτυξης, πιο σωστά το πρόγραμμα της παραγωγικής ανασυγκρότησης, που λένε στην Ελλάδα. Γιατί ακόμη και τώρα εμφανίζουν την πείρα της Φινλανδίας σ' αυτό το ζήτημα ως πολύτιμη για την Ελλάδα, λέγοντας ότι έτσι ξεπέρασε την κρίση του 1990.

Μία πρόταση διεξόδου και γιατί δεν έδωσε λύση

Στην «Καθημερινή», 23/8/2015, δημοσιεύτηκε άρθρο, των Κ. Ζοπουνίδη, ακαδημαϊκού, καθηγητή Χρηματοοικονομικής Πολυτεχνείου Κρήτης, Distinguished Research Professor, Audencia Nantes School of Management, Χρ. Φλώρου, καθηγητή Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής, ΤΕΙ Κρήτης και Χρ. Λεμονάκη, μέλους του Εργαστηρίου Συστημάτων Χρηματοοικονομικής Διοίκησης του Πολυτεχνείου Κρήτης, για το συγκεκριμένο θέμα, που έλεγε τα εξής:

«Η Φινλανδία, έχοντας περάσει τη δική της οικονομική κρίση, στις αρχές της δεκαετίας του 1990, κατάφερε να οδηγηθεί σε ανάπτυξη αυξάνοντας την επιχορήγηση για την έρευνα. Τα δεδομένα δείχνουν ότι το μεγαλύτερο μέρος της Ερευνας και της Ανάπτυξης (E&A), δηλ. εφευρέσεις, ανάπτυξη προϊόντων και καινοτόμα προϊόντα, διεξάγεται από τις επιχειρήσεις με δικά τους κεφάλαια. Η Φινλανδία είναι πλέον μια ανταγωνιστική χώρα, αφού έχει βρει τον τρόπο να αναπτύσσεται μέσω της εμπορευσιμότητας και της σύγχρονης προώθησης των καινοτόμων προϊόντων της, τον σωστό προγραμματισμό της έρευνας που βασίζονται κυρίως σε ερευνητικά προγράμματα, στις σύγχρονες τεχνολογίες, αλλά και σε αυξημένες δαπάνες στην εκπαίδευση και την έρευνα. Ετσι, το παράδειγμα της Φινλανδίας μάς διδάσκει ότι η οικονομική κρίση αντιμετωπίζεται κυρίως αξιοποιώντας τις νέες τεχνολογίες, αλλά και αναβαθμίζοντας την παιδεία και την έρευνα στη χώρα. Με λίγα λόγια, καινοτομία και ανάπτυξη οδηγούν σε αύξηση της παραγωγής, αλλά και στη διάδοση και εφαρμογή της νέας γνώσης, που με τη σειρά της καλλιεργεί το ανθρώπινο δυναμικό και αναβαθμίζει τις επιχειρηματικές και άλλες παραγωγικές ομάδες.

"Κλειδί" στην αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης είναι η έρευνα, η οποία είναι η ατμομηχανή της ανάπτυξης. Τι θα πρέπει να συμβεί στη χώρα μας για να πρωτοπορήσει στην έρευνα και την ανάπτυξη. Η Ελλάδα πρέπει να αυξήσει τις εισροές έρευνας και καινοτομίας μέσω των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων καινοτομίας (...) Η Ελλάδα πρέπει να παρουσιάσει βελτιωμένες συνθήκες προώθησης καινοτομιών, με σκοπό την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και την ανάπτυξη των προϊόντων της. Η αριστεία γνώσεων, η διεθνοποίηση και η συνεργασία στον τομέα της επιχειρηματικής καινοτομίας θα βοηθήσουν τη χώρα να ξεπεράσει την οικονομική κρίση (...) Θα βελτιωθούν οι δείκτες παραγωγής της χώρας και οι οικονομικοί δείκτες, αλλά κυρίως θα καταστεί εφικτή η προσέλκυση ξένων επενδύσεων, με σκοπό την οικονομική ανάπτυξη, που όλοι επιθυμούμε στη χώρα μας».

Το άρθρο είναι αρκετά αναλυτικό ως προς τις προτάσεις των τριών καθηγητών, αλλά δεν απαντούν γιατί με αυτό το περιεχόμενο καπιταλιστικής ανάπτυξης επανήλθε η κρίση στη Φινλανδία. Αυτό ξέχασαν να το γράψουν, το κρύβουν στο άρθρο τους. Η κρίση είναι μάλιστα παρατεταμένη, τουλάχιστον για τρία, έως τώρα, χρόνια. Οι καθηγητές αποκαλύπτουν με το άρθρο τους ότι είναι υπερασπιστές της επιχειρηματικότητας, δηλαδή της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας, της καπιταλιστικής ανάπτυξης, της διεθνοποίησης, της προσέλκυσης καπιταλιστικών επενδύσεων, γενικά είναι υπερασπιστές του καπιταλισμού. Σε όλ' αυτά υποτάσσουν την έρευνα, την καινοτομία, τις νέες τεχνολογίες, την αύξηση της παραγωγικότητας και όχι βεβαίως στην ικανοποίηση των λαϊκών αναγκών.

Συμπέρασμα

Αποκαλύπτεται και με το παράδειγμα της Φινλανδίας ότι με καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής, μετά την ανάπτυξη έρχεται κρίση, μπορεί να ξανάρθει ανάπτυξη που θα φέρει νέα κρίση. Επομένως, μόνο με την αντικατάσταση της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής με την κοινωνική ιδιοκτησία μπορεί να εξαλειφθούν οι κρίσεις και να μπει η οικονομία στην υπηρεσία κάλυψης των λαϊκών αναγκών, γιατί θα έχει καταργηθεί το κέρδος. Αυτό απαιτεί από την εργατική τάξη και τα άλλα φτωχά λαϊκά στρώματα χειραφέτηση από την αστική πολιτική, οργάνωση, λαϊκή συμμαχία, που θα παλεύει σε αντικαπιταλιστική, αντιμονοπωλιακή ρότα, χρειάζεται μέσα από τους αγώνες για την ικανοποίηση των εργατικών - λαϊκών αναγκών να αμφισβητηθεί ο καπιταλιστικός δρόμος ανάπτυξης, μέχρι τη ρήξη και ανατροπή της εξουσίας του κεφαλαίου και την εγκαθίδρυση της εργατικής - λαϊκής εξουσίας. Αυτό το δρόμο, αυτή την πολιτική διέξοδο προβάλλει στην εργατική τάξη και τα άλλα φτωχά λαϊκά στρώματα το ΚΚΕ. Η ψήφος, λοιπόν, στο ΚΚΕ δυναμώνει αυτό το δρόμο, αυτή τη διέξοδο, δυναμώνει τη δύναμή τους, την ταξική, πολιτική πάλη να την επιβάλουν.


Σ.

Το ενεργειακό «προφίλ» της Αιγύπτου

Η Αίγυπτος, η πολυπληθέστερη αραβική χώρα με έναν πληθυσμό 87.000.000 ανθρώπων που βλέπει τις ανάγκες της να αυξάνονται ολοένα και περισσότερο σε Ενέργεια και φυσικούς πόρους, δεν ήταν πάντα χώρα - εισαγωγής υδρογονανθράκων. Εως και πριν από λίγα χρόνια ήταν η δεύτερη (μετά την Αλγερία) διεθνώς χώρα παραγωγής φυσικού αερίου, διαθέτοντας δύο σύγχρονα εργοστάσια υγροποίησης φυσικού αερίου σε Ικντου και Νταμιέτα.

Πριν τη λεγόμενη «αραβική άνοιξη» του 2011, που οδήγησε σε σημαντικές ενδοαστικές ανακατατάξεις στην ευρύτερη περιοχή, η Αίγυπτος παρήγαγε (κυρίως από υποθαλάσσια κοιτάσματα) και εξήγαγε φυσικό αέριο στην Ιορδανία και το Ισραήλ. Οι καταιγιστικές εξελίξεις από την κατάρρευση του καθεστώτος του πρώην Προέδρου της Αιγύπτου Χόσνι Μουμπάρακ έβγαλαν τη χώρα από το χάρτη παραγωγής Ενέργειας, ιδιαίτερα μετά την κλιμάκωση των (συνεχιζόμενων ως σήμερα) τρομοκρατικών επιθέσεων τζιχαντιστών του «Ισλαμικού Κράτους» στη βόρεια Χερσόνησο του Σινά. Ετσι, μέσα σε λίγα χρόνια, η Αίγυπτος αντί να εξάγει φυσικό αέριο άρχισε να κάνει σχέδια για την εισαγωγή του από το... Ισραήλ. Ωστόσο, η ενεργειακή εξάρτηση της Αιγύπτου από το εξωτερικό αύξησε τις πιέσεις μέρους της αιγυπτιακής αστικής τάξης που αρχικά πόνταρε στη μετέπειτα κυβέρνηση του πρώτου ισλαμιστή Προέδρου της χώρας, Μοχάμεντ Μούρσι μέχρι που διάφορες οικονομικο-πολιτικές εξελίξεις επέφεραν την ανατροπή της από το σημερινό Πρόεδρο (άνθρωπο του στρατιωτικού και οικονομικού κατεστημένου) Αμπντέλ Φατάχ Σίσι.

Ο εντοπισμός του κοιτάσματος ΖΟΡ (που βρίσκεται κοντά στην κυπριακή ΑΟΖ) ανατρέπει πολλαπλώς τα ενεργειακά και γεωπολιτικά δεδομένα, καθώς μεταξύ άλλων θεωρείται ότι μέσα στην επόμενη διετία θα καταφέρει να καλύψει τις εσωτερικές βασικές ενεργειακές ανάγκες της Αιγύπτου για τουλάχιστον μία ή και δύο δεκαετίες.

Ομως αυτό δεν σημαίνει πως η Αίγυπτος θα κρατηθεί μακριά από το ενδιαφέρον ξένων μονοπωλίων. Οι ανάγκες της χώρας σε ηλεκτρικό ρεύμα (λόγω πληθυσμού...) υπολογίζεται ότι αυξάνονται ετησίως κατά τουλάχιστον 7%. Συνεπώς, μακροπρόθεσμα, ο ραγδαία αυξανόμενος πληθυσμός της προεξοφλεί σημαντική αύξηση των ενεργειακών αναγκών της Αιγύπτου. Αυτό, άλλωστε, εξηγεί τις συνεργασίες και τις συμφωνίες της κυβέρνησης του προέδρου Σίσι όχι μόνον με αμερικανο-ισραηλινά και ιταλικά μονοπώλια (όπως η ιταλική ΕΝΙ που δραστηριοποιείται στην Αίγυπτο από τη δεκαετία του '50), αλλά και με ρωσικά μονοπώλια όπως η «Gazprom». Αυτό «μαρτυρούν» και οι σχεδιασμοί για τη δημιουργία αρκετών πυρηνικών σταθμών παραγωγής Ενέργειας μέσα στην επόμενη 15ετία...

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΜΕΓΑΛΟ ΚΟΙΤΑΣΜΑ ΑΕΡΙΟΥ ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟ
Αναζωπυρώνονται κόντρες μονοπωλίων και γεωπολιτικές διεργασίες

Η «φλέβα χρυσού» που εντοπίστηκε στην αιγυπτιακή ΑΟΖ οδηγεί σε ξαναμοίρασμα της ενεργειακής τράπουλας στην περιοχή και όχι μόνο

Το κοίτασμα «Λεβιάθαν» της ισραηλινής ΑΟΖ έχασε πλέον τα «σκήπτρα» του μεγαλύτερου κοιτάσματος φυσικού αερίου στη Μεσόγειο από το αιγυπτιακό ΖΟΡ...
Το κοίτασμα «Λεβιάθαν» της ισραηλινής ΑΟΖ έχασε πλέον τα «σκήπτρα» του μεγαλύτερου κοιτάσματος φυσικού αερίου στη Μεσόγειο από το αιγυπτιακό ΖΟΡ...
Ο εντοπισμός του νέου μεγαλύτερου υποθαλάσσιου κοιτάσματος φυσικού αερίου στη Μεσόγειο, μεγέθους περίπου 30 τρισεκατομμυρίων κυβικών ποδιών (κ.π.), στο πεδίο ΖΟΡ της αιγυπτιακής ΑΟΖ από την ιταλική πετρελαϊκή εταιρεία ΕΝΙ δημιουργεί αναμοχλεύσεις και οξύνει τους ανταγωνισμούς των μονοπωλίων στη λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου, αφού οδηγεί αναγκαστικά σε ξαναμοίρασμα της «ενεργειακής» τράπουλας στην ευρύτερη περιοχή.

Αν και είναι πολύ νωρίς κανείς να προβλέψει πώς θα αποκρυσταλλωθεί η κατάσταση, επί του παρόντος το «πάνω χέρι» στον ενεργειακό χάρτη της περιοχής φαίνεται να παίρνουν τα ευρωπαϊκά και αραβικά μονοπώλια, δίχως βεβαίως να αποκλείεται, αργά ή γρήγορα, να μπουν στο παιχνίδι και άλλοι «παίχτες» ή ακόμη και να ανατραπεί το σημερινό σκηνικό από μία γενικότερη σύρραξη ή ιμπεριαλιστική επέμβαση μεγάλης κλίμακας με στόχο την υπεράσπιση μονοπωλιακών συμφερόντων («παλιών» ή και «νέων»), που θα χρησιμοποιήσουν ως αφορμές τις επικίνδυνες εστίες έντασης που έχουν ανάψει τα τελευταία χρόνια στην περιοχή.

Σήμερα, τα αμερικανικά και ισραηλινά ενεργειακά μονοπώλια (π.χ. η τεξανή εταιρεία «Noble» και η ισραηλινή «Delek») έχουν τον πρώτο λόγο στην εκμετάλλευση των υποθαλάσσιων κοιτασμάτων «Λεβιάθαν» και «Ταμάρ» της ισραηλινής ΑΟΖ και την οποία σχεδίαζαν έχοντας κατά νου ως βασικό πελάτη τη (διψασμένη ενεργειακά εδώ και μία τετραετία λόγω των επιθέσεων τζιχαντιστών σε αγωγούς και εγκαταστάσεις φυσικού αερίου στη Χερσόνησο του Σινά) Αίγυπτο. Τώρα, πλέον, ως πιθανότεροι πελάτες αυτών των μονοπωλίων προβάλλουν η Ελλάδα και η Τουρκία, που στηρίζουν το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στο (ακριβότερο σε σχέση με το φυσικό αέριο) πετρέλαιο και συνεπώς θα μπορούσαν να αγοράσουν μελλοντικά φυσικό αέριο π.χ. από το ισραηλινό κοίτασμα «Λεβιάθαν» των 22 δισεκατομμυρίων κ.π.

«Ανησυχία» στο Ισραήλ

Ομως, η αβεβαιότητα για τους μελλοντικούς πελάτες του ισραηλινού φυσικού αερίου και ο ανταγωνισμός μεταξύ των μονοπωλίων στην ισραηλινή ΑΟΖ προκαλούν έντονη ανησυχία στην ισραηλινή κυβέρνηση και αστική τάξη.

Ο Ισραηλινός υπουργός Αμυνας, Γιουβάλ Στέινιτς, ήδη από τη Δευτέρα έσπευσε να χαρακτηρίσει τον εντοπισμό του αιγυπτιακού κοιτάσματος ΖΟΡ «εγερτήριο ξύπνημα» για τη χώρα του, σημειώνοντας ότι όσο οι ισραηλινές αρχές καθυστερούν την κατάρτιση ενός «οδικού χάρτη» για την εκμετάλλευση των υποθαλάσσιων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων «Λεβιάθαν» και «Ταμάρ», «ο κόσμος γύρω μας αλλάζει με επιπτώσεις για τις πιθανές μελλοντικές εξαγωγές Ενέργειας του Ισραήλ». Το Χρηματιστήριο του Τελ Αβίβ το ένιωσε, εκείνη τη μέρα, για τα καλά, καθώς οι μετοχές των εταιρειών «Delek» και «Noble», που εκμεταλλεύονται αποκλειστικά την ισραηλινή ΑΟΖ, έπεσαν κατά 12%. Πιέσεις δέχθηκαν οι μετοχές αμφοτέρων των εταιρειών και στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης, όπου έπεσαν κατά 3,2%...

Το ίδιο 24ωρο, ο Ούρι Αλντουμπι, πρόεδρος της ισραηλινής Ενωσης Βιομηχανικών Ερευνών Πετρελαίου και Φυσικού Αερίου, μιλώντας στο ραδιοσταθμό του ισραηλινού στρατού υπογράμμισε: «Το παράθυρο ευκαιρίας για το ισραηλινό φυσικό αέριο κλείνει γρήγορα. Τώρα είναι η ώρα να βιαστούμε και να προωθήσουμε την ανάπτυξη του κοιτάσματος "Λεβιάθαν", αναζητώντας παράλληλα και επιπρόσθετες πηγές...».

Οι αντιδράσεις στην Κύπρο

Νέους πελάτες θα αναγκαστούν, ενδεχομένως, να αναζητήσουν και τα μονοπώλια που εκμεταλλεύονται το κοίτασμα «Αφροδίτη» της κυπριακής ΑΟΖ, το οικόπεδο 11 (που έχει βάλει στο μάτι η γαλλική ΤΟΤΑΛ), που βρίσκεται σε απόσταση μόλις έξι χλμ. από το αιγυπτιακό κοίτασμα ΖΟΡ, δημιουργώντας ελπίδες και προσδοκίες πως θα συνεχίζεται έως εκεί η αιγυπτιακή «φλέβα χρυσού». Ο Κύπριος υπουργός Ενέργειας, Γιώργος Λακκοτρύπης, που αναμένεται μέσα στις επόμενες μέρες να συναντηθεί στο Παρίσι με τον εκτελεστικό διευθυντή της ΤΟΤΑΛ, ενώ βρίσκεται παράλληλα σε συνεχή επαφή με τον Αιγύπτιο υπουργό Πετρελαίου, Ισμαΐλ Σερίφ, σχολιάζοντας την ανακάλυψη του κοιτάσματος ΖΟΡ τη Δευτέρα, αφενός σημείωσε ότι αναπτερώνει τις ελπίδες για νέα κυπριακά κοιτάσματα, αφετέρου απέρριψε ότι θα επηρεάσει αρνητικά την ενεργειακή συμμαχία Κύπρου - Αιγύπτου. Ιδιαίτερα μετά από την πρόσφατη υπογραφή διμερούς μνημονίου ενεργειακής συνεργασίας...

Παράλληλα, ο Κύπριος Πρόεδρος, Νίκος Αναστασιάδης, έσπευσε να τηλεφωνήσει την Πέμπτη στον Αιγύπτιο Πρόεδρο, Αμπντέλ Φατάχ Σίσι, ενώ ο τελευταίος βρισκόταν στο Πεκίνο με αφορμή την 70ή επέτειο του τέλους του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, σε μία προσπάθεια να πάρει κάποιες καθησυχαστικές διαβεβαιώσεις. Ο Σίσι του είπε ότι μέσα από τη διμερή συνεργασία θα ενισχυθεί η ενεργειακή ασφάλεια στην Ανατολική Μεσόγειο «προς όφελος των λαών και χωρών της περιοχής γενικότερα». Ο Αναστασιάδης, από την άλλη, έσπευσε να στείλει «μηνύματα» σε Τουρκία και ΕΕ επιδιώκοντας να προβάλει τον «αναβαθμισμένο ρόλο» της χώρας του, έπειτα και από τις ανακαλύψεις νέων κοιτασμάτων στην Α. Μεσόγειο, τονίζοντας: «Χωρίς την Κύπρο δεν μπορεί να διοχετευθεί προς την Ευρώπη αέριο, αλλά ούτε και προς την Τουρκία... Διαφορετικά ο όποιος αγωγός, είτε το θέλουν είτε όχι, θα πρέπει να διέρχεται είτε διά της Κύπρου είτε εντός της ΑΟΖ της. Οπότε αυτό αναβαθμίζει τον ρόλο της Κυπριακής Δημοκρατίας και της ανάγκης επίλυσης του Κυπριακού, αν θέλουν να έχουν τα προσδοκώμενα αποτελέσματα».

Το Κυπριακό και η λύση του εμπλέκονται τώρα ακόμη πιο βαθιά στις «ορέξεις» των μονοπωλίων και των μεταξύ τους ανταγωνισμών, που συνεχώς οξύνονται.

Ζήτημα κόστους...

Σε κάθε περίπτωση, η ανακάλυψη του κοιτάσματος ΖΟΡ εκτιμάται πως θα προκαλέσει επιπτώσεις τύπου ντόμινο σε μία σειρά ζητήματα, με πρώτο μία αλλαγή στις «ισορροπίες» τρόμου μεταξύ ανταγωνιστικών μονοπωλίων και χωρών στην ευρύτερη περιοχή.

Ο Τιερί Μπρος, ειδικός αναλυτής ενεργειακών θεμάτων, της γαλλικής τράπεζας Σοσιετέ Ζενεράλ εκτιμά ότι η ανακάλυψη του κοιτάσματος ΖΟΡ θα αυξήσει τον ανταγωνισμό μεταξύ μονοπωλίων που εκμεταλλεύονται κοιτάσματα όχι μόνο σε Κύπρο και Ισραήλ, αλλά και σε αυτά της Ανατολικής Αφρικής, όπως εκείνα σε Μοζαμβίκη και Τανζανία, ή ακόμη και στο Ιράν. Ο ίδιος μιλώντας σε διεθνή δίκτυα υποστήριξε ότι επειδή θα υπάρξει μείωση της ζήτησης για φυσικό αέριο (λόγω της μεγάλης προσφοράς), η έλλειψη επενδυτικών κεφαλαίων ειδικά στην Ευρώπη θα επιτρέψει την «επιβίωση» μόνο εκείνων των σχεδίων που θα είναι «αμοιβαίως επωφελή» και εκμεταλλεύσιμα με το μικρότερο δυνατό κόστος.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον όμως έχει και η εκτίμηση που έκανε προ ημερών ο πρώην πρόεδρος της κυπριακής εταιρείας ΚΡΕΤΥΚ (νυν Εταιρεία Υδρογονανθράκων Κύπρου), Τσαρλς Ελληνας, σχετικά με τις επιπτώσεις που θα έχουν αυτές οι εξελίξεις στη διαμόρφωση της τιμής της μονάδας φυσικού αερίου, που είναι διασυνδεδεμένη με την τιμή του πετρελαίου. Οπως σημείωσε, με δεδομένο το γεγονός πως η τιμή του πετρελαίου πέφτει σημαντικά πάνω από ένα χρόνο (και δεν αναμένεται να ξανανεβεί σύντομα ενόψει και της «επανόδου» του ιρανικού πετρελαίου και φυσικού αερίου στις διεθνείς αγορές από το 2016 και έπειτα), είναι πιθανές κάποιες αρνητικές επιπτώσεις για κοιτάσματα της κυπριακής ΑΟΖ, εκτός και εάν στο μεταξύ βρεθούν νέα με πολύ χαμηλότερο κόστος γεώτρησης. Ο ίδιος σημείωσε χαρακτηριστικά ότι η σημερινή τιμή του υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Ευρώπη είναι στα 7 - 8 δολάρια ανά θερμική μονάδα, ενώ το κόστος για το φυσικό αέριο του κοιτάσματος «Αφροδίτη» είναι περίπου 6 δολάρια...

Οπως συμπεραίνει κανείς, μετά και από τις τελευταίες εξελίξεις, η Ανατολική Μεσόγειος εξελίσσεται σε έναν πολύ ισχυρό διεθνή πόλο έλξης μονοπωλίων και όξυνσης των ανταγωνισμών προκαλώντας, «μοιραία», επιπτώσεις όχι μόνο στο διεθνή ενεργειακό χάρτη αλλά και στις γεωπολιτικές εξελίξεις της περιοχής. Πιθανότεροι ηττημένοι θα είναι για μία ακόμη φορά οι εργαζόμενοι της περιοχής, οι οποίοι εάν δεν υποστούν τραγικές συνέπειες ακόμη μεγαλύτερων πολέμων, θα κληθούν να δουλέψουν για λογαριασμό των μονοπωλίων παίρνοντας ψίχουλα από την πίτα του ορυκτού πλούτου, που γίνεται κέρδος και κεφάλαιο για τους ιδιοκτήτες των επιχειρηματικών ομίλων με τη δική τους δουλειά. Εκτός, βεβαίως, και εάν ανατρέψουν με την πάλη και την αντίστασή τους τα σχέδια των ιμπεριαλιστών...


Δέσποινα ΟΡΦΑΝΑΚΗ

ΙΑΠΩΝΙΑ
Αύξηση στρατιωτικών δαπανών στο φόντο της ανησυχίας για την οικονομία

Το ιαπωνικό κεφάλαιο παίρνει όλα τα μέτρα υπεράσπισης της θέσης του, καθώς οξύνονται οι «κόντρες» για τη μοιρασιά αγορών και πρώτων υλών

Στιγμιότυπο από τις κοινές ασκήσεις Ιαπωνίας - Φιλιππίνων τον περασμένο Μάη. Το ενδιαφέρον της Ιαπωνίας για την πλούσια και κρίσιμη γεωστρατηγικά Νότια Κινεζική Θάλασσα είναι χαρακτηριστικό
Στιγμιότυπο από τις κοινές ασκήσεις Ιαπωνίας - Φιλιππίνων τον περασμένο Μάη. Το ενδιαφέρον της Ιαπωνίας για την πλούσια και κρίσιμη γεωστρατηγικά Νότια Κινεζική Θάλασσα είναι χαρακτηριστικό
«Η Ιαπωνία είναι δεσμευμένη να συνεχίσει στο δρόμο που έχει ακολουθήσει ως σήμερα, ως ένα ειρηνόφιλο έθνος και ως ένας από τους πιο σημαντικούς παίκτες στη διεθνή πολιτική σκηνή και την επιχειρηματική δράση, επιζητά την ασφάλειά της, όπως και την ασφάλεια στην περιοχή της Ασίας και του Ειρηνικού, με τη στάση της προληπτικής συμβολής βασισμένης στη διεθνή συνεργασία. Η Ιαπωνία θα συνεχίσει περισσότερο προληπτικά από ποτέ να συμβάλει στην ειρήνη, την ασφάλεια και την ευημερία της διεθνούς κοινότητας».

Το παραπάνω απόσπασμα ανήκει στο πολυσέλιδο κείμενο που το υπουργείο Αμυνας της Ιαπωνίας υπέβαλε την περασμένη Δευτέρα, μαζί με το σχέδιο προϋπολογισμού για το έτος που ξεκινά από τον Απρίλη του 2016. Με το σχέδιο αυτό ζήτησε νέα αύξηση στρατιωτικών δαπανών (αυτή τη φορά κατά 2,2%). Πρόκειται για την 4η κατά σειρά αύξηση στρατιωτικών δαπανών στην οποία προχωρά η χώρα τα τελευταία χρόνια, σε μια περίοδο ραγδαίας όξυνσης των ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών και αντιθέσεων και ενώ, καθόλου τυχαία, τις στρατιωτικές τους δαπάνες αυξάνουν πολλές δυνάμεις στην ίδια περιοχή, με πρώτη την Κίνα αλλά και άλλες, όπως η Ινδία.

Η αύξηση αυτή «δένει» με την προώθηση μιας σειράς νομοθετικών ρυθμίσεων που καταργούν εμπόδια για τη δράση των Ενόπλων Δυνάμεων της Ιαπωνίας εκτός συνόρων, τα οποία είχαν θεσπιστεί μετά την ήττα της χώρας στο Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Ζητούμενο είναι η στρατιωτική δράση εκτός συνόρων, εφόσον υπάρχει «σαφής κίνδυνος» κατά του ιαπωνικού λαού και των δικαιωμάτων του «στη ζωή, την ελευθερία και την επιδίωξη της ευτυχίας», εξαιτίας ενόπλων επιθέσεων εναντίον της ίδιας της χώρας, αλλά και σε χώρες που «έχουν στενούς δεσμούς» μαζί της. Ετσι δικαιολογεί η ιαπωνική κυβέρνηση την εκτός συνόρων δράση του στρατού της.

Στο φόντο των δυσκολιών με τις οποίες η ιαπωνική καπιταλιστική οικονομία παλεύει να σταθεί στα πόδια της (να σημειώσει δηλαδή ικανοποιητικούς ρυθμούς ανάπτυξης) και της ανησυχίας που γεννά συνολικά η παγκόσμια οικονομία, η ιαπωνική αστική τάξη κάνει κι αυτή ό,τι κάνουν όλα τα αστικά και ιμπεριαλιστικά επιτελεία του πλανήτη: μελετούν τα δεδομένα και προετοιμάζονται να προστατεύσουν τα σχέδια, τα συμφέροντα και τη θέση τους, με όποιον τρόπο κρίνουν αποτελεσματικότερο. Αναπροσαρμόζει την τακτική με την οποία υπηρετεί μακροπρόθεσμα και βραχυπρόθεσμα σχέδια και συμμαχίες.

Η επίκληση στην «ασφάλεια» που γίνεται στο κείμενο του υπουργείου Αμυνας, δεν αφορά παρά το συσχετισμό δύναμης και τις ισορροπίες που το ιαπωνικό κεφάλαιο κρίνει ωφέλιμο για τις επιδιώξεις και την κερδοφορία του. Ενώ, η «προληπτική συμβολή» στην ειρήνη δεν αποτελεί παρά ομολογία της ετοιμότητάς του να συμβάλει στη διασφάλιση αυτών των συσχετισμών και ισορροπιών και «προληπτικά», προλαμβάνοντας δηλαδή τις κινήσεις εκπροσώπων αντίπαλων μονοπωλίων που θέλουν πρωτοβουλία κινήσεων. Μόνο που αυτή η «πρόληψη» δεν έχει καμιά σχέση με την ειρήνη, ειδικά την ειρήνη που θα φέρει αληθινή ευημερία για τους λαούς. Στο όνομα αυτής της «προληπτικής συμβολής» είναι, εξάλλου, ήδη αμέτρητες οι στρατιωτικές επιχειρήσεις που διεξάγονται σε κάθε ήπειρο, με τους λαούς να «πληρώνουν τα σπασμένα» των ανταγωνισμών ανάμεσα σε μικρότερες ή μεγαλύτερες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις και συμμαχίες.

Ανησυχία για την αλλαγή της «υπάρχουσας τάξης»

Στο ίδιο κείμενο σημειώνεται ανοιχτά: «Η αύξηση της ζήτησης για φυσικούς πόρους, ενέργεια, τροφή, που απορρέουν από την οικονομική ανάπτυξη των αναδυόμενων χωρών και μια ευρύτερη μεσαία τάξη, αναμένεται να εντείνουν περαιτέρω το διεθνή ανταγωνισμό γι' αυτούς τους πόρους... Αλλαγές ή άρνηση της υπάρχουσας περιφερειακής και διεθνούς τάξης ή ισχυρισμοί και δράσεις για τη διασφάλιση οικονομικών συμφερόντων θα μπορούσαν να γίνουν πιο απτοί και οξείς. Αυτό ως αποτέλεσμα θα μπορούσε να οδηγήσει σε αύξηση των "γκρίζων ζωνών" και περιφερειακές συγκρούσεις στο μέλλον».

Η «διεθνής και περιφερειακή τάξη» για την οποία το Τόκιο εντοπίζει κίνδυνο αλλαγής ή άρνησης, δεν είναι παρά η σημερινή διάταξη στην ιμπεριαλιστική πυραμίδα, στην οποία η βαθιά καπιταλιστική κρίση συνεχίζει να επιδρά, οξύνοντας την ανησυχία όσων ιμπεριαλιστικών κέντρων κινδυνεύουν να χάσουν δύναμη (ή έχουν ήδη χάσει) και μεγαλώνοντας την απληστία όσων βλέπουν σημαντικά περιθώρια για ανακατατάξεις.

Μέσα σ' αυτά τα δεδομένα είναι που η Ιαπωνία εντοπίζει «αυξανόμενα σοβαρές» απειλές στο περιβάλλον της και αρκετούς «αποσταθεροποιητικούς παράγοντες», αλλά και επισημαίνει ότι «μεγαλώνει ο κίνδυνος οι ταραχές ή ένα πρόβλημα ασφαλείας σε μια μόνο χώρα ή περιοχή να μετατραπεί άμεσα σε πρόκληση ή αποσταθεροποιητικό παράγοντα για ολόκληρη τη διεθνή κοινότητα».

Ειδική αναφορά κάνει το κείμενο - όπως είναι φυσικό - στην κατάσταση στην Ανατολική Κινεζική Θάλασσα, αλλά και τη (πιο μακρινή από τις ιαπωνικές ακτές) Νότια Κινεζική Θάλασσα, με αναλυτικά παραδείγματα «περιστατικών» (σ.σ. σχεδόν όλα με πρωταγωνιστή την Κίνα) που τροφοδοτούν οι «εδαφικές διαφορές» και οι «μονομερείς διεκδικήσεις». Οπως επισημαίνει το υπουργείο, «η θαλάσσια ασφάλεια έχει κρίσιμη σημασία για την Ιαπωνία, ένα θαλάσσιο έθνος που περιτριγυρίζεται από θάλασσα. Για παράδειγμα, η Ιαπωνία βασίζεται στη θαλάσσια μεταφορά για να εισάγει ενεργειακούς πόρους».

Η ένταση που μεγαλώνει και στις δύο παραπάνω περιοχές (όπου εκτιμάται ότι υπάρχει μεγάλος φυσικός πλούτος), είναι ενδεικτική της όξυνσης των ανταγωνισμών. Μάλιστα, η εμφάνιση της Ιαπωνίας στη Νότια Κινεζική θάλασσα (όπου έκανε πρόσφατα κοινές ασκήσεις με το Πολεμικό Ναυτικό των Φιλιππίνων), μακριά δηλαδή από τα θαλάσσια σύνορά της, είναι χαρακτηριστική των διαθέσεών της να διευρύνει τις συνεργασίες, όπως και τις «κόντρες» στις οποίες εμπλέκεται.

Τέλος, δεν περνά απαρατήρητη η αναλυτική αναφορά στον Αρκτικό Ωκεανό, του οποίου «η στρατηγική σημασία μεγαλώνει». Μεταξύ άλλων, τονίζεται ότι με το λιώσιμο των πάγων, πλοία μπορούν να πλέουν πλέον στην περιοχή για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και σε ευρύτερες εκτάσεις. Οπως και ότι η περιοχή «θα μπορούσε να αναπτυχθεί για την ανάπτυξη ναυτικών δυνάμεων ή τον ελιγμό στρατιωτικών δυνάμεων που θα χρησιμοποιήσουν τις δυνατότητες θαλάσσιας μεταφοράς στρατιωτικών δυνάμεων στο μέλλον».

Ετοιμη για «αποτροπές» και «ειρηνευτικές αποστολές»

Διαμηνύοντας σε όλους τους τόνους ότι η χώρα είναι έτοιμη να συμβάλει «προληπτικά» στη διατήρηση της ασφάλειας και της ειρήνης, το κείμενο υπογραμμίζει ότι «με σκοπό να διαφυλαχτούν τα εθνικά συμφέροντα και να εκπληρωθούν οι ευθύνες της Ιαπωνίας στη διεθνή κοινότητα», καθορίζονται «στόχοι εθνικής ασφάλειας» όπως:

- Η «ενίσχυση της αναγκαίας αποτροπής, ώστε να διατηρηθεί η ειρήνη και η ασφάλεια και να εξασφαλιστεί η επιβίωσή της, όπως και η αποτροπή απειλών που δεν πρέπει να φτάσουν στην Ιαπωνία».

- Η «βελτίωση του περιβάλλοντος ασφαλείας στην περιοχή Ασίας - Ειρηνικού, η παρεμπόδιση της ανάδυσης άμεσων απειλών και η μείωσή τους, μέσα από την ενδυνάμωση της συμμαχίας Ιαπωνίας - ΗΠΑ, την ενίσχυση της εμπιστοσύνης μεταξύ της Ιαπωνίας και των εταίρων εντός και εκτός της περιοχής Ασίας - Ειρηνικού και την προώθηση της πρακτικής συνεργασίας στην ασφάλεια».

- Η «βελτίωση του παγκόσμιου περιβάλλοντος ασφάλειας...».

Στο ίδιο μήκος κύματος εντάσσεται και η ανάλυση για την ανάγκη στήριξης της «ειρηνευτικής δράσης» του ΟΗΕ, δηλαδή στρατιωτικών αποστολών που συμβάλλουν στο αιματοκύλισμα λαών ή στρώνουν το έδαφος για την «ειρηνική» κλοπή του πλούτου τους, όπως συμβαίνει κάθε φορά που τέτοιες «ειρηνευτικές αποστολές» σταματούν έναν πόλεμο και ξεκινά η ανάπτυξη. Μέχρι την επόμενη φορά που θα πάρουν το λόγο τα όπλα των ιμπεριαλιστών και αργότερα ξανά θα αρχίσει μια νέα «ανοικοδόμηση», επειδή καλύτερα θα ωφελούνται έτσι τα μονοπώλια.

«Είναι απαραίτητο να αναλογιστούμε πιο βαθιά πώς οι Ενοπλες Δυνάμεις θα μπορούσαν να συνεισφέρουν για τη διεθνή κοινότητα» εξηγείται και συμπληρώνεται ότι πρέπει να δοθεί «μεγαλύτερη έμφαση στην ανάληψη ηγετικού ρόλου», την ανάπτυξη στελεχών του στρατού «σε πιο υπεύθυνες θέσεις» κ.τ.λ.


Α. Μ.



Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ