Στο σημερινό τετρασέλιδο «Εργαζόμενοι και Λαϊκή Συμμαχία» παρουσιάζουμε αποσπάσματα από τις θεματικές εισηγήσεις και τις παρεμβάσεις που έκαναν συνδικαλιστές από διάφορους κλάδους στην Ημερίδα του ΠΑΜΕ με θέμα «Η πάλη του εργατικού κινήματος για την κάλυψη των απωλειών και ο αγώνας για αυξήσεις στους μισθούς, στις συντάξεις, στις κοινωνικές παροχές». Συγκεκριμένα, υπήρξαν εισηγήσεις για την κατάσταση των μισθών στο Δημόσιο, για τις Ενώσεις Προσώπων, για τη στάση του κυβερνητικού και εργοδοτικού συνδικαλισμού στο ζήτημα των ΣΣΕ, για τις ανατροπές στο νομοθετικό πλαίσιο των ΣΣΕ, για τις επιπτώσεις στις γυναίκες από το χτύπημα των ΣΣΕ και των κοινωνικών παροχών, για τη νεολαία και τις ελαστικές μορφές απασχόλησης, τα προγράμματα μαθητείας κ.λπ., καθώς και για την πείρα από την οργάνωση της πάλης για τις ΣΣΕ στον κλάδο των Κατασκευών, όπου επιπλέον καταγράφονται υψηλά ποσοστά ανεργίας.

Και μπορεί η συγκεκριμένη διάταξη να αποσύρθηκε κάτω από τη γενικότερη κατακραυγή και την καταγγελία από τα ταξικά σωματεία, αλλά αποδεικνύει με τον πιο περίτρανο τρόπο ότι οι ΣΣΕ και στο Δημόσιο είναι ένα ζήτημα που βρίσκεται στους σχεδιασμούς της κυβέρνησης.

Τα τελευταία 7 χρόνια που μαίνεται η καπιταλιστική οικονομική κρίση, οι εργαζόμενοι στο Δημόσιο έχουν βιώσει μια άνευ προηγουμένου επίθεση στα μισθολογικά και εργασιακά τους δικαιώματα. Την εξαετία 2009 - 2015, ένας δημόσιος υπάλληλος να έχει ήδη υποστεί ονομαστικές μειώσεις που κυμαίνονται στο 45%, έχοντας χάσει συνολικά 6 μισθούς το χρόνο. Αν συνυπολογιστούν η φοροληστεία, τα χαράτσια, η ακρίβεια και οι ανατιμήσεις σε βασικά είδη κατανάλωσης, η συνολική μείωση σε πραγματικούς όρους αγγίζει ή και ξεπερνάει το 60%.

Πάνω σε αυτή την ήδη αφόρητη κατάσταση, ήρθε να προστεθεί το νέο μισθολόγιο της συγκυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ, ο νόμος 4354/2015 που επέφερε νέο πλήγμα στους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων ως μηχανισμός καθήλωσης και περαιτέρω μείωσης των εισοδημάτων τους. Επομένως, οι μισθοί των δημοσίων υπαλλήλων έχουν μειωθεί και θα μειωθούν κι άλλο, ενώ αντίστοιχη είναι η κατάσταση στο σύνολο των χωρών της ΕΕ, με ή χωρίς μνημόνια, με επεκτατικό ή περιοριστικό μείγμα διαχείρισης.

Σύμφωνα με στοιχεία της Κομισιόν και του ΟΟΣΑ, το 2014 η Ελλάδα δαπανούσε 12% του ΑΕΠ σε μισθούς δημοσίων υπαλλήλων (και αυτό το ποσοστό έχει συρρικνωθεί περαιτέρω), ενώ οι υπόλοιπες χώρες βρίσκονταν σε παρόμοια ποσοστά, ήτοι: Γαλλία 13%, Σουηδία 12,7%, Βέλγιο 12,5%, Πορτογαλία 11,8%, Ισπανία 10,8% κ.λπ. Αρα, η επίθεση στο εισόδημα των δημοσίων υπαλλήλων δεν είναι ελληνική ιδιαιτερότητα.

Πέρα όμως από τη μείωση στους μισθούς, το νέο μισθολόγιο, σε συνδυασμό με τον πρόσφατο νόμο Βερναρδάκη με τίτλο «Εθνικό Μητρώο Στελεχών Δημόσιας Διοίκησης, βαθμολογική διάρθρωση θέσεων, σύστημα αξιολόγησης και επιλογής προϊσταμένων και άλλες διατάξεις» (ν. 4369/16), ουσιαστικά συνδέουν την «αξιολόγηση» με το μισθό και τις απολύσεις.

Ολα τα παραπάνω αναδεικνύουν την ανάγκη η πάλη για βελτίωση των όρων αμοιβής και εργασίας να αποτελέσει ένα σημαντικό «κρίκο» της συνολικότερης πάλης των εργαζομένων στο Δημόσιο. Υπάρχουν εμπόδια, αλλά υπάρχουν και δυνατότητες. Το μεγαλύτερο όμως «αγκάθι» στην πάλη για ΣΣΕ ήταν και παραμένει η γενικότερη κατάσταση του συνδικαλιστικού κινήματος, όπου παλιός και νέος κυβερνητικός συνδικαλισμός, η πλειοψηφία της ΑΔΕΔΥ που τον συναποτελεί, στήριξαν διαχρονικά την επιχειρηματολογία των εκάστοτε κυβερνήσεων και «έβαλαν πλάτη» στις ανατροπές που βιώνουν σήμερα οι εργαζόμενοι, δυσκολεύουν την πάλη της εργατικής τάξης για ΣΣΕ.

Απαιτούμε: Επαναφορά 13ου και 14ου μισθού. Επαναφορά μισθών στα επίπεδα του 2009. Κατάργηση του ν. 4354/2015 (νέο μισθολόγιο) και ν. 4369/16 (αξιολόγηση). Καμία σύνδεση μισθού με τη λεγόμενη αποδοτικότητα κ.ά.

Στιγμιότυπο από τις εργασίες της Ημερίδας

Πέρα από την καταγραφή της κατάστασης που επικρατεί σήμερα στην αγορά εργασίας και του νομικού πλαισίου, με το οποίο οι κυβερνήσεις διαχρονικά υπονόμευσαν τις συλλογικές διαπραγματεύσεις και συμβάσεις, για να διασφαλίσουν την ανταγωνιστικότητα και την κερδοφορία του κεφαλαίου, στόχος της Ημερίδας ήταν να ανοίξει η συζήτηση για την ανάγκη οργάνωσης του αγώνα, ενιαία και κατά κλάδο, στο κρίσιμο μέτωπο των Συλλογικών Συμβάσεων.

Από αυτή την άποψη, έχει ξεχωριστή σημασία το πλαίσιο των διεκδικήσεων που παρουσιάστηκε στην Ημερίδα και το οποίο αποτελεί βάση για τη διαμόρφωση επιμέρους αιτημάτων κατά κλάδο. Ο στόχος που τέθηκε είναι να συζητηθούν τα συμπεράσματα της Ημερίδας με τους εργαζόμενους στους χώρους δουλειάς και να αποτελέσουν στήριγμα στην προσπάθεια των ταξικών δυνάμεων να οργανώσουν τον αγώνα σ' αυτό το μέτωπο.

Ο «Ριζοσπάστης» παρουσίασε την Τρίτη αναλυτικά την εισήγηση που έκανε στην Ημερίδα εκ μέρους της Εκτελεστικής Γραμματείας του ΠΑΜΕ ο Γιάννης Τασιούλας, πρόεδρος της Ομοσπονδίας Οικοδόμων.

Σημειώνουμε, τέλος, ότι χαιρετισμό στην Ημερίδα απηύθυναν ο Τούρκος συνδικαλιστής Μετίν Εμπετούρκ, πρόεδρος της Ομοσπονδίας Εργαζομένων Εμπορίου - Υπηρεσιών Socialis της Τουρκίας, στον οποίο αποδόθηκε από την Εκτελεστική Γραμματεία του ΠΑΜΕ ως ενθύμιο μια φωτογραφία από πρόσφατη απεργιακή κινητοποίηση στην Ελλάδα, ο Αντώνης Κουρούκλης, πρόεδρος των εργαζομένων στα ασφαλιστικά ταμεία και ο Γιάννης Παναγόπουλος, από την παράταξη «Ανεξάρτητη Ενωτική Πρωτοβουλία» στην ΑΔΕΔΥ.

Επειδή, όμως, δεν ήταν αρκετό να μην υπογράφονται πλέον κλαδικές ΣΣΕ, μιας και αρκετοί παλιοί εργαζόμενοι διατηρούσαν τους όρους αμοιβής και εργασίας από όσες ρυθμίσει είχαν καταγγελθεί, χρειαζόταν να βρουν τρόπο να ξεμπερδεύουν από τα «απομεινάρια» των δικαιωμάτων που καταργήθηκαν. Με την ψήφιση του Ν. 4024/2011 - και ειδικότερα με το άρθρο 37 - προσδιόρισαν τις προϋποθέσεις και τους όρους σύναψης επιχειρησιακών συμβάσεων, με στόχο την εύκολη και γρήγορη σύναψη αυτών, μέσα από τις Ενώσεις Προσώπων, όπου δεν υπάρχει επιχειρησιακό σωματείο.

Τι είναι αυτές οι Ενώσεις; Οι Ενώσεις Προσώπων αναγνωρίζονταν ως συνδικαλιστικές οργανώσεις προσωρινού χαρακτήρα από το Ν. 1264/1982, χωρίς νομική προσωπικότητα, αλλά και χωρίς ικανότητα σύναψης ΣΣΕ. Πρόκειται, δηλαδή, για μορφές οργάνωσης που ποτέ και πουθενά δεν εμφανίστηκαν στην πράξη. Πάνω σε αυτό πάτησαν δίνοντας την δυνατότητα στους εργοδότες να βάλουν μπροστά το στελεχικό τους δυναμικό και με την απόσπαση «συμφωνίας» των 3/5 των εργαζομένων σε μια επιχείρηση, να συστήνουν συνδικαλιστική οργάνωση, χωρίς να έχει προσωρινό χαρακτήρα και με τη δυνατότητα να συνάπτει επιχειρησιακές συμβάσεις.

Ακόμη και η ίδια διαδικασία ίδρυσης Ενωσης Προσώπων εξυπηρετεί απόλυτα το σκοπό των εργοδοτών, αφού απαιτείται μόνο μια ιδρυτική πράξη με δύο εκπροσώπους, που κατατίθεται στο γραμματέα του αρμόδιου Ειρηνοδικείου και κοινοποιείται στον εργοδότη. Δηλαδή Γιάννης κερνάει και Γιάννης πίνει. Το επόμενο βήμα, συνήθως και την ίδια μέρα ίδρυσης μιας Ενωσης, είναι η σύναψη επιχειρησιακής ΣΣΕ με όρους εργασίας που αναφέρονται στην ΕΓΣΣΕ. Συνεπώς, η μείωση των αποδοχών φτάνει μέχρι το κατώτατο όριο μισθού της ΕΓΣΣΕ.

Μετά την υπογραφή της επιχειρησιακής ΣΣΕ, η μείωση αποδοχών καθώς και οι άλλοι όροι ισχύουν και για το σύνολο του προσωπικού, αφού για όσο διαρκεί η εφαρμογή του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής η επιχειρησιακή Συλλογική Σύμβαση Εργασίας που συμφωνείται και υπογράφεται από τέτοιες Ενώσεις υπερισχύει σε περίπτωση συρροής ακόμη και με κλαδική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας που είναι σε ισχύ. Και τέλος, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 37, δεν υπάρχει κανένας περιορισμός όσον αφορά τη διάρκεια εφαρμογής της επιχειρησιακής ΣΣΕ.

Ταυτόχρονα, μέσα απ' τη σύσταση των Ενώσεων Προσώπων, η εργοδοσία επιδιώκει ν' αποκόψει τους εργάτες απ' τα κλαδικά τους Συνδικάτα, να εμποδίσει, δηλαδή, τη συσπείρωση των εργαζομένων σε κλαδικό επίπεδο, γνωρίζοντας πως η αλληλεγγύη και η ενωμένη πάλη των εργατών ανά κλάδο είναι η μόνη που μπορεί να δώσει απάντηση στην ένταση της εργοδοτικής επιθετικότητας.

Αρα, χρειάζεται να πάμε άμεσα όπου έχουν συσταθεί Ενώσεις Προσώπων και να αναδείξουμε ζητήματα που ελάχιστα είναι γνωστά, ειδικά στους νέους, όπως τι είναι Συλλογική Σύμβαση Εργασίας, τι περιλαμβάνει, γιατί είναι σημαντική για τη ζωή μας μέσα κι έξω από τους χώρους δουλειάς.

Η μετατροπή των συμβάσεων πλήρους απασχόλησης σε μερικής, η επιβολή εκ περιτροπής εργασίας, η αντικατάσταση των Συλλογικών Συμβάσεων από ατομικές, έχουν αρνητικές επιπτώσεις που δεν περιορίζονται στη μείωση στο μεροκάματο και κατ' επέκταση στο συντάξιμο μισθό των γυναικών. Η εξάπλωση των ατομικών συμβάσεων οδηγεί στην κατάργηση θετικών ρυθμίσεων και παροχών που περιέχονταν στις κλαδικές συμβάσεις, κατακτήσεων που μπορεί βέβαια να υπολείπονταν σε σχέση με τις σύγχρονες ανάγκες, αποτελούσαν όμως βοήθεια για τις εργαζόμενες.

Είναι σημαντικό το ότι οι εργαζόμενοι με ελαστικές μορφές απασχόλησης (συνεργεία, συμβάσεις λίγων μηνών ή και μιας μέρας) επί τις ουσίας δεν έχουν κανένα δικαίωμα σε παροχές ασθένειας, ακριβώς λόγω της φύσης αυτών των σχέσεων εργασίας με ελάχιστα μεροκάματα και ένσημα, πράγμα που κατ' επέκταση σημαίνει ότι δεν υπάρχει ουσιαστικά καμία προστασία της μητρότητας για τις εργαζόμενες γυναίκες με τέτοιες μορφές απασχόλησης, αφού δεν δικαιούνται άδειες κυήσεως - λοχείας κ.λπ., άρα και τα αντίστοιχα επιδόματα, αλλά και το μειωμένο ωράριο θηλασμού, αφού στην περίπτωση συμβάσεων ορισμένου χρόνου η λήξη της σύμβασης δεν εκλαμβάνεται ως απόλυση.

Με τα συνθήματα περί «ισότητας των δύο φύλων» δεν αντιμετωπίζεται η απαξίωση του κοινωνικού ρόλου της μητρότητας. Η μητρότητα βρίσκεται στο απόσπασμα, όταν εντείνεται η εργοδοτική επιθετικότητα, που φτάνει μέχρι την απόλυση εγκύου ή τον εκβιασμό να υπογράψει η εργαζόμενη δήλωση ότι δε θα κάνει οικογένεια.

Η μητρότητα, βιολογική και κοινωνική διαδικασία, δημιουργεί ιδιαίτερες κοινωνικές ανάγκες και δεν αφορά μόνο ένα μικρό κομμάτι της ζωής μας και όμως αντιμετωπίζεται σαν κόστος από την εργοδοσία αλλά και το ίδιο το κράτος. Κατακτήσεις όπως η απαγόρευση της νυχτερινής εργασίας των εγκύων καταργούνται στην πράξη από την εργοδοσία. Ακόμη όμως και το επίδομα τοκετού (900 ευρώ), που αποτελούσε μια ανάσα για τις πρώτες ανάγκες του μωρού και δινόταν από τα ασφαλιστικά ταμεία, με Υπουργική Απόφαση δίνεται μόνο σε όσες ασφαλισμένες γεννούν στο σπίτι!!! Μας γυρνάνε δεκαετίες πίσω.

Εχει μειωθεί σημαντικά ο αριθμός των γυναικών που δικαιούνται και παίρνουν άδειες μητρότητας, γονικές ή θηλασμού, καθώς οι ανασφάλιστες αυξάνονται, οι αγρότισσες, οι αυτοαπασχολούμενες κ.λπ. δεν την δικαιούνται. Μια εργαζόμενη με «μπλοκάκι» δεν δικαιούται απολύτως τίποτα σε περίπτωση που αποφασίσει να αποκτήσει οικογένεια, δεν δικαιούται άδεια τοκετού, μητρότητας κ.λπ., δεν θα πληρωθεί για όσους μήνες λείψει - αν της επιτραπεί να λείψει καθόλου - από την εργασία της, δεν έχει καμία διευκόλυνση σε σχέση με την ανατροφή των παιδιών (μειωμένο ωράριο κ.λπ.).

Εμείς λέμε ότι αυτή ακριβώς η ευθύνη απέναντι στην οικογένεια χρειάζεται να εκφραστεί με την αποφασιστική συμμετοχή των γυναικών μέσα από τα σωματεία, σε κατεύθυνση ρήξης με τα μονοπώλια και την εξουσία τους, με αγώνα για την κάλυψη των απωλειών που είχαμε τόσο στα χρόνια της καπιταλιστικής κρίσης όσο και της ανάπτυξης.

Ετσι προσπαθούμε να δουλέψουμε στο Συνδικάτο Οικοδόμων και έχουμε κάποια αποτελέσματα. Για παράδειγμα, στην επέκταση της γραμμής 3 του ΜΕΤΡΟ είχαμε την υπογραφή ΣΣΕ, με αυξήσεις 22-35%. Εκεί οι εργοδότες αξιοποίησαν το νομικό οπλοστάσιο και ξεκίνησαν το έργο με μεροκάματα 25-30 ευρώ σε οικοδόμους, αλλά και σε άλλους εργαζόμενους, όπως χειριστές, οδηγοί, φύλακες κ.τ.λ.

Ο αγώνας διευκολύνθηκε όταν καταφέραμε να ιδρύσουμε σωματείο στο χώρο που είναι σε ταξική αγωνιστική κατεύθυνση. Αυτό ήταν το «κλειδί». Πατώντας πάνω στα οξυμένα προβλήματα, αλλά κι αξιοποιώντας συναδέλφους που είχαν προηγούμενη πείρα από την οργανωμένη πάλη σε μεγάλα έργα, με τους οποίους όμως δεν είχαμε χάσει επαφή όταν ήταν άνεργοι, καταφέραμε και συγκεντρώσαμε τον απαραίτητο αριθμό συναδέλφων και στήσαμε σωματείο. Το πρώτο σημαντικό βήμα είχε γίνει, δηλαδή η οργάνωση των εργαζομένων στον τόπο δουλειάς.

Από εκεί και πέρα, με μαζικές διαδικασίες (Γενικές Συνελεύσεις, συσκέψεις, περιοδείες σε όλα τα πηγάδια και στο ποντίκι), η διοίκηση μαζί με τους υπόλοιπους εργαζόμενους, με την καθοδήγηση του Συνδικάτου και της Ομοσπονδίας, διαμόρφωσε πλαίσιο πάλης, διεκδικώντας την υπογραφή ΣΣΕ που αφορούσε αυξήσεις κι αλλά αιτήματα, όπως η παροχή ενός κουτιού γάλα για όσους δουλεύουν στις σήραγγες, ατομικά μέτρα προστασίας, μέτρα υγιεινής και ασφάλειας κ.ά.

Εως την υπογραφή της σύμβασης δόθηκε η μάχη κλιμακώνοντας τον αγώνα και αξιοποιώντας όλα τα όπλα που είχαμε, από στάσεις εργασίας, κινητοποιήσεις, απεργίες, με την ενεργό συμμετοχή των συναδέλφων, την πλήρη ενημέρωση έπειτα από κάθε συνάντηση και την αναδιαμόρφωση των επόμενων βημάτων. Η συμμετοχή ήταν καθολική, ακόμα και το ποντίκι σταματούσε, που αν σταματήσει χρειάζονται κάποιες ώρες για να ξαναπάρει μπροστά, αλλά κι αν μείνει πολλές ώρες αμετακίνητο, υπάρχει κίνδυνος να «κάτσει» από το βάρος κι αυτό σημαίνει επιπλέον δυσκολίες για την επαναλειτουργία του.

Επειτα από τέσσερις μήνες αγωνιστικών διεκδικήσεων και διαπραγματεύσεων, καταφέραμε να υπογραφεί ΣΣΕ με αυξήσεις και την κάλυψη και των υπόλοιπων αιτημάτων. Δεν καταφέραμε η σύμβαση να καλύπτει και τους εργαζόμενους των υπεργολάβων που είναι και οι περισσότεροι, ακριβώς γιατί δεν ισχύει η υποχρεωτικότητα και οι συγκεκριμένοι δεν έρχονταν καν για διαπραγμάτευση.

Τώρα είμαστε σε περίοδο όπου πάμε για υπογραφή νέας σύμβασης και παλεύουμε όχι μόνο για αυξήσεις, αλλά να αγκαλιάσει η σύμβαση το σύνολο των εργαζομένων, δηλαδή τους εργάτες στην κοινοπραξία και τους εργαζόμενους των εργολάβων, που μέχρι τώρα δεν έχουμε καταφέρει να ενταχτούν στη σύμβαση.

Ιδιαίτερα, όλα αυτά τα χρόνια της κρίσης, έχει συμβάλει στην επιδείνωση της ζωής της εργατικής - λαϊκής οικογένειας. Δίνει σταθερά άλλοθι στην πολιτική των ψίχουλων, σπέρνει την ηττοπάθεια, καλλιεργεί την αναμονή, κρατώντας τους εργαζόμενους σε απόσταση από τους αγώνες. Στήριξε την «εναλλακτική, πιο φιλολαϊκή λύση» της συγκυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ, ότι δήθεν θα επαναφέρει τις ΣΣΕ και τον κατώτερο μισθό, δημιουργώντας αυταπάτες στην εργατική τάξη ότι μπορεί, χωρίς οργάνωση και αγώνα, χωρίς σύγκρουση με τη μεγαλοεργοδοσία και το πολιτικό της προσωπικό, την ΕΕ, να επανακτήσει δικαιώματα και κατακτήσεις που αυτοί οι ίδιοι τσάκισαν.

Η συμβολή του εργοδοτικού - κυβερνητικού συνδικαλισμού στην υπονόμευση των εργατικών - λαϊκών αγώνων, στην καλλιέργεια στάσης αναμονής και ανοχής σε αντιλαϊκά μέτρα και κυβερνήσεις, επιβεβαιώθηκε παταγωδώς την περίοδο της κρίσης και εξακολουθεί να στοιχίζει στο εργατικό κίνημα.

Ο εργοδοτικός - κυβερνητικός συνδικαλισμός, όμως, είναι επικίνδυνος για τους εργαζόμενους και όταν κάνει «αγώνες» και όταν «διεκδικεί», κάτω από την πίεση του ταξικού κινήματος και των εργαζομένων, αλλά και για διάφορες σκοπιμότητες.

Για παράδειγμα, μπορεί φαινομενικά να αντιπαρατίθεται, σήμερα, στη διάλυση των ΣΣΕ, αλλά με ένα επιχείρημα που αποπροσανατολίζει εκ των πραγμάτων την πάλη των εργαζομένων, δηλαδή ότι η κατάργηση των ΣΣΕ, η μισθολογική και όχι μόνο συμπίεση των εργαζομένων προς τα κάτω, συνιστά «αντιαναπτυξιακή» πολιτική. Αποκρύπτει, δηλαδή, τη στρατηγική στόχευση του μεγάλου κεφαλαίου για πιο φθηνή κι ευέλικτη εργατική δύναμη ως «εργαλείο» για την αντιμετώπιση της κρίσης του, αλλά κυρίως ως βάση για την ανάκαμψη και ανάπτυξή του.

Οι συνεπείς ταξικές δυνάμεις στο συνδικαλιστικό κίνημα, το ΠΑΜΕ, βρίσκονται στον αντίποδα της κατεύθυνσης και της δράσης των δυνάμεων του εργοδοτικού - κυβερνητικού συνδικαλισμού, τόσο στην περίοδο της καπιταλιστικής ανάπτυξης όσο και στην περίοδο της κρίσης. Με διαχρονικό κριτήριο διεκδίκησης και πάλης τις σύγχρονες και πραγματικές ανάγκες των εργαζομένων, όπως διαμορφώνονται στη βάση του συνολικά παραγόμενου από αυτούς πλούτου, οργανώνουμε την πάλη και θέτουμε αντίστοιχα αιτήματα - στόχους για τις ΣΣΕ.

Αυτή η γραμμή πάλης έχει συμβάλει καθοριστικά σήμερα, στην περίοδο της καπιταλιστικής κρίσης, στη διατήρηση μισθών και δικαιωμάτων σε κλάδους και επιχειρήσεις, στο να μην περάσει ο οδοστρωτήρας της λογικής του «μικρότερου - αναγκαίου κακού». Αυτή η γραμμή πάλης, στον αντίποδα του «ό,τι έγινε, έγινε», θέτει ως πρώτο στόχο για τις ΣΣΕ, σήμερα, την ανάκτηση απωλειών ως βάση για τη διεκδίκηση αυξήσεων που να ανταποκρίνονται στις σύγχρονες ανάγκες των εργαζομένων.

Με μια πιο διεισδυτική ματιά, θα μπορούσε ο καθένας, εύκολα, να διαπιστώσει ότι οι μνημονιακές πολιτικές, το δίκαιο της κατεχόμενης χώρας που αναφέρεται συχνά από ΜΜΕ, πολιτικούς χώρους, ακόμα και από εξαίρετους πανεπιστημιακούς, δεν είναι τίποτα περισσότερο από την υλοποίηση των κατευθύνσεων της Ευρωπαϊκής Ενωσης και ειδικότερα της, διαβόητης πλέον, συνθήκης του Μάαστριχτ και της πρώτης εξειδίκευσης αυτής, της «Λευκής Βίβλου» για την Ανάπτυξη - Ανταγωνιστικότητα - Απασχόληση, που εγκρίθηκε στη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ στις 10-11/12/1993.

Μήπως αδικούμε τους εαυτούς μας όταν, με ιώβεια υπομονή, ισχυριζόμαστε ότι η υλοποίηση των αντεργατικών μεταρρυθμίσεων, στο ατομικό και συλλογικό εργατικό δίκαιο, αποτελεί διαχρονικό στόχο και ανάγκη του κεφαλαίου προκειμένου το ίδιο να επιβιώσει πάνω στα εργατικά αποκαΐδια;

Αναλογιστείτε πόσο επίκαιρα είναι όσα προέβλεπε η «Λευκή Βίβλος» για τις εργασιακές σχέσεις 23 χρόνια πριν:

-- «Οι κατά κεφαλήν ονομαστικοί μισθοί δε θα πρέπει να αυξάνονται κατά ποσοστό υψηλότερο του 2-3% ετησίως» (θέση 1.5). Αυτό πρέπει να γίνεται «σύμφωνα με τη βασική αρχή: παραγωγικότητα μείον μια ποσοστιαία μονάδα» (θέση 1.5) και «τον περιορισμό των μισθολογικών αυξήσεων κάτω από την αύξηση της παραγωγικότητας» (θέση 8.8).

-- «Οσον αφορά τη μείωση του κόστους εργασίας - σημειώνεται - έχουν υποβληθεί προτάσεις π.χ. για τη σύνδεση του επιπέδου αποδοχών με την αποδοτικότητα των επιχειρήσεων και την παραγωγικότητα, ώστε να διευκολύνονται οι προσλήψεις νέων» (θέση 8.2).

-- «Η καθιέρωση μεγαλύτερης ευελιξίας πρέπει να γίνει σε θέματα οργάνωσης της εργασίας, π.χ. καταργώντας τα εμπόδια που καταστούν δυσχερέστερη ή πιο δαπανηρή την απασχόληση με μειωμένο ωράριο ή τις συμβάσεις ορισμένου χρόνου [...] Οσον αφορά την κατανομή του χρόνου εργασίας, έχουν γίνει προτάσεις για υπολογισμό των ωρών εργασίας σε ετήσια βάση ή για θέματα μείωσης των ωρών εργασίας σε περιόδους ύφεσης (διευθέτηση, εκ περιτροπής εργασία κ.λπ.)».

-- «Σε πολλές χώρες του Νότου, η νομοθεσία που διέπει τους όρους απόλυσης των εργαζομένων με συμβάσεις απεριόριστου χρόνου διαρκείας πρέπει να χαλαρώσει» (μέρος ΑΙ).

Ο διακηρυγμένος στόχος του μνημονίου, ο οποίος συμπυκνώνεται στη φράση «μείωση του ονομαστικού μοναδιαίου κόστους εργασίας», δεν είναι άλλος από «τον περιορισμό των μισθολογικών αυξήσεων κάτω από την αύξηση της παραγωγικότητας» που αναφέρεται στη «Λευκή Βίβλο» του 1993 (θέση 8.8.) και επαναλαμβάνεται σε πλήθος άλλων κειμένων και διακηρύξεων.

Η ειδοποιός διαφορά, σε σχέση με τις αλλαγές στο εργατικό δίκαιο τα προηγούμενα χρόνια, που επέφεραν τα μνημόνια και οι εφαρμοστικοί νόμοι, είναι ότι προκάλεσαν, εν ριπή οφθαλμού, τέτοιας εμβέλειας μεταβολές ώστε μετατόπισαν πλήρως τα σημεία ισορροπίας πάνω στα οποία στηριζόταν το οικοδόμημα των, συλλογικών κυρίως, εργασιακών σχέσεων τις τελευταίες δεκαετίες.

Δραματική από αυτήν την άποψη είναι η κατάσταση στις σχολές μαθητείας των ΕΠΑΣ του ΟΑΕΔ. Οι σπουδαστές, μόλις περάσουν την πύλη του χώρου δουλειάς τους παίρνουν το πρώτο μάθημα στην αγορά εργασίας, το μάθημα της υποταγής, πως νόμος είναι ό,τι πει ο εργοδότης, αφού με το πρόσχημα της μαθητείας, καλούνται να κάνουν όλη τη βρώμικη δουλειά. Τα κενά που υπάρχουν σε μόνιμο προσωπικό, σε πολλές περιπτώσεις, καλύπτονται από σπουδαστές της μαθητείας.

Ακόμα πιο τραγική είναι η κατάσταση στα ΙΕΚ, όπου δεκάδες χιλιάδες νέοι καταρτίζονται, με σκοπό να αποκτήσουν ακόμα ένα εφόδιο στη μάχη με την ανεργία που σπάει κόκαλα. Οι καταρτιζόμενοι είναι από όλους τους κλάδους της οικονομίας, και ειδικότερα από εκείνους όπου μας λένε πως η χώρα έχει «συγκριτικά πλεονεκτήματα».

Κυριαρχούν κλάδοι όπως ο Τουρισμός, οι Τηλεπικοινωνίες, η Υγεία, το Φάρμακο οι οποίοι έχουν πολύ μεγάλη κερδοφορία και αφορά κυρίως επιχειρήσεις μεγάλης κλίμακας. Οπότε, δεν θα μπορούσαν παρά να προσπαθήσουν «εκπαιδεύσουν» εμάς τους σπουδαστές και στην απληρωσιά, καθώς, με την υποχρεωτική τζάμπα πρακτική, που έχουν επιβάλει προκειμένου να πάρουμε τη βεβαίωση επαγγελματικής κατάρτισης, όχι μόνο προσφέρουν τζάμπα εργάτες για τους εργοδότες, αλλά την χρησιμοποιούν και σαν όχημα για να συνηθίσουμε στην τζάμπα δουλειά και να δεχτούμε πιο εύκολα να δουλεύουμε για όλο και πιο λίγα, κάμπτοντας ενδεχόμενες αντιδράσεις σε πιθανές καταστρατηγήσεις των Συμβάσεων.

Είναι χαρακτηριστικές περιπτώσεις συναδέλφων όπου, σε χώρους όπου κάνουν πρακτική, οι πρακτικάριοι να είναι περισσότεροι από τους κανονικούς εργαζόμενους με σύμβαση.

Αγώνας για υπογραφή ικανοποιητικών συμβάσεων δεν μπορεί να γίνει χωρίς τη συμμετοχή της νεολαίας στους εργατικούς αγώνες. Γι' αυτό, ο Σύλλογός μας δίνει τη μάχη καθημερινά ώστε να κερδηθούν συνειδήσεις με το διεκδικητικό πλαίσιο πάλης μας που βάζει σαν κύριο την κάλυψη όλων των σύγχρονων αναγκών των σπουδαστών και των οικογενειών τους, και τώρα που θεωρούνται καταρτιζόμενοι, αλλά και σαν μελλοντικοί εργαζόμενοι.

Είναι φυσικό να μην υπάρχει συνδικαλιστική πείρα στους νέους εργαζόμενους. Από την άλλη όμως, ο νέος που είναι στη μαθητεία αποκτάει πολύ γρήγορα πείρα γιατί γρήγορα βγαίνει στην αγορά εργασίας. Ο νέος στη μαθητεία αμείβεται με 286 ευρώ το μήνα, νιώθει στο πετσί του την εκμετάλλευση πολύ σκληρά. Βλέπει στην πράξη τι θα πει εκμετάλλευση στο χώρο δουλειάς. Αυτό από μόνο του όμως δεν σημαίνει ότι μπορούν θα καταλάβουν και πώς πρέπει να αντιπαλέψουν αυτήν την κατάσταση.

Εχοντας επίγνωση ότι αυτούς τους σπουδαστές θα τους συναντήσουμε αύριο στη δουλειά, παλεύουμε να ανεβάζουμε το επίπεδο των απαιτήσεων και τη συσπείρωση εκατοντάδων σπουδαστών, προκειμένου να έχουμε κατακτήσεις σε όλα τα επίπεδα.

Το 2012 αποτέλεσε για τον κλάδο μας ένα κομβικό σημείο, όπου οι ανατροπές σε θεσμικά και μισθολογικά ζητήματα υπήρξαν ριζικές: Κατάργηση επιδομάτων, που είχε ως αποτέλεσμα μισθολογικές απώλειες μέχρι και 30%, αλλά και κατάργηση θεσμικών δικαιωμάτων, όπως ειδικά ωράρια, ειδικές άδειες, πράγμα που σήμαινε ότι απευθείας χαρίστηκαν στους εργοδότες χιλιάδες ώρες δωρεάν εργασίας. Οι νεοπροσλαμβανόμενοι αμείβονται με μεικτές αποδοχές 630 ευρώ.

Αυτές οι ανατροπές ενσωματώθηκαν στη Συλλογική Σύμβαση Εργασίας το 2012 και έφεραν φαρδιά - πλατιά την υπογραφή της ηγεσίας της Ομοσπονδίας. Αρα, λοιπόν, μια δεύτερη πλευρά των ανατροπών ήταν ότι αυτές είχαν τη συναίνεση της Ομοσπονδίας. Ουσιαστικά, το δευτεροβάθμιο όργανο, η Ομοσπονδία, έγινε ο φορέας διείσδυσης της επιχειρηματολογίας της εργοδοσίας στους χώρους εργασίας.

Τι έγινε στην πραγματικότητα; Η απλήρωτη εργασία όχι μόνο δεν αντιμετωπίστηκε αλλά διογκώθηκε, προκαλώντας αφόρητη κατάσταση για χιλιάδες εργαζόμενους. Το κλείσιμο επιχειρήσεων δεν αποτράπηκε ούτε φυσικά τα δικαιώματα των εργαζομένων στα μεγάλα μονοπώλια αφέθηκαν στο απυρόβλητο. Αντίθετα, κύμα απολύσεων, ουσιαστικά αντικατάσταση παλιών εργαζομένων και φθηνή εργασία, χαρακτήρισε τις εξελίξεις. Υπερ-εντατικοποίηση, αυθαιρεσίες, καταπάτηση ωραρίων κ.λπ. βρέθηκαν στην ημερήσια διάταξη της εργοδοτικής επίθεσης. Αυτή είναι η προσφορά του εργοδοτικού συνδικαλισμού στους εργαζόμενους.

Αυτό, λοιπόν, που λέμε αντιπαράθεση με τον εργοδοτικό συνδικαλισμό δεν είναι μια αντιπαράθεση ακαδημαϊκού τύπου, ανταλλαγής απόψεων διαφορετικών οπτικών και προσεγγίσεων, αλλά μια αντιπαράθεση ουσίας, αντιπαράθεσης με την ίδια την εργοδοσία αφού αποδεικνύεται πως συνέβαλε και συνεχίζει να συμβάλλει αποφασιστικά στις ανατροπές.

Σε αυτήν την αντιπαράθεση οι δυνάμεις που συσπειρώνονται στο ΠΑΜΕ δεν αρκεστήκαμε στη γενική καταδίκη, αλλά επεξεργαστήκαμε συγκεκριμένη πρόταση κλαδικής Σύμβασης, κάτι πρωτοποριακό για τον κλάδο μας. Φτιάξαμε δηλαδή αναλυτικά Σύμβαση Εργασίας που την καταθέσαμε στους εργαζόμενους, σε σωματεία, σε συνδικαλιστές, ώστε να γίνει στόχος πάλης, να αποτυπωθεί συγκεκριμένα, άρθρο προς άρθρο ποια σύμβαση θέλουμε, ποια σύμβαση υπηρετεί πραγματικά τις εργατικές ανάγκες.

Η εργοδοσία στον κλάδο επιδιώκει να υπάρχουν Συλλογικές Συμβάσεις που δε θα έχουν κανένα περιεχόμενο υπεράσπισης δικαιωμάτων, θα χάνουν την ουσία τους, άρα δε θα υπάρχει και λόγος υπεράσπισής τους. Ποιος εργαζόμενος σήμερα θα δεχτεί να απεργήσει, να αγωνιστεί για να υπερασπίσει μια Συλλογική Σύμβαση που τον καταδικάζει να ζει με 500 ευρώ το μήνα και δε του δίνει καμιά προοπτική;

Γι' αυτό το λόγο η επιμονή, από τη μεριά του σωματείου μας, στην επαναφορά των ΣΣΕ στο ύψος του 2009, η επιμονή για Σύμβαση με αυξήσεις, για διεύρυνση δικαιωμάτων, αποτελεί παρακαταθήκη για τους εργαζόμενους του κλάδου μας. Το επόμενο βήμα είναι πλατιά σύσκεψη με εργαζόμενους και συνδικαλιστές του κλάδου στις 23/6.

Στις διαπραγματεύσεις που έχουν γίνει το 2016 για την ανανέωση των ΣΣΕ, προκλητικές είναι οι δηλώσεις του προέδρου της Ενωσης Ελλήνων Εφοπλιστών, που προτείνει να εφαρμοστούν «όροι σύμφωνα με τα διεθνώς κρατούντα, προκειμένου να μη θιγεί η ανταγωνιστικότητα». Αυτό σημαίνει το 75% των ναυτεργατών που είναι σήμερα χωρίς ΣΣΕ και Κοινωνική Ασφάλιση να μετατραπεί σε 100%, με τραγικές συνέπειες στο σύνολο των δικαιωμάτων των ναυτεργατών.

Στην επιβατηγό ναυτιλία διατηρείται ο ν. 4262/2014, που δίνει τη δυνατότητα στις ναυτιλιακές εταιρείες να εφαρμόζουν επιχειρησιακές συμβάσεις κατά παρέκκλιση των ΣΣΕ, ενώ παρά τις διαρκείς μειώσεις των οργανικών συνθέσεων με νόμους και Υπουργικές Αποφάσεις, ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Επιβατηγού Ναυτιλίας προτείνει «οι οργανικές συνθέσεις να καθορίζονται ανάλογα από τον αριθμό επιβατών». Στην τελευταία συνάντηση επανέφεραν την πρότασή τους ότι οι ναυτεργάτες των Γενικών Υπηρεσιών δεν είναι πλήρωμα, ενώ παράλληλα πρότειναν μηδενικές αυξήσεις.

Η πλειοψηφία της ΠΝΟ, των δυνάμεων του κυβερνητικού - εργοδοτικού συνδικαλισμού, δεν υπογράφουν μόνο ΣΣΕ που δεν εφαρμόζονται στο σύνολο των ναυτεργατών, αλλά επιπλέον, ως μέλος της ITF/Διεθνούς Οργάνωσης Μεταφορών (ΔΟΜ), υπογράφουν με τους εφοπλιστές κατάπτυστες - απαράδεκτες συμβάσεις έναντι αμοιβής, με την καταβολή 5.000 - 8.000 δολαρίων για κάθε καράβι με ξένη σημαία, που καταλήγουν στα ταμεία της ΠΝΟ και της ΔΟΜ, με ετήσια έσοδα που σύμφωνα με τον απολογισμό της ΠΝΟ για το 2015, ανέρχονται στα 3.771.591,18 ευρώ!

Οι δυνάμεις της ΝΣΚ, του ΠΑΜΕ, στις διαπραγματεύσεις για την ανανέωση των ΣΣΕ έχουν καταθέσει ολοκληρωμένα την πρότασή τους, απαιτώντας ΣΣΕ που να ανταποκρίνονται στις σύγχρονες ανάγκες και να εφαρμόζονται για το σύνολο των ναυτεργατών, ναυτολόγηση από το Γραφείο Ευρέσεως Ναυτικής Εργασίας με ΣΣΕ και ασφάλιση στο ΝΑΤ στα ελληνόκτητα πλοία για όλους τους ναυτεργάτες. Προσαρμογή των οργανικών συνθέσεων στις αυξημένες - πραγματικές ανάγκες των πλοίων, μείωση του εργάσιμου χρόνου και ενίσχυση της προστασίας της ανθρώπινης ζωής στη θάλασσα.

Για τις ΣΣΕ, την Κοινωνική Ασφάλιση, την ανεργία, προγραμματίζουμε σειρά αγωνιστικών πρωτοβουλιών για την οργάνωση και ανάπτυξη αγώνων.

Σήμερα το μπλοκάκι επεκτείνεται σε πολλές νέες κατηγορίες εργαζομένων και διαφορετικούς κλάδους της καπιταλιστικής οικονομίας. Συνδέεται άμεσα με τη διαρκή - διά βίου εργασιακή περιπλάνηση από κλάδο σε κλάδο.

Το τελευταίο διάστημα η εργοδοσία, και ιδιαίτερα οι μεγάλοι όμιλοι, προωθούν ατομικές συμβάσεις που περιλαμβάνουν απαράδεκτους όρους που παραπέμπουν σε εργασιακές σχέσεις του 19ου αιώνα. Επιχειρούν να εισαγάγουν στις ατομικές συμβάσεις των εργαζομένων αλλοδαπό Εργατικό Δίκαιο, αντιδραστικότερο απ' το ελληνικό, αξιοποιώντας το γεγονός πως κάποια εταιρεία του Ομίλου έχει έδρα σε άλλη χώρα. Οι ρήτρες αυτές εφαρμόζονται παρά το γεγονός πως οι εργαζόμενοι προσλαμβάνονται στην Ελλάδα, ενώ οι όροι αφορούν και εργαζόμενους που εργάζονται στην Ελλάδα.

Αλλες κραυγαλέες διατάξεις είναι η απαίτηση δέσμευσης του εργαζόμενου ότι δε θα πληρώνεται σε περίπτωση απουσίας λόγω ασθένειας ή τραυματισμού (ζητώντας του να διορίσει έναν αναπληρωτή, για να κρατήσει ανοικτή τη θέση εργασίας του στον όμιλο μέχρι να επιστρέψει στη δουλειά) και να συμφωνήσει ρητά πως αν αρρωστήσει για αθροιστικά πάνω από 15 μέρες/έτος απολύεται. Τον υποχρεώνουν να υπογράψει ρητή «δήλωση» ότι δε θεωρεί τον εαυτό του υπάλληλο του ομίλου και ότι θα αποζημιώνει ο ίδιος τον εργοδότη σε περίπτωση που προκύψουν απαιτήσεις κάποιου πελάτη προς τον όμιλο.

Η προώθηση αλλοδαπού Εργατικού Δικαίου είναι απότοκο της Οδηγίας Μπολκεστάιν. Οι συμβάσεις αλλοδαπού - βρετανικού Δικαίου μέσω εξωχώριων εταιρειών (με εξωχώρια φορολόγηση), σε συνδυασμό με τη γενίκευση της ελαστικής εργασίας, αποτελούν τμήμα της συνολικής επιδίωξης του κεφαλαίου για την υπέρβαση της κρίσης και θωράκιση της κερδοφορίας του με νέες θυσίες των εργαζομένων.

Το εύρος και το βάθος της επίθεσης του κεφαλαίου, η συνέχιση και κλιμάκωσή της, ανεξάρτητα από την κυβέρνηση αστικής διαχείρισης, αναδεικνύουν το πιο κρίσιμο ζήτημα, για να προχωρήσουμε: Τον προσανατολισμό της ταξικής πάλης, ώστε να σημαδεύει τον πραγματικό αντίπαλο, την άρχουσα τάξη των καπιταλιστών, το κράτος της, τις ιμπεριαλιστικές συμμαχίες που στηρίζουν την ΕΕ και το ΝΑΤΟ.

Το περιεχόμενο, το πλαίσιο πάλης πρέπει να ανεβάζει την απαιτητικότητα και μαχητικότητα των εργαζομένων. Η ανάπτυξη της δράσης για τα δικαιώματα των εργαζομένων με τις ευέλικτες εργασιακές σχέσεις πρέπει να μπολιάζεται με ριζοσπαστικούς στόχους πάλης για κατάργηση των ατομικών συμφωνητικών και του Δελτίου, υπογραφή Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας, με ουσιαστικές αυξήσεις στους μισθούς για κάλυψη των απωλειών της κρίσης και ταυτόχρονα μείωση του χρόνου εργασίας. Στόχους πάλης που βρίσκονται σε αντιπαράθεση με τη στρατηγική αύξησης των κερδών του κεφαλαίου.