• «ΛΕΥΚΗ ΒΙΒΛΟΣ» ΤΗΣ ΕΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΥΠΟΔΟΜΩΝ: «Οχυρώνει» τους επιχειρηματικούς της ομίλους απέναντι στα άλλα κέντρα
• ΗΠΑ - ΚΙΝΑ - ΕΕ: «Αγώνας» πολλών δισεκατομμυρίων για προτεραιότητα στο εμβόλιο

Eurokinissi

Στην πραγματικότητα, πρόκειται για ένα ακόμα μεγάλο κεφάλαιο στον ακήρυχτο πόλεμο των ιμπεριαλιστικών κέντρων, με την ΕΕ να σπεύδει να οχυρώσει τους μονοπωλιακούς της ομίλους, ιδιαίτερα σε κλάδους στρατηγικής σημασίας, από τους ανταγωνιστές της, στο φόντο της καπιταλιστικής κρίσης που οξύνει παραπέρα τον ανταγωνισμό και όλες τις αντιθέσεις.

Ενδεικτικό, άλλωστε, είναι πως την ώρα που η ιμπεριαλιστική ένωση, όσο και το κάθε καπιταλιστικό κράτος έσπευσαν «άμα τη εμφανίσει» της κρίσης να στηρίξουν με πακτωλό κρατικών ενισχύσεων και άλλων διευκολύνσεων τους επιχειρηματικούς τους ομίλους ιδιαίτερα σε τομείς όπως οι Μεταφορές, ο Τουρισμός κ.ο.κ., με την ΕΕ να αναστέλλει επί τούτου και τη σχετική νομοθεσία της για την απαγόρευση των κρατικών ενισχύσεων σε επιχειρήσεις, η πρόταση της Κομισιόν προβλέπει ακριβώς την επέκταση αυτής της νομοθεσίας για τους μονοπωλιακούς ομίλους των άλλων ιμπεριαλιστικών κέντρων που επενδύουν στο έδαφός της.

Χαρακτηριστική ήταν η δήλωση της αντιπροέδρου της Επιτροπής M. Vestager, η οποία υπογράμμισε ότι «ο έλεγχος των κρατικών ενισχύσεων από τα κράτη - μέλη δεν είναι αρκετός για την προστασία της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς, αφού την ίδια στιγμή για τις ξένες επιδοτήσεις επιχειρήσεων δεν υπάρχει ο παραμικρός έλεγχος και καμία διαφάνεια. Η τρέχουσα γεωπολιτική συγκυρία και η γενική οικονομική ανάπτυξη είναι η πιο δύσκολη που έχει καταγραφεί στην πρόσφατη Ιστορία. Το ανοικτό εμπόριο, η ελευθερία επενδύσεων και η αρχή της "πολυ-πολικότητας" τίθενται υπό αμφισβήτηση». Η Μ. Vestager, απαντώντας σε ερώτηση δημοσιογράφου κατά πόσον τα μέτρα που προτείνει η Επιτροπή στρέφονται εναντίον της Κίνας, απάντησε ότι «τα μέτρα αυτά αφορούν άπαντες, η ΕΕ κινείται βάσει της αρχής της αμοιβαιότητας». Η επίτροπος πρόσθεσε ότι οι ξένες επιδοτήσεις μπορεί να βλάψουν τον ανταγωνισμό στην ενιαία αγορά με πολλαπλούς τρόπους και κυρίως ενισχύοντας ξένες εταιρείες να εξαγοράσουν ευρωπαϊκές επιχειρήσεις ή να βοηθήσουν εταιρείες τρίτων χωρών να θέσουν εκτός διαγωνισμών δημόσιων συμβάσεων ευρωπαϊκές ανταγωνιστικές επιχειρήσεις.

«Ολοι είναι καλοδεχούμενοι στην αγορά της ΕΕ αρκεί να "παίζουν" σύμφωνα με τους κανόνες», είπε με τη σειρά του ο επίτροπος Εσωτερικής Αγοράς, T. Breton, συνδέοντας τις προτάσεις της Επιτροπής με το «όραμα» της ΕΕ για «μια νέα βιομηχανική στρατηγική. Οι όροι ισότιμου ανταγωνισμού βρίσκονται στο επίκεντρο της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς και (οι νέες προτάσεις της Επιτροπής) θα βοηθήσουν τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις να δραστηριοποιούνται παγκόσμια, προωθώντας έτσι τη "στρατηγική αυτονομία" της ΕΕ».

Αρχικά, το σχέδιο προτείνει την ίδρυση ενός γενικού εποπτικού οργάνου που θα επιβλέπει την αγορά και θα προβλέπει πιθανούς τομείς ή εταιρείες «στόχους» εξαγοράς μέσω παράνομων επιδοτήσεων από ξένα κράτη. Στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του θα μπορεί να επιβάλλει οικονομικές και άλλες κυρώσεις στην εταιρεία που λειτουργεί υπό τη χρηματική ενίσχυση τρίτης χώρας.

Ενδιαφέρον έχει και ότι τέτοιου τύπου κυρώσεις θα μπορεί να επιβάλλει αυτοβούλως η Επιτροπή σε εταιρεία που λειτουργεί στο έδαφος ενός κράτους - μέλους της ΕΕ, σε περίπτωση που δεν λάβει τα απαιτούμενα μέτρα το εθνικό εποπτικό όργανο. Επίσης, θα μπορεί τελικά να μην επιβάλει ή να ακυρώσει τις όποιες κυρώσεις εφόσον κρίνει ότι η δράση τής, επιδοτούμενης από το εξωτερικό, εταιρείας ωφέλησε την ενιαία αγορά.

Στη συνέχεια, ορίζονται επακριβώς οι «στρεβλώσεις» της ενιαίας αγοράς που μπορεί να προκληθούν από πρακτικές παράνομων επιδοτήσεων στην προσπάθειά τους να θέσουν υπό τον έλεγχό τους ευρωπαϊκές επιχειρήσεις. Συγκεκριμένα, προβλέπεται ότι επιχειρήσεις που επωφελούνται από χρηματοδότηση κυβερνήσεων τρίτων χωρών θα πρέπει να ενημερώνουν το εποπτικό όργανο, που προαναφέρθηκε, για τις σχέσεις τους με ευρωπαϊκές επιχειρήσεις καθώς και ενδεχόμενη εξαγορά τους, ή απόκτηση μέρους του μετοχικού τους κεφαλαίου.

Το έγγραφο της Επιτροπής θέτει την ίδια την Επιτροπή ως την ανώτερη αρχή που επιβλέπει την ορθή λειτουργία του «ανταγωνισμού» και έτσι οι μεταβιβάσεις μετοχών ή εξαγορές εταιρειών, ή άλλου τύπου χρηματοοικονομικές δοσοληψίες με επιχειρήσεις τρίτων χωρών δεν θα ολοκληρώνονται πριν ελεγχθούν από την Επιτροπή. Σε περίπτωση που κατά τη διαδικασία ελέγχου διαπιστωθεί ότι παραβιάζονται οι όροι λειτουργίας της ενιαίας εσωτερικής αγοράς, η Επιτροπή, ως ανώτερο επιβλέπον όργανο, θα μπορεί να ακυρώνει κάθε προηγούμενη συναλλαγή.

Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά τους διαγωνισμούς δημόσιων συμβάσεων, σημειώνεται ότι οι επιχειρήσεις που λαμβάνουν επιδοτήσεις από ξένες κυβερνήσεις θα μπορούν να κυριαρχούν στους πλειοδοτικούς διαγωνισμούς, αφού έχοντας χρηματοδοτικό αβαντάζ θα μπορούν να καταθέτουν προσφορές πολύ καλύτερες από τους ανταγωνιστές τους, «δίχως να λαμβάνουν υπόψη τους όρους της αγοράς». Ετσι εισάγεται ένας μηχανισμός ελέγχου, στον οποίο οι συμμετέχοντες σε διαγωνισμούς δημόσιων συμβάσεων θα πρέπει να καταθέτουν κάθε στοιχείο που αφορά τη λήψη οικονομικής ενίσχυσης από χώρες εκτός της ΕΕ και εάν διαπιστώνεται ότι «η χρηματοδότηση έρχεται σε αντίθεση με τους κανονισμούς της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς», τότε η συγκεκριμένη εταιρεία θα αποβάλλεται από τη διαγωνιστική διαδικασία.

Τέλος, η πρόταση της Επιτροπής προβλέπει ότι κάθε διεθνής χρηματοδοτικός οργανισμός που συμμετέχει σε έργα τα οποία χρηματοδοτούνται από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, όπως της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, θα πρέπει να δηλώνει και να εφαρμόζει την προσέγγιση της ΕΕ σχετικά με τις κρατικές επιδοτήσεις.

Το συγκεκριμένο έγγραφο της Επιτροπής θα παραμείνει σε δημόσια διαβούλευση μέχρι τις 23 Σεπτέμβρη 2020 και στη συνέχεια η Επιτροπή θα παρουσιάσει τις οριστικές της προτάσεις επάνω στο ζήτημα.

Η νέα «Λευκή Βίβλος» της Επιτροπής για την προστασία των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων και υποδομών στρατηγικής σημασίας αποτελεί έτσι ένα ακόμη επεισόδιο στον «ακήρυχτο» πόλεμο που έχει ξεσπάσει μεταξύ των βασικών ιμπεριαλιστικών κέντρων. Επιβεβαιώνεται, για μια ακόμη φορά, ότι την ίδια στιγμή που οι ιμπεριαλιστές μιλούν περί «ελεύθερου εμπορίου», «ανοικτών αγορών», «ισότιμου ανταγωνισμού», «αμοιβαία επωφελούς συνεργασίας» και όλα τα υπόλοιπα, ακονίζουν τα «μαχαίρια» κι είναι έτοιμοι να εφαρμόσουν οποιαδήποτε θεμιτή η «αθέμιτη» μέθοδο για την προστασία των δικών τους μονοπωλιακών ομίλων.

Η ανάπτυξη του εμβολίου σημαίνει πολλά περισσότερα από «επιστημονικό κύρος» για τις ιμπεριαλιστικές υπερδυνάμεις. Πέρα από τα οικονομικά οφέλη, θα μπορούσε να αξιοποιηθεί για άσκηση πολιτικής πίεσης, ως ένας παράγοντας ισχύος, ακόμη και για να αδυνατίσει παλιές συμμαχίες ή να δημιουργήσει νέες.

Σε αυτήν την οικονομική και γεωπολιτική κούρσα οι φαρμακευτικοί όμιλοι «ταΐζονται» με δισεκατομμύρια από κρατικό χρήμα - χρήματα των λαών - εκβιάζοντας ανοιχτά για τη διάθεση του εμβολίου που θα σώσει εκατομμύρια ζωές σε όλο τον κόσμο. Επίσης ο επιχειρηματικός και διακρατικός ανταγωνισμός δυσχεραίνει το επιστημονικό έργο και τη συνεργασία μεταξύ των ερευνητικών κέντρων, δηλαδή τη γρήγορη και ασφαλή ανάπτυξη ενός εμβολίου κατά του κορονοϊού, ενώ αποκαλύπτει και τον παρασιτικό ρόλο των φαρμακοβιομηχανιών.

Σε αυτό το πλαίσιο, η παγκόσμια συμμαχία εμβολίων (GAVI) του ιδρύματος «Μπιλ και Μελίντα Γκέιτς» συγκέντρωσε 8,8 δισ. δολάρια μετά από μια τηλεδιάσκεψη δωρητών (4/6/2020), ξεπερνώντας το στόχο των 7,5 δισ. δολαρίων. Περισσότερες από 50 χώρες συμμετείχαν στη διάσκεψη δωρητών, η οποία οργανώθηκε από τη Μεγάλη Βρετανία. Τα χρήματα προορίζονται για να αγοραστούν εμβόλια για ασθένειες όπως ιλαρά, πολιομυελίτιδα και διφθερίτιδα για παιδιά σε φτωχότερες χώρες του κόσμου, καθώς οι φαρμακευτικές επιχειρήσεις φυσικά δεν τα διαθέτουν δωρεάν - τα πουλούν και τα παράγουν με σκοπό το κέρδος. Επίσης προορίζονται για τη διάθεση ενός εμβολίου κατά του νέου κορονοϊού.

Ο «οικοδεσπότης» της διάσκεψης, Βρετανός πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον, δεσμεύτηκε για τη μεγαλύτερη δωρεά, ύψους 1,65 δισ. λιρών (περίπου 1,85 δισ. ευρώ). Καθόλου τυχαία, από τη Μεγάλη Βρετανία προέρχεται ένα πολλά υποσχόμενο υποψήφιο εμβόλιο που αναπτύσσεται από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και θα παραχθεί από τον βρετανικό φαρμακευτικό όμιλο «AstraZeneca».

Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, δεσμεύτηκε για 300 εκατ. ευρώ στα επόμενα πέντε χρόνια. Οπως σημείωσε ο διευθύνων σύμβουλος της GAVI, η πανδημία ανέδειξε τον ζωτικό ρόλο που διαδραματίζουν τα εμβόλια στην καταπολέμηση των ασθενειών, στην προστασία τόσο της ζωής όσο και της οικονομίας.

Στη σημερινή συγκυρία της πανδημίας, τα χρήματα των δωρητών συγκεντρώνονται αρχικά για να εξασφαλιστεί ότι «όσοι πληρώσουν θα έχουν και προτεραιότητα» στη διάθεση του εμβολίου και επιπλέον για να διασφαλιστεί μια παγκόσμια αγορά για τις φαρμακευτικές εταιρείες, που ανησυχούν ότι τα κέρδη δεν θα είναι τα ...αναμενόμενα αν οι φτωχότερες - αναπτυσσόμενες χώρες δεν μπορούν να «αντέξουν» το οικονομικό κόστος για να προμηθευτούν το νέο εμβόλιο. Εξάλλου, η εξάπλωση του ιού είναι παγκόσμια και πρέπει να καταπολεμηθούν όλες οι εστίες, για λόγους ανάπτυξης και σταθερότητας.

Οι φαρμακευτικές εταιρείες ουσιαστικά προπληρώνονται για ένα πιθανό εμβόλιο το οποίο μπορεί να μη λάβει καν αδειοδότηση. «Παρέχοντας εγγυήσεις όγκου για συγκεκριμένα υποψήφια εμβόλια πριν από την αδειοδότησή τους, καθώς και εγγυήσεις σε ολόκληρη την αγορά, η "Gavi Covax AMC" θα ενθαρρύνει τους κατασκευαστές να κάνουν επενδύσεις στην παραγωγική τους ικανότητα», σημειώνει σε ανακοίνωσή της η GAVI, ενώ η «AstraZeneca» ανακοίνωσε ότι ήταν ο πρώτος φαρμακευτικός όμιλος που εγγράφηκε στο «Gavi Covax AMC» και υπέγραψε σύμβαση προπαραγγελίας 300 εκατ. δόσεων του πιθανού εμβολίου της κατά της Covid-19 σε αναπτυσσόμενες χώρες.

Πίσω από τα κούφια λόγια της «αλληλεγγύης», της παγκόσμιας «συνεργασίας» και «πολυμέρειας» βρίσκεται η βάρβαρη πραγματικότητα του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής. Ο λυσσαλέος ανταγωνισμός καπιταλιστικών κρατών και επιχειρηματικών ομίλων για μέσα προστασίας, ιατρικό εξοπλισμό, πρώτες ύλες, φάρμακα, η αναρχία της καπιταλιστικής παραγωγής, με σκοπό το κέρδος, οι περικοπές και ελλείψεις των δημόσιων συστημάτων Υγείας παντού.

Το αποτέλεσμα; Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι έχαναν και χάνουν τη ζωή τους, οι λαοί πληρώνουν με χρήμα και αίμα τα απίστευτα κέρδη των φαρμακευτικών ομίλων και των εταιρειών ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού και βιοτεχνολογίας, αλλά και τους γεωπολιτικούς ανταγωνισμούς.

Οταν ο SARS-CoV-2 άρχισε να εξαπλώνεται σε όλο τον κόσμο τον Μάρτη, δεκάδες χώρες έκλεισαν τα σύνορά τους και απαγόρευσαν την εξαγωγή φαρμάκων, προστατευτικών μέσων, αντισηπτικών και αναπνευστήρων. Οι αντίστοιχες επιχειρήσεις ανέβαζαν τις τιμές. Ενδεικτικά, οι ΗΠΑ πλήρωσαν τους αποστολείς φορτίων που ήταν ήδη σε αεροπλάνα για άλλες χώρες, προκειμένου να αποκτήσουν αναπνευστήρες. Η Γαλλία κατάσχεσε ακόμα και μάσκες που προορίζονταν για την Ισπανία και την Ιταλία. Η Γερμανία απαγόρευσε τις εξαγωγές υγειονομικού υλικού, ενώ στην Ιταλία είχε ξεσπάσει η πανδημία.

Εξάλλου, στην επιδημία της γρίπης, όταν κυκλοφόρησε το πρώτο νέο εμβόλιο για τον ιό H1N1 τα ισχυρότερα καπιταλιστικά κράτη αγόρασαν αμέσως τα παγκόσμια αποθέματα. Μόνο οι ΗΠΑ - με Πρόεδρο τότε το «σύμβολο» της ...«πολυμέρειας» και του «πολυπολικού κόσμου», Μπαράκ Ομπάμα - υπέγραψαν συμβόλαια για 600 εκατ. δόσεις του εμβολίου, ενώ οι εξαθλιωμένοι λαοί των λιγότερο ισχυρών και προηγμένων καπιταλιστικών κρατών έμειναν για καιρό χωρίς την προστασία εμβολίου.

Τα τρία βασικά ιμπεριαλιστικά κέντρα που ανταγωνίζονται στην έρευνα, παραγωγή και προμήθεια ενός εμβολίου κατά του κορονοϊού είναι οι ΗΠΑ, η Κίνα και η ΕΕ.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε πρόσφατα τη στρατηγική της για αυτό το θέμα, καλώντας τις «χώρες υψηλού εισοδήματος να λειτουργήσουν ως μια ομάδα διεθνών αγοραστών» ώστε «να επιταχύνουν την ανάπτυξη ασφαλών και αποτελεσματικών εμβολίων για ολόκληρο τον κόσμο». Στα τέλη Μάη, στην παγκόσμια σύνοδο δωρητών συγκεντρώθηκαν 9,8 δισ. ευρώ, ενώ αύριο Σάββατο θα γίνει μία ακόμα παγκόσμια διοργάνωση δωρητών. Τα τεράστια αυτά ποσά συγκεντρώνονται ουσιαστικά για να τα «ποντάρουν» σε πιθανά εμβόλια διαφόρων ερευνητικών ομάδων και για προπαραγγελίες δόσεων εμβολίων που μπορεί να μη λάβουν καν αδειοδότηση! Φυσικά η διάθεση στις αναπτυσσόμενες χώρες θα γίνει με το αζημίωτο, δηλαδή με πολιτικά, οικονομικά και γεωπολιτικά ανταλλάγματα.

Πολλές χώρες της ΕΕ έχουν αρχίσει να επεκτείνουν τις ικανότητες παραγωγής εμβολίων, καθώς είναι ξεκάθαρο ότι η ΕΕ «δεν μπορεί να βασιστεί» σε ΗΠΑ - Κίνα, ούτε το αντίστροφο.

Εξάλλου η ΕΕ δεν εννοεί ταυτόχρονη διάθεση σε όλο τον κόσμο, πολύ περισσότερο δεν εννοεί ότι οι φτωχές χώρες θα έχουν προτεραιότητα. Ηδη Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία και Ολλανδία έχουν συμφωνήσει με την «AstraZeneca» για 400 εκατ. δόσεις (οι ΗΠΑ για 300 εκατ.) και βρίσκονται σε διαπραγματεύσεις και με άλλους φαρμακευτικούς ομίλους.

Αντίστοιχα η Κίνα, που ισχυρίζεται πως το δικό της εμβόλιο - αν τελικά κυκλοφορήσει - θα είναι «δημόσιο αγαθό», θα το αξιοποιήσει για πολιτικές και οικονομικές πιέσεις σε άλλα κράτη, ακολουθώντας την ίδια τακτική με την πρωτοβουλία «Μία Ζώνη - Ενας Δρόμος». Οι ΗΠΑ έχουν προπαραγγείλει δόσεις υποψήφιων εμβολίων από διάφορες εταιρείες, ξεκαθαρίζοντας ότι θα έχουν προτεραιότητα στη διάθεσή του στη χώρα.

Στο μεταξύ η πανδημία λειτουργεί και ως στρατηγική ευκαιρία για την Κίνα να πλησιάσει τις ΗΠΑ στον σημαντικό τομέα της βιοτεχνολογίας, καθώς οι κινεζικοί φαρμακευτικοί όμιλοι δεν είναι επί του παρόντος παγκόσμιοι κολοσσοί στην καινοτομία και έρευνα. Η Κίνα έχει πέντε υποψήφια εμβόλια για την Covid-19 που βρίσκονται στο στάδιο της δοκιμής σε ανθρώπους, τα περισσότερα από οποιαδήποτε άλλη χώρα.

Μέσα στον Ιούνη η κινεζική φαρμακοβιομηχανία «China National Biotec Group» (CNBG) ανακοίνωσε ότι το πειραματικό εμβόλιό της έχει παράξει αντισώματα κατά τις κλινικές δοκιμές και πλέον προγραμματίζεται η δοκιμή του σε τελικό στάδιο (φάση 3), σε ανθρώπους σε χώρες του εξωτερικού. Το εμβόλιο, που αναπτύχθηκε από ένα ερευνητικό ινστιτούτο με έδρα την πόλη Γουχάν, το οποίο συνδέεται με τη μητρική εταιρεία της CNBG, τη «Sinopharm», βρέθηκε ότι είχε δημιουργήσει αντισώματα υψηλού επιπέδου σε όλους τους εμβολιασμένους ανθρώπους και χωρίς παρενέργειες, σύμφωνα με τα προκαταρκτικά δεδομένα από την κλινική δοκιμή. Αυτό τουλάχιστον ανακοίνωσε η εταιρεία, συμπληρώνοντας ότι «έχουμε εξασφαλίσει την πρόθεση για συνεργασία από εταιρείες και ινστιτούτα σε πολλές χώρες» για τη φάση 3.

Η κινεζική παρασκευάστρια εμβολίων «Sinovac Biotech» πρόσφατα ανακοίνωσε επίσης θετικά αποτελέσματα των προκαταρκτικών κλινικών δοκιμών για το υποψήφιο εμβόλιό της, το οποίο αναμένεται να δοκιμαστεί στη Βραζιλία.

Περίπου δώδεκα φαρμακευτικές εταιρείες και κυβερνητικά ερευνητικά ιδρύματα έχουν ήδη ξεκινήσει τη διεξαγωγή δοκιμών σε ανθρώπους σε ΗΠΑ, Κίνα, Βρετανία, Αυστραλία και Γερμανία.