Οι αντεπαναστατικές - αντικομμουνιστικές ενέργειες του ιμπεριαλισμού στην Ουγγαρία το 1956, στην Τσεχοσλοβακία τον Αύγουστο του 1968, όπως και στην Πολωνία 1980 - '81 επιβεβαιώνουν ιστορικά διδάγματα για τον κίνδυνο της αντεπανάστασης, που με ιδιαίτερα εύστοχο τρόπο είχαν επισημάνει οι θεμελιωτές του επιστημονικού σοσιαλισμού Μαρξ - Ενγκελς από τον καιρό της Παρισινής Κομμούνας του 1871 κιόλας. Στη συνέχεια, ο Λένιν ασχολήθηκε θεωρητικά και πολιτικά με αυτόν τον κίνδυνο:

«Δύο λάθη κατέστρεψαν τους καρπούς της λαμπρής νίκης. Το προλεταριάτο έμεινε στα μισά του δρόμου. Αντί να προχωρήσει στην απαλλοτρίωση των απαλλοτριωτών, βαυκαλίστηκε με το όνειρο ότι η ύψιστη δικαιοσύνη θα γινόταν πραγματικότητα στην ενωμένη με το πανεθνικό καθήκον χώρα. Δεν εθνικοποιήθηκαν τέτοια ιδρύματα, όπως για παράδειγμα η τράπεζα, ενώ ανάμεσα στους σοσιαλιστές κυριαρχούσαν ακόμα προυντονιστικές⁵¹ θεωρίες της δίκαιης ανταλλαγής κ.λπ. Το δεύτερο λάθος ήταν η υπερβολική μεγαλοψυχία του προλεταριάτου: Επρεπε να εξοντώσει τους εχθρούς του, αντί γι' αυτό όμως προσπάθησε να τους επηρεάσει ηθικά. Υποτίμησε τη σημασία της καθαρά στρατιωτικής δράσης στον εμφύλιο πόλεμο και αντί να στέψει τη νίκη του στο Παρίσι με μια αποφασιστική επίθεση στις Βερσαλλίες αμφιταλαντεύτηκε κι έδωσε έτσι καιρό στην κυβέρνηση των Βερσαλλιών να συγκεντρώσει δυνάμεις του σκότους και να τις εξοπλίσει για τη ματωμένη βδομάδα του Μάη».⁵²

Τα Κομμουνιστικά Κόμματα που βρίσκονταν στην εξουσία των χωρών της Ανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης που οικοδομούσαν το σοσιαλισμό δεν έβγαλαν σωστά συμπεράσματα από τις πρώτες προσπάθειες για αντεπαναστάσεις σε μια σειρά Λαϊκές Δημοκρατίες. Η επικράτηση οπορτουνιστικών αντιλήψεων στις ηγεσίες αυτών των Κομμάτων από τη μια αδυνάτισαν την επαγρύπνηση απέναντι στη δράση του ιμπεριαλισμού, από την άλλη υποτίμησαν ή και αγνόησαν την όξυνση της ταξικής πάλης κατά τη διάρκεια της οικοδόμησης, στη βάση της οποίας αναπτύχθηκε η αντεπαναστατική δράση.

«Το γεγονός ότι δε συνειδητοποιήθηκε η απειλή της αντεπανάστασης, αποδεικνύει ήδη από μόνο του την αλλοίωση της φυσιογνωμίας και του χαρακτήρα των κομμουνιστικών κομμάτων στις χώρες του σοσιαλισμού»⁵³...

«Υπήρξαν συγκεκριμένα γεγονότα και μάλιστα στο έδαφος της Ευρώπης, τα οποία έπρεπε να συνειδητοποιηθούν ως σήματα συναγερμού (Ουγγαρία, Πολωνία, Τσεχοσλοβακία, τα προβλήματα της Γιουγκοσλαβίας, της Ρουμανίας, της Αλβανίας, καθώς και η αναθεωρητική επίθεση με αιχμή του δόρατος τον ευρωκομμουνισμό που χτύπησε το κομμουνιστικό κίνημα της καπιταλιστικής Ευρώπης). Φαινόμενα διασπάσεων σε κομμουνιστικά κόμματα της Ευρώπης επίσης αποτελούσαν προειδοποίηση για την ιδεολογική πίεση που ασκούσε ο καπιταλισμός και η ιδεολογία του στις γραμμές του εργατικού και κομμουνιστικού κινήματος των καπιταλιστικών χωρών»⁵⁴.

Οι νίκες κατά των πρώτων προσπαθειών αντεπανάστασης μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο δεν αντιμετώπισαν τις βαθύτερες αιτίες και τα προβλήματα που βρίσκονταν στη ρίζα αυτών των γεγονότων κι έτσι ήταν προσωρινές. Στην πορεία όχι μόνο οξύνθηκαν αυτές οι αιτίες, αλλά επί της ουσίας τα ίδια τα κόμματα εκφυλίστηκαν, μετασχηματίστηκαν, μετατράπηκαν από φορείς της σοσιαλιστικής οικοδόμησης σε φορείς της αντεπανάστασης.

Στην Ουγγαρία η αντεπανάσταση ξέσπασε στις 23 Οκτώβρη του 1956. Ολα ξεκίνησαν φαινομενικά από μια φοιτητική διαδήλωση που σε τίποτα δεν προϊδέαζε για το τι θα επακολουθούσε. Μια προσεκτική ματιά στα γεγονότα δεν αφήνει κανένα περιθώριο παρερμηνειών: Ολα ήταν μια καλά προσχεδιασμένη επιχείρηση από την αστική τάξη, που είχε χάσει την εξουσία, σε αγαστή συνεργασία με τα ισχυρά κράτη του διεθνούς ιμπεριαλιστικού συστήματος που δεν είχαν συμβιβαστεί με το διεθνή συσχετισμό δυνάμεων μεταξύ καπιταλισμού και σοσιαλισμού, όπως είχε διαμορφωθεί μεταπολεμικά, ύστερα από την κατάχτηση της εξουσίας από την εργατική τάξη και τους συμμάχους της σε χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης.

Η φοιτητική διαδήλωση ήταν απλά μια σπίθα που εκμεταλλεύτηκαν οι αντεπαναστατικές δυνάμεις, προκαλώντας ένοπλες συγκρούσεις. Ας επικαλεσθούμε και πάλι αστικές μαρτυρίες:

Ο καθοδηγητής της αμερικανικής κατασκοπείας Αλεν Ντάλες δήλωσε ανοιχτά πως «ξέραμε» από πριν τι θα γινόταν στην Ουγγαρία.⁵⁵

Ο ανταποκριτής της δυτικογερμανικής εφημερίδας «Βέλι Αουτζόνταγκ» έγραψε για έναν από τους στασιαστές: «Το πρώτο που είδα πάνω του ήταν το παράσημο του γερμανικού σιδηρού σταυρού».⁵⁶

Η εφημερίδα «France Soir» έγραψε πως οι αμερικανικοί ραδιοσταθμοί που μετέδιδαν τις «εκκλήσεις για ανταρσίες, έκαναν μεγάλο κακό» στην Ουγγαρία. Η ίδια εφημερίδα παραδεχόταν πως στα γεγονότα της Ουγγαρίας έπαιξαν καθοδηγητικό ρόλο «τα πιο αντιδραστικά και έκδηλα φασιστικά στοιχεία».⁵⁷

Η εκτίμηση αυτή επιβεβαιώθηκε ύστερα από χρόνια, όταν «ο Βρετανός αξιωματούχος» - του οποίου η ταυτότητα δεν αποκαλύπτεται - λέει στο βιβλίο του Μάικλ Σμιθ, που κυκλοφόρησε στην Ελλάδα στις 7 Νοέμβρη 1996: «Το 1954, παίρναμε πράκτορες από τα ουγγαρέζικα σύνορα ...τους οποίους οδηγούσαμε στην υπό βρετανικό έλεγχο περιοχή της Αυστρίας ...Τους πηγαίναμε στα βουνά και τους δίναμε μαθήματα μάχης ... Μετά, αφού τους εκπαιδεύαμε με εκρηκτικά και όπλα, τους πηγαίναμε πίσω ...Τους εκπαιδεύαμε για την εξέγερση».⁵⁸

Αξίζει ν' αναφερθεί ότι ο Ιμρέ Νάγκι, πρωθυπουργός της ΛΔ Ουγγαρίας από το 1953, αποδείχτηκε ότι δεν ήταν απλά ένας οπορτουνιστής ή - όπως η αστική προπαγάνδα τον χαρακτήριζε - ένας «μεταρρυθμιστής» του σοσιαλιστικού συστήματος. Ο Ιμρέ Νάγκι ήταν ένας αντεπαναστάτης, αφού υποστήριζε ανοιχτά και από «τα μέσα» τις ενέργειες για την ανατροπή της εργατικής εξουσίας. Πήρε ο ίδιος μέτρα για την ενίσχυση της αντεπανάστασης και μάλιστα με δυνάμεις και όπλα από το εξωτερικό. Ηταν αυτός που ως πρωθυπουργός στις 23 Οκτώβρη του 1956 άνοιξε τα σύνορα με την Αυστρία και μπήκαν ανεξέλεγκτα όλα τα φασιστικά, αντιδραστικά στοιχεία που είχαν εγκαταλείψει την Ουγγαρία μετά την επανάσταση και τη νίκη της λαϊκής δημοκρατίας. Ετσι διείσδυσαν στην Ουγγαρία χιλιάδες οπλισμένοι φυγάδες από το εξωτερικό. Δηλαδή, δυνάμεις οργανωμένες από τους καπιταλιστές και τσιφλικάδες της Ουγγαρίας που εγκατέλειψαν τη χώρα μετά την επανάσταση. Ετσι εξελίχθηκε ανοιχτό ένοπλο πραξικόπημα για την καπιταλιστική παλινόρθωση. Ο εξοπλισμός και ο ανεφοδιασμός των αντεπαναστατών γινόταν μέσω της αερογέφυρας Βιέννης - Βουδαπέστης, κύρια από αμερικάνικα αεροπλάνα, ενώ η ηγεσία τους έπαιρνε ανοιχτά οδηγίες από διπλωματικούς εκπροσώπους των ΗΠΑ και άλλων καπιταλιστικών κρατών.

Ενώ στην πρώτη φάση, μεταξύ 23 και 30 Οκτώβρη, οι αντεπαναστάτες δεν εμφανίστηκαν ανοιχτά με αντισοσιαλιστικά συνθήματα παρά με αιτήματα όπως «αποσταλινοποίηση», «εκδημοκρατισμός», «μεταρρυθμίσεις» στο όνομα των εθνικών ιδιομορφιών κλπ., στη δεύτερη φάση του πραξικοπήματος φάνηκε πραγματικά ποιοι κρύβονταν πίσω τους. Η αντίδραση, ενθαρρυμένη και από την προδοτική πολιτική του Ιμρέ Νάγκι και την εξωτερική υποστήριξη, πέρασε στην ανοιχτή τρομοκρατία. «Στους δρόμους της Βουδαπέστης κυριαρχούσε η αντεπαναστατική τρομοκρατία, ομαδικά δολοφονούνταν κομμουνιστές, πρόεδροι αγροτικών ενώσεων, πρόεδροι συμβουλίων, οπαδοί του σοσιαλισμού. Στον πολιτικό στίβο είχαν επανεμφανιστεί καπιταλιστές, γαιοκτήμονες, τραπεζίτες, πρίγκιπες και κόμητες, με επικεφαλής τον Μίντσεντι. Εμφανίστηκαν στη βουλή, ίδρυσαν μέσα σε δυο μέρες 28 αντεπαναστατικά κόμματα».⁵⁹

Στις 3 Νοέμβρη δημιουργήθηκε - με επικεφαλής τον Γιάνος Κάνταρ - η επαναστατική εργατο-αγροτική κυβέρνηση, για την υπεράσπιση της λαϊκής εξουσίας. Η προσωρινή ΚΕ του Ουγγρικού Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος και η νέα εργατοαγροτική κυβέρνηση απευθύνθηκαν στην ουγγρική εργατική τάξη, κάνοντας έκκληση για την υπεράσπιση της λαϊκής εξουσίας από την αντίδραση. Η εργατική τάξη της χώρας κινητοποιήθηκε με μαζικές διαδηλώσεις, συγκρότησε ένοπλα τμήματα για την υπεράσπιση της λαϊκής εξουσίας. Η ΕΣΣΔ ανταποκρίθηκε στην παράκληση της νέας ουγγρικής κυβέρνησης για διεθνιστική βοήθεια και συνέβαλε στη συντριβή των ένοπλων αντεπαναστατικών ομάδων. Με τη βοήθεια του Κόκκινου Στρατού αποσοβήθηκε στην Ουγγαρία ένας μακροχρόνιος εμφύλιος πόλεμος ενάντια στην επανάσταση.

Από τότε μέχρι και σήμερα η αστική ιμπεριαλιστική προπαγάνδα αξιοποιεί την αντεπανάσταση στο αντικομουνιστικό της οπλοστάσιο, αντιστρέφοντας την πραγματικότητα.

Ποια ήταν η πραγματική αντίθεση; Μεταξύ της «δημοκρατικής» και «εκσυγχρονισμένης» αντίληψης για το σοσιαλισμό και της «δογματικής» αντιγραφής και επιρροής της ΕΣΣΔ ή μεταξύ του σοσιαλισμού και της διεθνούς ιμπεριαλιστικής συμμαχίας; Ανεξάρτητα από λάθη στην Εξωτερική Πολιτική της ΕΣΣΔ, από τα προβλήματα και τη διάσπαση στο εσωτερικό του κομμουνιστικού κινήματος, η διεθνιστική στρατιωτική βοήθεια της ΕΣΣΔ ήταν όχι μόνο καθοριστική, αλλά και αναγκαία.

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ

(Το άρθρο βασίζεται σε κείμενο της Ιδεολογικής Επιτροπής της ΚΕ του ΚΚΕ που εκδόθηκε σε μπροσούρα από τη «Σύγχρονη Εποχή»)

------------------------------------

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

51. Ο Γάλλος μικροαστός σοσιαλιστής και θεωρητικός του αναρχισμού Πιέρ Ζοζέφ Προυντόν (1809 - 1862) μην κατανοώντας την ουσία της εκμετάλλευσης στον καπιταλισμό θεωρούσε ότι αυτή θα μπορούσε να εξαλειφθεί με μια δίκαιη αμοιβαία ανταλλαγή εμπορευμάτων ανάμεσα σε ανεξάρτητους μικρούς παραγωγούς.

52. Β. Ι. Λένιν «Τα Διδάγματα της Κομμούνας», Απαντα τόμ. 16ος, σελ., 476 - 477, εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή».

53. Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ: «Εκτιμήσεις και Προβληματισμοί για τους παράγοντες που καθόρισαν την ανατροπή του σοσιαλιστικού συστήματος στην Ευρώπη. Η αναγκαιότητα και επικαιρότητα του σοσιαλισμού» (Υλικά Πανελλαδικής Συνδιάσκεψης 15 - 16 Ιούλη 1995), σελ. 47.

54. Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ: «Εκτιμήσεις και Προβληματισμοί για τους παράγοντες που καθόρισαν την ανατροπή του σοσιαλιστικού συστήματος στην Ευρώπη. Η αναγκαιότητα και επικαιρότητα του σοσιαλισμού» (Υλικά Πανελλαδικής Συνδιάσκεψης 15 - 16 Ιούλη 1995), σελ. 47 - 48.

55. Στέφανου Κρητικού «Ουγγαρία 1956 - Ο Ιμπεριαλισμός και η αντεπανάσταση», 26/10/2003, εφημερίδα «ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ».

56. Στέφανου Κρητικού «Ουγγαρία 1956 - Ο Ιμπεριαλισμός και η αντεπανάσταση», 26/10/2003, εφημερίδα «ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ».

57. «Νέος Κόσμος» , τεύχος Δεκέμβρη 1956.

58. Εφημερίδα «Ελευθεροτυπία» 23/10/1996.

59. Πηγή: Ειδική Εκδοση του «Ριζοσπάστη» «Η ιμπεριαλιστική αντεπανάσταση» - Νοέμβρης 2001, σελ. 12 και Γιάνος Καντάρ «Για μια σοσιαλιστική Ουγγαρία» εκδ. «Μαρξίστε Μπλέτερ» 1976 σελ. 4.