Η σκληρή μάχη μεταξύ των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων για την πρωτοκαθεδρία στις νέες τεχνολογίες, στην ψηφιοποίηση και την τεχνητή νοημοσύνη, για την οποία προετοιμάζεται η Γερμανία, αποτυπώθηκε και κατά τη φετινή παγκόσμια έκθεση βιομηχανίας του Ανόβερου, από 23 έως 27 Απρίλη. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη βιομηχανική έκθεση του κόσμου, όπου πάνω από 5.000 εκθέτες από 75 χώρες παρουσίασαν πρωτοποριακά προϊόντα για την αυτοματοποίηση, την Ενέργεια και την εφοδιαστική αλυσίδα (Logistics), με έμφαση στην ψηφιοποίηση της παραγωγής και με λέξη - κλειδί «τέταρτη βιομηχανική επανάσταση» (Βιομηχανία 4.0).

Σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν και ειπώθηκαν στο Ανόβερο, το εργοστάσιο του μέλλοντος θα είναι «έξυπνο», «ψηφιακό» και «δικτυωμένο», με ανθρώπους και ρομπότ να δουλεύουν δίπλα δίπλα. Κοινός παρονομαστής: Η καινοτομία και η τεχνητή νοημοσύνη, με την ανάπτυξη υπολογιστικών συστημάτων που μιμούνται στοιχεία της ανθρώπινης συμπεριφοράς, αλλά εξακολουθούν να κατευθύνονται από τον άνθρωπο. Βέβαια, οι τεχνολογικές εξελίξεις στον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής δεν συνοδεύονται και από αντίστοιχη βελτίωση των συνθηκών δουλειάς και ζωής. Αντίθετα, σχετικές έρευνες κάνουν λόγο για εκατομμύρια θέσεις εργασίας που θα χαθούν και οι άνθρωποι θα οδηγηθούν μαζικά στη φτώχεια, ενώ οι επιχειρηματίες απαιτούν να προετοιμαστεί το έδαφος για πιο «ευέλικτες» εργασιακές σχέσεις για την «εποχή της ψηφιοποίησης».

Η αυξημένη ζήτηση για το κατάλληλο λογισμικό προσέλκυσε στο Ανόβερο κολοσσούς στον τομέα της πληροφορικής, όπως οι «Microsoft», «Oracle», SAP, «Amazon». «Βιώνουμε την πορεία από την ιδέα στην υλοποίηση», είπε ο Κλάους Μίτελμπαχ, διευθυντής του γερμανικού συνδέσμου ηλεκτρονικών βιομηχανιών (ZVEI). «Οι μεγάλες αμερικανικές εταιρείες πληροφορικής επιστρέφουν στη Βιομηχανική Εκθεση. Δεν είμαστε εμείς που πηγαίνουμε στις εκθέσεις πληροφορικής, όπως στο παρελθόν. Η πληροφορική πηγαίνει στη βιομηχανία. Πρόκειται για μία νέα εξέλιξη».

Η τέταρτη βιομηχανική επανάσταση και η ψηφιακή μετάβαση επιφυλάσσουν εκπλήξεις και εντείνουν τον ανταγωνισμό σε παγκόσμιο επίπεδο, είπε ο Τίλο Μπρόντμαν, επικεφαλής του γερμανικού συνδέσμου βιομηχανιών μηχανολογικού εξοπλισμού (VDMA). Οπως υπογραμμίζει, το ζητούμενο δεν είναι μόνο η τεχνολογική πρωτοπορία, αλλά και ένα νέο επιχειρηματικό μοντέλο, που θα εξελίσσει την καινοτομία σε επικερδή δραστηριότητα. Υπολογίζει ότι τα επόμενα δέκα χρόνια «το 80% των επιχειρήσεων θα προχωρήσουν στην ψηφιοποίηση για να εξασφαλίσουν μία καλύτερη αφετηρία στις μελλοντικές αγορές».

Αίσθηση προκάλεσε η εναρκτήρια ομιλία της Γερμανίδας καγκελάριου, Αγκελα Μέρκελ, που δεν δίστασε να αναφερθεί με ξεκάθαρα λόγια στον παγκόσμιο ανταγωνισμό και τις βλέψεις των γερμανικών ομίλων: «Η τεχνητή νοημοσύνη θα διαδραματίσει κεντρικό ρόλο σε αυτήν την έκθεση. Η Κίνα έχει θέσει ως στόχο να είναι ο κορυφαίος παγκόσμιος προμηθευτής τεχνητής νοημοσύνης μέχρι το 2030. Είμαστε δίκαιοι εταίροι. Ομως, λέω το εξής: Θέλουμε κι εμείς να συμμετέχουμε στον ανταγωνισμό και να είμαστε στην πρώτη γραμμή».

Τονίζοντας τη σημασία των νέων τεχνολογιών στην ενίσχυση της παραγωγικότητας, της κερδοφορίας και της ανταγωνιστικότητας των γερμανικών επιχειρηματικών ομίλων, μπροστά και στις προβλέψεις για μειωμένους ρυθμούς ανάπτυξης, είπε: «Εχουμε μια πολύ καλή οικονομική κατάσταση αυτήν τη στιγμή. Ωστόσο, γνωρίζω ότι δεν είναι αυτή η μελλοντική πρόγνωση. Γι' αυτό είναι πολύ σημαντικό να ενισχύουμε την ικανότητά μας για καινοτομία» και ο τίτλος «Made in Germany» να συνεχίσει «να αποτελεί πρότυπο πρωτοποριακών καινοτομιών στο μέλλον».

Σε αυτό το πλαίσιο, η νέα γερμανική κυβέρνηση μεγάλου συνασπισμού (CDU/CSU - SPD) θα αυξήσει τη χρηματοδότηση της έρευνας και καινοτομίας στο 3,5% του ΑΕΠ, από 3%. «Με το 3% δεν είμαστε σε κακή κατάσταση στην Ευρώπη. Ωστόσο, χώρες όπως η Νότια Κορέα και το Ισραήλ δαπανούν σημαντικά περισσότερα για την καινοτομία. Αυτό πρέπει να είναι το μέτρο σύγκρισης», τόνισε η Μέρκελ. Ακόμη ανήγγειλε φορολογική ελάφρυνση για την έρευνα των επιχειρήσεων και συγκέντρωση όλων των επιστημονικών φορέων που ασχολούνται με την έρευνα της τεχνητής νοημοσύνης.

«Ο χρόνος πιέζει», συνέχισε η καγκελάριος, για τη δημιουργία των κατάλληλων υποδομών στις οποίες θα στηριχτεί η ψηφιοποίηση, όπως η ευρυζωνική επέκταση, η διεύρυνση του δικτύου οπτικών ινών και η κατασκευή δικτύου 5G.

Στο μεταξύ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε ότι θα ενισχύσει τις επενδύσεις στην τεχνητή νοημοσύνη κατά περίπου 70%, σε 1,5 δισ. ευρώ έως το 2020, για να «προλάβει» τον ανταγωνισμό με την Ασία και τις ΗΠΑ. Η Κομισιόν επιδιώκει οι συνολικές ιδιωτικές και δημόσιες επενδύσεις στην τεχνητή νοημοσύνη να φτάσουν τουλάχιστον στα 20 δισ. ευρώ έως τα τέλη του 2020. Ενδεικτικά, σύμφωνα με το πρακτορείο «Ρόιτερς», το 2016 οι ευρωπαϊκές ιδιωτικές επενδύσεις στην τεχνητή νοημοσύνη ανήλθαν σε 2,4 - 3,2 δισ. ευρώ, ενώ στην Ασία σε σχεδόν 10 δισ. και στις ΗΠΑ σε 18 δισ. ευρώ.

«Οπως ακριβώς η ατμομηχανή και ο ηλεκτρισμός στο παρελθόν, η τεχνητή νοημοσύνη μετασχηματίζει τον κόσμο μας», δήλωσε ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν, Αντρους Ανσιπ.

Η τεχνητή νοημοσύνη (η «έξυπνη συμπεριφορά» των μηχανών) υπολογίζεται ότι θα προσφέρει στους Γερμανούς κατασκευαστές προστιθέμενη αξία 60 δισ. ευρώ, δεδομένης της ραγδαίας αύξησης της παραγωγικότητας και της έντασης της εκμετάλλευσης. «Ιδιαίτερα η γερμανική βιομηχανία κατασκευής μηχανημάτων έχει πολλά να κερδίσει από την τεχνητή νοημοσύνη», λέει ο Μάρκους Λόρεντζ, παγκόσμιος συντονιστής Μηχανικής και Αυτοματισμού στη συμβουλευτική εταιρεία «Boston Consulting Group» (BCG), «επειδή μέσω της τεχνητής νοημοσύνης μπορεί να χρησιμοποιήσει τεράστια ποσότητα δεδομένων που παράγονται από τα μηχανήματα κατά τη διάρκεια της παραγωγής. Ετσι μπορούν να δημιουργηθούν νέα επιχειρηματικά μοντέλα».

Ωστόσο, σύμφωνα με τον ίδιο, η Γερμανία κατέχει μόνο μεσαία θέση στην παγκόσμια κατάταξη, με μόλις το 23% των βιομηχανικών επιχειρήσεων να έχει επεξεργαστεί μια στρατηγική για την τεχνητή νοημοσύνη. «Αν οι Γερμανοί θέλουν να διατηρήσουν τη διεθνή ηγεσία τους, πρέπει να βασίζονται σημαντικά περισσότερο στις νέες τεχνολογίες και την έξυπνη αυτοματοποίηση», κάτι που αλλού συμβαίνει ήδη σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό, ειδικά στις ΗΠΑ, στην Κίνα και την Ινδία. «Οι εταιρείες στην Κίνα ή στην Ινδία βελτιστοποιούν ήδη τα έξυπνα εργοστάσιά τους», προσθέτει ο Λόρεντζ.

Η κινεζική ηγεσία είχε ξεκινήσει ένα εθνικό σχέδιο για να καταστήσει τη χώρα κυρίαρχη στην τεχνητή νοημοσύνη μέχρι το 2030. «Οι προσπάθειες στην Κίνα είναι τεράστιες. Εάν δεν το αντιμετωπίσουμε τώρα, κινδυνεύουμε να χάσουμε», προειδοποίησε και ο πρόεδρος των Γερμανών Βιομηχάνων (BDI), Ντίτερ Κεμπφ.

Ο «φόβος για το ελεύθερο παγκόσμιο εμπόριο» εξελίχθηκε σε ένα ακόμη βασικό ζήτημα για πολλούς εκθέτες στο Ανόβερο, όπως εκφράστηκε σε σχετικά φόρουμ, συζητήσεις και συνεντεύξεις. Για πολλούς από τους 2.600 Γερμανούς εκθέτες, η Κίνα είναι πλέον - μετά την ΕΕ - η δεύτερη μεγαλύτερη εξαγωγική αγορά, και την ακολουθούν οι ΗΠΑ. Οι εμπορικοί φραγμοί, είτε πρόκειται για την απειλή δασμών από τις ΗΠΑ είτε για τις απαιτήσεις της Κίνας (να γίνεται αποθήκευση δεδομένων στη χώρα για όλες τις υπηρεσίες), δεν είναι αποδεκτοί.

Στο Οικονομικό Φόρουμ που διοργάνωσε η γερμανική βιομηχανία (BDI) την παραμονή των εγκαινίων της έκθεσης, ο πρόεδρος, Ντ. Κεμπφ, και ο διευθύνων σύμβουλος της «Siemens», Τζο Κέζερ, κάλεσαν την ΕΕ να αντιμετωπίσει τον προστατευτισμό με μια ισχυρή διαιτησία βάσει του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου.

Οι κλάδοι της μηχανολογίας, της ηλεκτρονικής και της πληροφορικής, που συμμετέχουν στην έκθεση του Ανόβερου, «πάνε πολύ καλά», αλλά ο BDI, που εκπροσωπεί συνολικά τη γερμανική βιομηχανία, δεν είναι ικανοποιημένος: «Η οικονομία έχει φτάσει στο αποκορύφωμά της και πιθανόν να μην είναι πια καλύτερα από ό,τι φέτος».

Αν και ο Ντ. Κεμπφ εξακολουθεί να αναμένει «πραγματική ανάπτυξη» κατά 2,25%, στη συνέχεια προβλέπει επιβράδυνση. Επίσης, αναμένει αύξηση του παγκόσμιου εμπορίου κατά 4% για το τρέχον έτος, όμως προβληματίζει μια έξαρση των εμπορικών συγκρούσεων, κυρίως μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας, «των οποίων οι κίνδυνοι δεν πρέπει να υποτιμηθούν στις προγνώσεις μας». Ανησυχίες προκαλούν και οι διαπραγματεύσεις για το Brexit. «Οι άμεσες επενδύσεις στο Ηνωμένο Βασίλειο μειώθηκαν σε ένα χρόνο κατά 85%», δήλωσε ο διευθύνων σύμβουλος της BDI, Γιοακίμ Λανγκ, και ο χρόνος πιέζει για μια εμπορική συμφωνία ΕΕ - Βρετανίας. «Οι Βρετανοί πρέπει τελικά να δηλώσουν εάν θέλουν να έχουν συνθήκη με την ΕΕ, όπως η Ελβετία, όπως ο Καναδάς ή η Νορβηγία», τόνισε ο Κεμπφ.

Η έλλειψη ειδικευμένων εργαζομένων στη Γερμανία αποτελεί τη μεγαλύτερη απειλή, σύμφωνα με έρευνες που παρουσιάστηκαν από επιχειρηματικές ενώσεις στο πλαίσιο της έκθεσης, οι οποίες υπογράμμιζαν: «Η έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού περιορίζει όλο και περισσότερο την ανάπτυξή μας».

Ως παράγοντες που φρενάρουν την καπιταλιστική ανάπτυξη στη Γερμανία ο BDI ανέφερε την έλλειψη ειδικευμένων εργαζομένων, την υποτονική ευρυζωνική επέκταση και την έλλειψη κινήτρων για ιδιωτικές επενδύσεις. Οι βιομήχανοι ζήτησαν από τη γερμανική κυβέρνηση ακόμη μεγαλύτερη στήριξη στα παραπάνω, αλλά και στη χρηματοδότηση της έρευνας και καινοτομίας.