Σύντροφοι, διάβασα με προσοχή τις Θέσεις της ΚΕ του Κόμματός μας και γενικά συμφωνώ. Οι Θέσεις ασχολούνται με όλα τα ζητήματα που αφορούν τα λαϊκά στρώματα. Στέλνω κι εγώ τις δικές μου σκέψεις και παρατηρήσεις. Είναι γνωστό σε τι κοινωνία ζούμε. Αγριας εκμετάλλευσης. Οι ανάγκες των εργαζομένων συνεχώς διευρύνονται. Δεν ικανοποιούνται όμως. Γιατί; Την απάντηση μας τη δίνει ο Καρλ Μαρξ στο Κεφάλαιο: «Η συσσώρευση πλούτου στον ένα πόλο, είναι ταυτόχρονα συσσώρευση αθλιότητας, βασάνου εργασίας, σκλαβιάς, αμάθειας, αποκτήνωσης και ηθικής κατάπτωσης στον αντίπαλο, δηλαδή στην πλευρά της τάξης που παράγει με τη μορφή κεφαλαίου, το δικό της προϊόν».

Στον καπιταλισμό, το κεφάλαιο είναι που καθορίζει τι και πόσο θα παραχθεί, με στόχο μόνο το κέρδος και όχι τις ανάγκες του λαού.

Τελευταία ακούμε διάφορα, ανιστόρητα και αντιεπιστημονικά. Οτι θα έχουμε κοινωνική πρόοδο με την ανάπτυξη της Επιστήμης και της Τεχνολογίας, λες κι αυτή είναι ανεξάρτητη απ' το ταξικό πλαίσιο μέσα στο οποίο συντελείται.

Η εργατική τάξη έχει στα χέρια της τεράστια δύναμη, αρκεί ν' αντιληφθεί ότι: «Το κεφάλαιο είναι νεκρή εργασία, που σαν βρικόλακας ζει μόνο ρουφώντας αίμα της ζωντανής εργασίας. Και όσο πιο πολύ ζει, τόσο πιο πολύ αίμα ρουφάει» (Κ. Μαρξ).

Για να το καταλάβει αυτό και γενικά την πολιτική μας, πρέπει να γνωρίζει, να ασχολείται με την πολιτική. Υπάρχουν εμπόδια γι' αυτό. Τη θέλουν αμέτοχη, παθητική, με τη λογική της ανάθεσης. Αλλωστε ο τρόπος παραγωγής καθορίζει και την πολιτική και πνευματική διαδικασία της ζωής. Το «κοινωνικό είναι» καθορίζει την κοινωνική συνείδηση.

Βλέπουμε τα αστικά κόμματα να προσπαθούν να μην αντιληφθεί ο λαός τον πραγματικό ένοχο για τα δεινά του, που είναι το σάπιο σύστημα του κέρδους και της εκμετάλλευσης. «Να μην τα ρίχνουμε όλα στον καπιταλισμό», μας είπε στη Βουλή η «αριστερή» Κωνσταντοπούλου.

Η εργατική τάξη ακούει για «επανακρατικοποίηση», για «πτώση της κυβέρνησης», για «μέτρα αντιμετώπισης της ακρίβειας ενάντια στην αισχροκέρδεια» κ.ά. Κάποιοι άλλοι ονομάζουν την πολιτική μας συμβιβασμένη, επειδή, όπως λένε, τα παραπέμπει όλα στον Σοσιαλισμό. Εμείς όμως έχουμε απαντήσεις για το σήμερα. Μπορούν να γίνουν ριζικές ανατροπές στην οικονομία και την πολιτική. Το Κόμμα πρέπει να 'χει κατά νου πώς ο λαός θα χειραφετηθεί και κυρίως η εργατική τάξη.

Γιατί αυτή θα πάρει τα μέσα παραγωγής και θα συμμετέχει ενεργά στην πολιτική εξουσία, με τελικό σκοπό την κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο. Για να γνωρίζει λοιπόν η εργατική τάξη, πρέπει να ενημερώνεται και να διαβάζει.

Το Κόμμα συνεχώς τονίζει την αξία της μόρφωσης. Πρέπει να μελετάμε τον «Ριζοσπάστη», την ΚΟΜΕΠ και τα προοδευτικά βιβλία.

Σύντροφοι, οι αρχές του κομμουνισμού προϋποθέτουν τη διαμόρφωση της ολόπλευρα αναπτυγμένης προσωπικότητας κάθε μέλους της κοινωνίας. Στις Θέσεις τονίζεται ότι το Κόμμα θα προχωρήσει τα Επιστημονικά Συνέδρια για τη λογοτεχνία. Χαίρομαι που υποχωρεί σταδιακά η αντίληψη που είχε διαπιστωθεί στο 20ό Συνέδριο, ότι ο πολιτισμός αποτελεί διακοσμητικό στοιχείο της πολιτικής μας (σελίδα 115).

Η λογοτεχνία και η Τέχνη γενικότερα αποτελούν ένα μέσο για να γνωρίσουμε τον κόσμο. Είναι γνωστό ότι σε κάθε κοινωνία κυρίαρχες αντιλήψεις είναι οι αντιλήψεις της κυρίαρχης τάξης. Δυστυχώς, ένα μεγάλο μέρος κυρίως των νέων ανθρώπων απαξιώνει τη γνώση και τη μόρφωση. Είναι διαρκώς μόνο στο διαδίκτυο. Εκεί αναζητούν την αλήθεια, υποτιμώντας τη στέρεη αποκτημένη γνώση, τη διαμόρφωση τρόπου σκέψης και κριτικής προσέγγισης.

Εχουμε σήμερα και την τεχνητή νοημοσύνη. Πόσοι όμως αντιλαμβάνονται ότι αυτή δεν σκέφτεται όπως ο άνθρωπος; Απλά μετασχηματίζει κάποια δεδομένα σε άλλα δεδομένα. Δεν σκέφτεται πολιτικά, δεν θέτει σκοπούς με κοινωνικό περιεχόμενο, π.χ. αλλαγή συστήματος τρόπου παραγωγής. Εκτελεί ό,τι θέλει το κεφάλαιο.

Μόνο στον Σοσιαλισμό αυτή θα είναι ένα επιπλέον εργαλείο για την ικανοποίηση των κοινωνικών αναγκών, με καλύτερο σχεδιασμό της παραγωγής. Θα υπάρχει περισσότερος ελεύθερος χρόνος, καλύτερο επίπεδο ζωής, θ' αναπτυχθούν οι τέχνες και οι επιστήμες. Σύντροφοι, υπάρχει μεγάλη ανάγκη να συζητιούνται διαρκώς οι θέσεις του Κόμματος για τη γυναικεία ισοτιμία και χειραφέτηση. Να τις γνωρίσουν οι νέες γυναίκες. Να βρούμε τρόπους να τις αγκαλιάσουμε και να τις εντάξουμε στους αγώνες. Να τις βοηθήσουμε να ξεφύγουν σταδιακά από αναχρονιστικές και αντιεπιστημονικές αντιλήψεις, που επιμελώς καλλιεργεί η άρχουσα τάξη, μαζί με τη θρησκεία, το όπιο του λαού.

Με λύπη διαπίστωσα ότι στις ΘΕΣΕΙΣ δεν υπάρχει αναφορά για τον ρόλο της θρησκείας στη συνείδηση του λαού. Κατά τη γνώμη μου, είναι σοβαρό αυτό το ζήτημα. Η ενίσχυση και εξάπλωση του επιστημονικού αθεϊσμού πρέπει να αποτελεί μόνιμη φροντίδα για το κίνημα και για όλες τις μαζικές και κοινωνικές οργανώσεις του. Είναι προϋπόθεση για την πνευματική και στη συνέχεια και την υλική του χειραφέτηση από την κυρίαρχη ιδεολογία. Μην ξεχνάμε, σύντροφοι, ότι στη Σοβιετική Ενωση, στα πανεπιστήμια, υπήρχε ξεχωριστή έδρα επιστημονικού αθεϊσμού. Θέλουμε τη συνείδηση της εργατικής τάξης μακριά από τη μυστικοποίηση της πραγματικότητας, μακριά από την αναζήτηση «λύσεων» που δεν στοχεύουν στην αλλαγή της κοινωνίας, αλλά στην παρηγοριά, στη μοιρολατρία και τελικά στην αποδοχή της υπάρχουσας κατάστασης. Ο Παύλος λέει τα εξής: «Πάσα ψυχή εξουσίας υπερεχούσης υποτασσέσθω. Ου γαρ εστίν εξουσία, ει μη από θεού. Αι δε ούσαι εξουσίας, υπό του θεού τεταγμέναι εισίν» (Προς Ρωμαίους επιστολή). Ιδού λοιπόν ο σκοταδισμός σε όλο του το μεγαλείο. Πρέπει να εντείνουμε την αθεϊστική μας προπαγάνδα, που είναι αναφαίρετο δικαίωμά μας. Εχουμε τη γνώση, έχουμε τα επιχειρήματα.

Ν' αγκαλιάσουμε με όλες μας τις δυνάμεις τον Μαρξισμό - Λενινισμό, που είναι αντίθετος με ιδεαλιστικές φιλοσοφικές αντιλήψεις, που απορρίπτουν τη δυνατότητα του ανθρώπου να γνωρίσει τον κόσμο. Είναι ξένος με τις μορφές του ανορθολογισμού στις μέρες μας και αφήνει την εργατική τάξη χωρίς όπλα στον αγώνα της να καταλάβει και να αλλάξει τον κόσμο. Πρέπει λοιπόν ο «Ριζοσπάστης» και όλα τα έντυπά μας να γίνουν ο καλύτερος φίλος και οδηγός μας.

Και κλείνω με τους στίχους μου.

ΒΙΒΛΙΟ: Ο ΚΑΛΥΤΕΡΟΣ ΦΙΛΟΣ ΜΑΣ

Ξεκίνησες άνθρωπε, γλάρος κατάλευκος, / για το μακρύ της γνώσης το ταξίδι. / Κουραστικό και όμορφο συνάμα. / Και είδες μέσα στις σελίδες, / τη διαδρομή σου μέσα στην Ιστορία. / Είδες τη σκέψη και τον έρωτα για σένα. / Συντροφιά έκανες με γίγαντες / που δεν τους χωρούν οι τάφοι. / Ρίγησε η καρδιά σου μπροστά στο μεγαλείο. / Ενιωσες την απορία των προγόνων / μπρος στο βαθύ σκοτάδι. / Ξενύχτησες και συ με κείνους / που στα δάκρυα την πένα βούτηξαν. / Με αηδία έφτυσες καταγής / θωρώντας των νάνων το χορό. / Αξιος εσύ, που αγκάλιασες τη γνώση. / Αξιος εσύ, που ανάμεσα από λαβύρινθους πέρασες, / ποδοπατώντας τις Σειρήνες. / Εσύ που γνώρισες πώς γκρεμίζονται / οι ψεύτικοι θεοί. / Πώς ανεβαίνουν σκαλί - σκαλί οι σκλάβοι / και φτάνουν στα ύψιστα τα βάθρα. / Αξιος εσύ! Εζησες χίλιες ζωές!!

Εύχομαι επιτυχία στο Συνέδριό μας.

Αγαπητές και αγαπητοί,

Οι Θέσεις για το 22ο Συνέδριο δείχνουν έναν συνδυασμό συνέπειας, αυτοπεποίθησης και φιλοδοξίας - με στόχο να ενισχύσουν το Κόμμα μας ως πραγματική δύναμη στην ταξική πάλη. Η έμφαση στον ποιοτικό μετασχηματισμό των Οργανώσεων, στην ιδεολογική πάλη και στη μακροπρόθεσμη στρατηγική είναι από τα πιο θετικά στοιχεία. Ωστόσο, η εφαρμοσιμότητα αυτών των Θέσεων σε ένα περιβάλλον όπου η κοινωνία αλλάζει πολύ γρήγορα - και όπου η πίεση για άμεσα αποτελέσματα είναι μεγάλη - θα δοκιμαστεί. Η μεγάλη πρόκληση θα είναι να μη μείνουν οι κατευθύνσεις στα χαρτιά, αλλά να γίνουν εργαλείο καθημερινής δουλειάς, με σταθερή παρουσία σε κινήματα, συνδικάτα και λαϊκές κινητοποιήσεις.

Η ΚΕ σωστά υπογραμμίζει ότι η κομματική οικοδόμηση πρέπει να είναι πολύπλευρη, όχι μόνο ποσοτική αλλά και ποιοτική. Χρειάζεται καλύτερη λειτουργία των Οργανώσεων, καλύτερη καθοδήγησή τους (υποδομές εκπαίδευσης στελεχών;) και ποιοτικές παρεμβάσεις για πιο ενεργή παρουσία στο κίνημα, στενότερη σύνδεση με διάφορες κοινωνικές ομάδες (εργαζόμενοι, αυτοαπασχολούμενοι, αγρότες, γυναίκες, νέοι). Χρειάζεται αυξημένη προσοχή γιατί η μεγάλη έμφαση στα εσωκομματικά και στην καθοδήγηση μπορεί να οδηγήσει σε εσωστρέφεια, όπου το Κόμμα απαντά κυρίως στα δικά του όργανα, και όχι στην κοινωνία.

Στην εποχή μας απαιτείται μεγαλύτερη έμφαση στην ενίσχυση της ιδεολογικής πάλης με το αστικό/καπιταλιστικό σύστημα, τις αντιφάσεις του (ταξικές συγκρούσεις, τεχνολογικές μεταβολές, «πράσινη - ψηφιακή μετάβαση») και στην αντιμετώπιση της γάγγραινας που λέγεται «εκσυγχρονισμός» του αστικού κράτους. Το Κόμμα παραμένει η μόνη πραγματικά αντισυστημική λαϊκή έκφραση (δεν εντάσσεται σε κυβερνητικές συνεργασίες εντός του καπιταλισμού, ως μορφή διαχείρισής του).

Πρέπει να ενισχύσουμε περαιτέρω τη συμμαχία των εργαζομένων με τα μεσαία στρώματα που πλήττονται - αγρότες, μικροεπαγγελματίες κ.ά. - και να παλέψουμε για αιτήματα που αγγίζουν την καθημερινότητα (εισόδημα, Υγεία, Παιδεία, υποδομές). Να γεφυρώσουμε τον μαρξισμό - λενινισμό με τα καθημερινά προβλήματα των εργαζομένων, το εισόδημα, την Υγεία, την κατοικία, τις επιπτώσεις της κρίσης, τις τεχνολογικές μεταβολές, την περιβαλλοντική κρίση. Το γεγονός ότι σημαντικό κομμάτι των νέων στρατολογιών αφορά νέους, γυναίκες κ.ά. μπορεί να ενισχύσει τη φρεσκάδα και τη δυναμική των δυνάμεών μας - εφόσον αυτές ενσωματωθούν ουσιαστικά και μετατραπούν σε πραγματική επιρροή σε συνδικάτα, εργατικά κινήματα και λαϊκές κινητοποιήσεις.

Σκέφτομαι ότι η πλήρης άρνηση συνεργασιών (ή ανοχή) με κυβερνήσεις στο πλαίσιο του καπιταλισμού μπορεί να περιορίζει την άμεση δυνατότητα επηρεασμού πολιτικών που αφορούν τα λαϊκά στρώματα, ειδικά σε κρίσιμες στιγμές. Είναι μια επιλογή που σίγουρα ενέχει κόστος, αποξενώνοντας ένα μέρος του κόσμου που επιδιώκει «ρεαλιστικές λύσεις» σε άμεσες ανάγκες. Οταν το Κόμμα αυτοτοποθετείται πολύ αυστηρά απέναντι σε οποιοδήποτε άλλο κόμμα ή ρεύμα της «αριστεράς» που θεωρεί ως οπορτουνιστικό, ελλοχεύει ο κίνδυνος να μην μπορεί να αξιοποιήσει δυναμικές συνεργασίες ή συμμαχίες (στο κίνημα) που θα μπορούσαν να ενισχύσουν την επιρροή του σε κρίσιμες μάχες.

Στη σύγχρονη εποχή (ψηφιοποίηση, κλιματική κρίση, παγκοσμιοποίηση, μεταβολές στην εργασία) θέτονται δύσκολα θεωρητικά ζητήματα. Οι θέσεις μας πρέπει να είναι ευέλικτες και διαλεκτικές ώστε να ανταποκρίνονται στην εξέλιξη των κοινωνιών και όχι να καταλήγουν σε ακαμψίες ή αναχρονισμούς.

Η στρατηγική μας είναι συνεπής με τον μαρξισμό - λενινισμό, σωστά επιμένοντας στη λογική του «σοσιαλιστικού μετασχηματισμού» ως μοναδική ρεαλιστική διέξοδο για τα λαϊκά στρώματα, αλλά εξαιρετικά μακροπρόθεσμη που δύσκολα επικοινωνείται σε μια κοινωνία που ζητά άμεσα αποτελέσματα. Αντίθετα, οι «εύκολες» μεταρρυθμιστικές προσεγγίσεις (τύπου ΣΥΡΙΖΑ ή Podemos) αποδείχθηκαν ανεπαρκείς, αφού η κυβερνητική συμμετοχή οδήγησε σε υποχώρηση των ριζοσπαστικών στόχων (π.χ. Μνημόνια 2015). Είναι σωστή η διάγνωση του κινδύνου ενσωμάτωσης, αλλά υστερούμε στο ενδιάμεσο σχέδιο - δηλαδή ποια «γέφυρα» οδηγεί από τους καθημερινούς αγώνες στην επαναστατική αλλαγή. Μόνο εμείς επιμένουμε να απορρίπτουμε κάθε κυβερνητική συμμετοχή ή μεταβατικές μορφές διαχείρισης του καπιταλισμού. Θεωρούμε και σωστά ότι οι κοινωνικοί αγώνες πρέπει να στοχεύουν στην ανατροπή της εξουσίας του κεφαλαίου, όχι στη «βελτίωση» του συστήματος.

Η καλή και ισχυρή παρουσία μας σε εργατικά σωματεία (ΠΑΜΕ), φοιτητικούς χώρους και λαϊκές κινητοποιήσεις (Ενέργεια, Υγεία, πόλεμος), δεν μεταφράζεται σε εκλογική δύναμη και σε πολιτική ηγεμονία. Οι σοσιαλδημοκρατικές δυνάμεις (ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ κ.λπ.) έχουν μεγαλύτερη θεσμική επιρροή, αλλά περιορισμένη ή ανύπαρκτη κινηματική δράση. Οι ριζοσπαστικές ευρωπαϊκές «αριστερές» δυνάμεις (π.χ. Die Linke, NPA, Rifondazione) έχουν παρόμοια προβλήματα: Ισχυρές οργανώσεις βάσης, αλλά μικρή απήχηση σε μη πολιτικοποιημένα στρώματα. Εχουμε εξαιρετική δυσκολία να εκφράσουμε «πλατιές» κοινωνικές ομάδες (π.χ. νέους επιστήμονες, ψηφιακούς εργαζόμενους, αστικές μεσαίες τάξεις). Το ΠΑΜΕ ή η ΚΝΕ λειτουργούν αποτελεσματικά, αλλά το μήνυμα του Κόμματος συχνά δεν ξεπερνά τον πυρήνα των ήδη πεπεισμένων.

Το Κόμμα κράτησε καθαρό μαρξιστικό πυρήνα, αλλά δεν έχει ακόμη αναπτύξει σύγχρονη θεωρητική γλώσσα για νέα πεδία εκμετάλλευσης (τεχνητή νοημοσύνη, gig economy, οικολογική κρίση). Αυτό μπορεί να κάνει το μήνυμά μας να φαίνεται «παλαιάς εποχής», παρότι οι αναλύσεις του για το κεφάλαιο είναι επίκαιρες. Ενα κόμμα που θέλει να ηγηθεί σε συνθήκες ψηφιακού καπιταλισμού, ίσως χρειάζεται νέες θεωρητικές γέφυρες χωρίς να θυσιάζει την ταξική οπτική. Η «γραμμή» μας είναι αδιαπραγμάτευτα αντικαπιταλιστική, συνεπώς δύσκολα υλοποιήσιμη στις παρούσες συνθήκες εξουσίας. Ωστόσο, προτείνουμε και ρεαλιστικά αιτήματα (π.χ. σταθερό ωράριο, δημόσια Υγεία, κατάργηση ΦΠΑ σε βασικά αγαθά) που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως «σκαλοπάτια» για ταξική αφύπνιση, συσπειρώνοντας πλατύτερες μάζες.

Το ΚΚΕ ήταν και είναι ειλικρινές: Δεν υπόσχεται «διαχείριση με ανθρώπινο πρόσωπο», αλλά ανατροπή. Αυτή η στάση μπορεί να φαίνεται όμως μη ρεαλιστική (ουτοπία) στο πλατύ εκλογικό ακροατήριο, που ζητά άμεσα οφέλη και όχι ιστορική ανατροπή. Εδώ κρίνεται η ικανότητα του Κόμματός μας να μεταφράσει τον σοσιαλιστικό στόχο σε καθημερινή πολιτική δράση χωρίς να προδώσει τη στρατηγική του.

Συμπέρασμα

Το ΚΚΕ παραμένει ο πιο συνεπής και ιδεολογικά καθαρός κομμουνιστικός φορέας στην Ευρώπη, αλλά η πρόκλησή μας είναι να επανερμηνεύσουμε τον σοσιαλισμό στον 21ο αιώνα, να τον συνδέσουμε με την τεχνολογική εργασία, τα περιβαλλοντικά ζητήματα και τις κοινωνικές ανισότητες της ψηφιακής εποχής. Αν το 22ο Συνέδριο κατορθώσει να κάνει αυτή τη σύνδεση χωρίς να χάσει την ιδεολογική του ραχοκοκαλιά, θα σηματοδοτήσει ποιοτικό άλμα για το κίνημα στην Ελλάδα.

Πριν 15 χρόνια το Τμήμα Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης του Πανεπιστημίου Αθηνών διεξήγαγε έρευνα για την κυκλοφορία των εφημερίδων.

Τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας ήταν ότι το εβδομαδιαίο περιοδικό για τις έφηβες «Κατερίνα» είχε μεγαλύτερη κυκλοφορία από τις καθημερινές εφημερίδες και ότι δεν διαβάζει κανείς την καθημερινή εφημερίδα.

Ας έρθουμε στα δικά μας, τώρα. Ο καθημερινός «Ριζοσπάστης» έχει κυκλοφορία 1300 φύλλα. Κυκλοφορία που φανερώνει ότι κύρια τα στελέχη του ΚΚΕ αγοράζουν «Ριζοσπάστη». Ο «Ριζοσπάστης του Σαββατοκύριακου» έχει τις πρώτες θέσεις στην κυκλοφορία, χάρη στις εξορμήσεις των ΚΟ του ΚΚΕ.

Προτείνω να κλείσει ο καθημερινός «Ριζοσπάστης» και να υπάρχει μόνο του Σαββατοκύριακου και να δημιουργηθεί ένα κομματικό τηλεοπτικό κανάλι πανελλήνιας εμβέλειας.

Ευχαριστώ για τη φιλοξενία.

Συμφωνώ με το κείμενο των Θέσεων στο σύνολό του.

Στη Θέση Ε.8 κωδικοποιούνται κάποια βασικά μέτωπα του ιδεολογικού αγώνα για τα οποία απαιτείται να ανέβει η ικανότητα παρέμβασής μας, συλλογικά και ατομικά. Φωτίζοντας κάποιες πλευρές από την παρέμβασή μας στον κλάδο του Εμπορίου, μπορούμε να ξεχωρίσουμε τα παρακάτω ζητήματα:

1. Για την ανάδειξη του χαρακτήρα της εκμετάλλευσης

Πρόκειται για καθήκον που είναι δεμένο (ιδιαίτερα σε κλαδικές Οργανώσεις) με την ανάγκη καλής μελέτης του κλάδου, των τάσεων και των εξελίξεων, καθήκον που τίθεται σε αρκετά σημεία των Θέσεων. Για τους χώρους του Εμπορίου το καθήκον αυτό έχει τις δικές του ιδιαίτερες απαιτήσεις, αν λάβουμε υπόψη ότι από νέα κομματικά μέλη και εργαζόμενους που συσπειρώνονται δίπλα μας σε χώρους όπως τα σούπερ μάρκετ έρχονται προβληματισμοί που αφορούν τα εξής: «Πώς μπορούμε να αποδείξουμε ότι μας εκμεταλλεύονται εφ' όσον δεν δραστηριοποιούμαστε στον τομέα της παραγωγής;», «πώς μπορούμε να υπολογίσουμε τον πλούτο που περνάει από τα χέρια μας για να απαντήσουμε αποδεικτικά στα επιχειρήματα της εργοδοσίας, ότι τόσα αξίζει η δουλειά μας ή ότι τόσα μπορεί να δίνει η επιχείρηση;». Ορος για να γίνουμε πιο αποδεικτικοί είναι αναμφισβήτητα η προσπάθεια να μελετήσουμε την πορεία μαζί με την κερδοφορία μεγάλων ομίλων σούπερ μάρκετ, ώστε να αποδείξουμε ότι τα ρεκόρ κερδοφορίας επιτυγχάνονται με τον ιδρώτα των εργαζομένων και να κάνουμε την αντιπαραβολή με το ύψος των μισθών, αλλά και συνολικά τους όρους δουλειάς των εργαζομένων. Μια τέτοια προσπάθεια μπορεί να συμβάλει στη διαμόρφωση πλαισίων πάλης, προτάσεων για ΣΣΕ. Ταυτόχρονα απαιτείται να επιμείνουμε στην πιο ολοκληρωμένη κατανόηση του ιδιαίτερου ρόλου του εμπορικού κεφαλαίου για την πραγμάτωση της ήδη παραχθείσας αξίας, και στην εξήγηση των παραγόντων που καθορίζουν σε κάθε φάση της σημερινής καπιταλιστικής κοινωνίας το ύψος του μισθού.

Επιπλέον, στην εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης και των επιτευγμάτων της μπορεί να βαθαίνει ο προβληματισμός αναδεικνύοντας τη μεγάλη εικόνα, ιδιαίτερα σε χώρους όπως οι αποθήκες των σούπερ μάρκετ, χώρους πολυπληθείς και κρίσιμους για την παρέμβασή μας. Την εποχή που μια σειρά επιτεύγματα θα μπορούσαν να χρησιμοποιούνται για να μειώνεται ο εργάσιμος χρόνος, για να γίνεται λιγότερο κοπιαστική η εργασία των εργαζομένων, για να προλαμβάνονται επαγγελματικές ασθένειες και εργατικά ατυχήματα, μεγάλες εταιρείες logistics και όχι μόνο, σε όλη την Ευρώπη, χρησιμοποιούν εξωσκελετούς εργασίας, όχι για να μειώσουν την κόπωση και να αυξήσουν την ασφάλεια, αλλά για να κάνουν τους εργαζόμενους να υπερβούν τις σωματικές τους ικανότητες, υπερβαίνοντας έτσι και κάθε φραγμό στην εκμετάλλευση, για τους στόχους αύξησης της κερδοφορίας. Πιο επιθετικά μπορούμε να θέσουμε το ζήτημα ότι η νέα εποχή στην τεχνολογία απαιτεί και νέα εποχή στην κοινωνία.

2. Για την αποκάλυψη της ταξικής φύσης του αστικού κράτους ως κράτους του κεφαλαίου. Παρότι τα τελευταία τέσσερα χρόνια έχουμε αμέτρητα παραδείγματα που συνηγορούν σε αυτό, όπως και νέες επεξεργασίες, υπάρχει δυσκολία να προσεγγίζουμε το ζήτημα αυτό ολοκληρωμένα και δεμένο με την προοπτική του εργατικού κράτους. Πολλές φορές η απάντηση που δίνουμε στο ερώτημα γιατί το αστικό κράτος δεν μπορεί να μεταρρυθμιστεί ή γιατί πρέπει να τσακιστεί είναι «επειδή είναι κράτος των καπιταλιστών», «γιατί υπάρχει η σχέση βάσης - εποικοδομήματος» κ.λπ., διαπιστώσεις ναι μεν σωστές, όχι όμως αυταπόδεικτες για την εργατική τάξη, ιδιαίτερα σε μια περίοδο που εντείνονται ιδεολογήματα περί ανάκτησης της εμπιστοσύνης στους θεσμούς και που εκτιμάμε ότι θα ενταθούν οι ρεφορμιστικές πιέσεις.

Τα παραπάνω μπορούν να φωτιστούν και από το ειδικό στο γενικό, όπως για παράδειγμα ότι ήταν επιλογή του αστικού κράτους να χρηματοδοτήσει συγκεκριμένους ομίλους με πόρους από το Ταμείο Ανάκαμψης οι οποίοι κατευθύνθηκαν σε νέες επενδύσεις. Από μόνα τους όμως τέτοια παραδείγματα δεν αρκούν, αν δεν αναδεικνύουμε σταθερά ότι κάθε λειτουργία, κάθε θεσμός, κάθε νόμος του αστικού κράτους υπερασπίζεται το δίκιο του κεφαλαίου σε βάρος του δίκιου των εργαζομένων.

3. Για τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο και τη δυνατότητα εργατικών - λαϊκών μαζών να παρέμβουν, παίρνοντας τις τύχες τους στα χέρια τους. Εχουμε μετρήσει βήματα στην ανάδειξη του πολέμου ως ιμπεριαλιστικού και στην αποκάλυψη του συνόλου της εμπλοκής της χώρας μας. Κάτι που φαίνεται να δυσκολεύει τις δυνάμεις μας και έρχεται και από περίγυρο της οργάνωσης είναι το «είμαστε αδύναμοι απέναντι σε κάτι τόσο μεγάλο», «δεν ζούμε στην εποχή του ανταρτοπόλεμου αλλά των σύγχρονων όπλων μαζικής καταστροφής, με το πάτημα ενός κουμπιού μπορούν να ισοπεδώσουν ολόκληρες περιοχές». Σε αυτήν τη συζήτηση η επαναφορά ζητημάτων που τίθενται στο ίδιο το Πρόγραμμα και στην πρόσφατη Απόφαση για τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο μπορούν να φωτιστούν και από πρόσφατη αρθρογραφία του «Ριζοσπάστη». Τα πρόσφατα άρθρα για τον γνωστικό πόλεμο που συζητήθηκε σε Συνέδριο στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ και για τη θέληση των κοινωνιών να πολεμήσουν φανερώνουν ότι και οι αστοί μέσα και από τις ιμπεριαλιστικές τους συμμαχίες ανησυχούν, γιατί γνωρίζουν καλά ότι για να διεξάγουν και πόσο μάλλον για να κερδίσουν έναν πόλεμο χρειάζονται τον άνθρωπο, όχι απλά ως έμψυχο δυναμικό, αλλά χρειάζονται και τις συνειδήσεις της πλειοψηφίας στρατευμένες πίσω από τις δικές τους επιδιώξεις. Οπως οι ίδιοι ομολογούν, «οι κοινωνίες χρειάζονται ένα όραμα για να πολεμήσουν γι' αυτό».

Αυτή η παραδοχή είναι για μας δύναμη ώστε να εξηγούμε ότι σε συνθήκες πιο άμεσης εμπλοκής, όχι απλά μπορούν οι λαϊκές μάζες να παίξουν κρίσιμο ρόλο και να μη δείξουν καμία εμπιστοσύνη στη δική τους αστική τάξη, αλλά και σε συνθήκες που θα μπορούν να επιδράσουν για μεγαλύτερες, ριζικές αλλαγές στην κοινωνία, μπορούν να στρατευτούν μαχητικά γύρω από το σωστό «όραμα», γύρω από την πάλη για ριζική ανατροπή του συστήματος της εκμετάλλευσης.

4. Για την ανάδειξη του δρόμου της ανατροπής. Ενισχυτικά με τα παραπάνω να φωτίζουμε ότι οι συνθήκες που θα ευνοούν το επαναστατικό πέρασμα στον σοσιαλισμό προκύπτουν αντικειμενικά από τις ίδιες τις αντιθέσεις του καπιταλιστικού συστήματος. Σήμερα λοιπόν ζούμε σε μια περίοδο που γιγαντώνονται τέτοιες αντιθέσεις, που συσσωρεύονται στοιχεία που μπορούν να οδηγήσουν σε απότομη όξυνση της ταξικής πάλης, ακόμα και στην εκδήλωση επαναστατικής κατάστασης. Σε τέτοιες συνθήκες οι εργαζόμενοι στα σούπερ μάρκετ, στις αποθήκες τους, στο δίκτυο διανομής, μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της επαναστατικής διαδικασίας, γεγονός που αυξάνει τις απαιτήσεις σήμερα για την ανασύνταξη του κινήματος και την κομματική οικοδόμηση, ειδικά στις μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ.

Οι Θέσεις στρέφουν την προσοχή στη βελτίωση της καθημερινής δουλειάς με το Πρόγραμμα και το Καταστατικό, την αντιστοίχηση της λειτουργίας μας στον σκοπό ίδρυσης και χαρακτήρα του Κόμματος, την όξυνση της ιδεολογικοπολιτικής δουλειάς στο εσωτερικό μας και προς τις μάζες.

Είναι, πραγματικά, ζωογόνο να έχεις τόσο εμφατικές επιταγές να προσανατολίζουν τη σκέψη σου και συμφωνώ με τις κατευθύνσεις που προτείνονται. Με αυτό το συναίσθημα, θα ήθελα να καταθέσω κι εγώ τις σκέψεις μου. Την περισσότερη έμφαση θα τη δώσω σε αδυναμίες που παρότι δεν τις θεωρώ γενικευμένες, πρέπει να χτυπηθούν αλύπητα. Αλλωστε η αδυναμία που μας απειλεί, είναι μόνο αυτή που θα υποτιμήσουμε.

• Πέρασμα σε συλλογική μελέτη του «Ριζοσπάστη»

Σίγουρα, για την επιτυχία των βαριών πολιτικών καθηκόντων μας, είναι απαραίτητη η ουσιαστική βελτίωση της επαφής με τον «Ριζοσπάστη». Για να βελτιωθεί, όμως, η σχέση με τον συλλογικό οργανωτή και καθοδηγητή της πάλης του Κόμματος, πρέπει και το διάβασμά του να πάψει πια να είναι ατομική διαδικασία. Πέρασμα στη συλλογική μελέτη του «Ριζοσπάστη». Να τον εντάξουμε οργανικότερα στην κομματική ζωή.

Προτείνω διερωτώμενος: Θα βοηθούσε αν οι ΚΟΒ, με την επιμέλεια των καθοδηγητικών οργάνων, ανέθεταν εκ περιτροπής στα μέλη τους να μελετούν και να προετοιμάζουν για παρουσίαση στις ΓΣ συγκεκριμένα ζητήματα που εκτίθενται στον «Ριζοσπάστη», αναπτύσσοντας έπειτα συζήτηση στα πρότυπα των ιδεολογικών σχολών; Δεν είναι εύκολο, αλλά πιστεύω πως η συλλογική μελέτη θα ενίσχυε και την ατομική επαφή γενικότερα με τις επεξεργασίες μας, και θα προσάρμοζε καλύτερα την καθημερινή αξιοποίησή τους στις προτεραιότητες του Κόμματος.

• «Γίνεται πόλεμος έτσι;»

Φαινόμενα «αυταρχικού διοικητισμού», «μη δεκτικότητας στην κριτική»: Σωστά οι Θέσεις προειδοποιούν για τον επιζήμιο «αντικαθοδηγητισμό» (θα προσέθετα και την παθητικοποίηση δυνάμεων) που, αξιοποιούμενες από τον αντίπαλο, μπορεί να προκαλούν τέτοιες περιπτώσεις. Ομως η διατύπωση των Θέσεων θα έπρεπε να μαχητικοποιεί περισσότερο απέναντι σε τέτοια φαινόμενα. Οχι απλά να προειδοποιούμε για μια επιζήμια αντίδραση, αλλά να παρακινούμε δυναμικά όλα τα μέλη προς την αντίθετη, επίσης υπαρκτή, αντίδραση: Την αποφασιστική καταπολέμηση τέτοιων φαινομένων, μέσω της επιμονής στις αρχές λειτουργίας του Κόμματος. Αλλωστε και αυτά τα φαινόμενα είναι αξιοποιήσιμα από τον αντίπαλο.

Να ένα παράδειγμα τέτοιας διαπαιδαγώγησης από την έκδοση «Είμαι μαχητής του Δημοκρατικού Στρατού», που κυκλοφόρησε το 1949. Ας κάνουμε τις αναλογίες. Μαχητής, επικρίνοντας σε συνέλευση λόχου τη δειλία που επέδειξε ο διμοιρίτης του στη μάχη και προτείνοντας καθαίρεση, η οποία και υπερψηφίζεται, διερωτάται: «Αυτός είναι αξιωματικός και εγώ ένας μαχητής (...) Αν σήμερα εγώ δεν μπορούσα να μιλήσω, όπως γίνεται στους φασίστες, τι θα γινόταν; Αυτός θα ήταν όπως πάντα διμοιρίτης, εγώ θα τον είχα διοικητή κι από μέσα μου θα τον κορόιδευα. Γίνεται πόλεμος έτσι;».

Επειδή, λοιπόν, προετοιμάζουμε το Κόμμα για όλα, θα ήθελα να παρατηρήσω πως δεν είναι αρκετή η διατύπωση των Θέσεων, για «ανάγκη τα στελέχη σε όλη την κλίμακα (...) με τη στάση τους να συμβάλλουν στην αντιμετώπιση» των εν λόγω φαινομένων, που φυσικά πρέπει. Το καθήκον είναι η καταπολέμησή τους από όλα τα μέλη, και τα συνεδριακά μας ντοκουμέντα πρέπει να είναι αιχμηρότερα σε αυτό, βοηθώντας τα μέλη να υπερνικούν ένα κακό δέος απέναντι σε φορείς τέτοιων συμπεριφορών και την αυτο-ενοχοποίηση στην οποία μπορεί να αυθυποβάλλονται, μήπως η κριτική, ή η απεύθυνσή τους προς τα πάνω είναι απλώς κανένα καπρίτσιο, εμμονή, ή αντικομματική συμπεριφορά.

Καθόλου δεν είναι κάτι τέτοιο η απαιτητική προσκόλληση στις καταστατικές αρχές συλλογικής λειτουργίας, κριτικής και λογοδοσίας. Είναι παρακαταθήκη και για τα καθήκοντά μας στην εργατική εξουσία.

«Μην ντρέπεσαι να ρωτήσεις, Σύντροφε! / Μην αφεθείς να πείθεσαι. / Μάθε να βλέπεις συ ο ίδιος. / Ο,τι δεν ξέρεις ο ίδιος / Καθόλου δεν το ξέρεις. / Ελεγξε το λογαριασμό. / Εσύ θα τον πληρώσεις. / Ψάξε με τα δάχτυλα κάθε σημάδι. / Ρώτα: πώς βρέθηκε αυτό εδώ; / Εσύ να πάρεις πρέπει την εξουσία!» (από το «Εγκώμιο στη Μάθηση» - Μπρεχτ)

• Πρωτόφαντα σκληρή και με τον οπορτουνισμό η πάλη του «μεθαύριο»

Είναι σημαντικό πως το Κόμμα δεν προετοιμάζεται μόνο για την πάλη του «αύριο», της άμεσης εμπλοκής σε ιμπεριαλιστικό πόλεμο και της επαναστατικής κατάστασης, αλλά κοιτάζει και τα «μεθαυριανά» καθήκοντα της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, επιμένοντας στη μελέτη της πείρας της ΕΣΣΔ, και με τη «μετάφραση - έκδοση βασικών έργων».

Σε αυτόν τον σχεδιασμό θα πρέπει να δοθεί έμφαση και στην ιστορική τεκμηρίωση της λενινιστικής αρχής πως η μετάβαση από τον καπιταλισμό στον κομμουνισμό «είναι αναπόφευκτα περίοδος μιας πρωτόφαντα σκληρής ταξικής πάλης, πρωτόφαντης οξύτητας των μορφών της».

Τεκμηρίωση αναγκαία, όχι απλά απέναντι στη μαινόμενη, αστική και οπορτουνιστική «σταλινολογία», αλλά ως προετοιμασία για τα καθήκοντα της εργατικής εξουσίας στην Ελλάδα, την οποία και ο οπορτουνισμός θα πολεμήσει με πρωτόφαντη σκληρότητα και οξύτητα στις μορφές του.

Ας μην αφήνουμε αντιμετωπίσιμες αδυναμίες να στενεύουν την προετοιμασία για εκείνη την ακόμα πιο σκληρή φάση της ταξικής πάλης. Η οργανωμένη ανάδειξη των αδυναμιών, με σκοπό συλλογική μελέτη και αυτών, είναι ο καλύτερος τρόπος να τις αντιμετωπίσουμε.

• Περισσότερη προσοχή σε αυτό που εμπνέουμε

Η επαναστατική μας θεωρία, όπως αποτυπώνεται στη συλλογική μας δράση, βοηθούν στην άνθιση του αισθήματος της δημιουργικότητας και πρωτοβουλίας, που μπορούν να εκφραστούν πολύμορφα. Χρειάζεται όμως προσοχή στο να αξιοποιούμε περισσότερο ό,τι βγάζουμε.

Ποιος σύντροφος, δρώντας, μελετώντας, ερχόμενος σε επαφή με την πρωτοπόρα τέχνη, δεν έχει εμπνευστεί να δημιουργήσει και αυτός κάτι πνευματικό, να πάρει κάποια πρωτοβουλία προς όφελος της τάξης του και της πρωτοπορίας της, γενικά να δώσει χωρίς να του ζητηθεί;

Τι συμβαίνει, όμως, σε οτιδήποτε καλό ή ποιοτικά νέο φυτρώνει ή «ξεφυτρώνει» εκεί που καλλιεργούμε, στην περίπτωση που το αγνοούμε, ή εξετάζουμε τις αδυναμίες του όχι βελτιωτικά, αλλά απορριπτικά, όταν δεν το αξιοποιούμε οργανωμένα; Δεν μένει έτσι άκαρπο; Ο φορέας του δεν παίρνει έτσι ένα μήνυμα σαν «Μόνο αν μου πουν θα σκεφτώ/δράσω», «Η πρωτοβουλία δεν εκτιμάται»; Αυτό δεν θα το φουντώνει ο αντίπαλος; Δεν καθυστερεί έτσι η ανάπτυξη όλου του Κόμματος;

Αν η επαναστατική μας θεωρία - δράση συνεγείρουν σήμερα το ανήσυχο πνεύμα σε «λίγους», η απελευθέρωση της εργατικής δύναμης από τα καπιταλιστικά δεσμά θα πυροδοτήσει αφάνταστα μαζικές διαθέσεις πρωτοβουλίας και δημιουργικότητας. Αυτές είναι οι ανθρώπινες ιδιότητες που με την καθοδήγηση της πρωτοπορίας της εργατικής τάξης χτίζουν σήμερα τη δύναμη της ανατροπής και αύριο θα χτίσουν τον κομμουνισμό. Περισσότερη προσοχή, λοιπόν, σε αυτό που εμπνέουμε.