Για τις σύνθετες εξελίξεις στην Ισπανία και την όξυνση της ενδοαστικής αντιπαράθεσης με αφορμή την Καταλονία είχαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε με τον Αστορ Γκαρσία, ΓΓ της ΚΕ του Κομμουνιστικού Κόμματος Λαών της Ισπανίας, ο οποίος βρέθηκε στη χώρα μας για να συμμετάσχει στη συνεδρίαση της Συντακτικής Επιτροπής του περιοδικού «Διεθνής Κομμουνιστική Επιθεώρηση» και στη διεθνιστική εκδήλωση της ΚΕ του ΚΚΕ την περασμένη Κυριακή για τα 100χρονα της Οκτωβριανής Σοσιαλιστικής Επανάστασης. Το κόμμα αυτό, που ξεπερνάει την πρόσφατη εσωκομματική κρίση από τη διαλυτική δράση της οπορτουνιστικής ομάδας Σουάρες - Ντίας, προβάλλει την ανάγκη ενότητας της εργατικής τάξης, ανεξάρτητα από εθνοτική καταγωγή, και της οργάνωσης του εργατικού κινήματος σε ταξική κατεύθυνση, ενάντια στο κεφάλαιο και την εξουσία του. Η συνέντευξη με τον σύντροφο Αστορ Γκαρσία έχει ως εξής:

-- Η Ισπανία βρίσκεται σε μια περίοδο σφοδρής ενδοαστικής αντιπαράθεσης με το ζήτημα της λεγόμενης ανεξαρτησίας της Καταλονίας. Ποιες είναι οι αιτίες αυτής της κατάστασης; Γιατί τώρα και γιατί με αυτήν την ένταση;

-- Η δημιουργία της Ισπανίας, ως κράτους - έθνους, είναι ένα σύνθετο ιστορικό φαινόμενο που μόνο ειρηνικά δεν εξελίχθηκε. Σε αυτήν τη διαδικασία μπορούν να αναζητηθούν κατά ένα μέρος οι αιτίες και του σημερινού προβλήματος. Από τα τέλη του 19ου αιώνα δημιουργείται ένα τμήμα της καταλανικής αστικής τάξης με εθνική συνείδηση, που εκφράζεται πολιτικά μέσω κομμάτων με εθνικιστικό πρόγραμμα, τα οποία αναφέρονται σε ιστορικούς θεσμούς διακυβέρνησης, όπως η Generalidad, η οποία αναγνωρίστηκε - όχι χωρίς εντάσεις - από τη λεγόμενη Β' Ισπανική Δημοκρατία. Στη συνέχεια, την περίοδο της φασιστικής δικτατορίας, καταργείται και ανακτάται σχετικά το 1977. Το σημερινό Σύνταγμα της Ισπανίας, του 1978, αναγνωρίζει την Καταλονία ως «εθνότητα».

Τα τελευταία 40 χρόνια υπάρχουν πολλά παραδείγματα στενής συνεργασίας ανάμεσα στο αυτονομιστικό αστικό πολιτικό κόμμα, «Σύγκλιση και Ενωση» (CiU), απόγονος του οποίου είναι το σημερινό Δημοκρατικό Ευρωπαϊκό Κόμμα Καταλονίας του Προέδρου Κάρλες Πουιτζνεμόντ, με πολλές και διαφορετικές κυβερνήσεις τόσο των Σοσιαλδημοκρατών όσο και του Λαϊκού Κόμματος. Σήμερα η οικονομική βάση της Ισπανίας είναι πολύ διαφορετική από ό,τι στα τέλη του 19ου και τα πρώτα 30 χρόνια του 20ού αιώνα. Τότε η Ισπανία ήταν ένα κράτος με χαρακτηριστική καθυστέρηση στην ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων σε σχέση με άλλα καπιταλιστικά ευρωπαϊκά κράτη. Σε αυτές τις συνθήκες τη μεγαλύτερη ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων την είχε η Καταλονία, όπου υπήρχε μεγαλύτερη συγκέντρωση βιομηχανίας και εμπορίου.

Σήμερα, η Ισπανία είναι ένα σύγχρονο καπιταλιστικό κράτος, 4η δύναμη στην ΕΕ και στη 14η θέση της ιμπεριαλιστικής πυραμίδας, όπου η καταλανική αστική τάξη έχει έναν πολύ σημαντικό ρόλο στην άρχουσα τάξη της Ισπανίας. Αρα, η ανάλυση για το ζήτημα της Καταλονίας πρέπει να ξεκινάει από την οικονομική του βάση. Η κρίση του ισπανικού καπιταλισμού 2008 - 2014, αποτέλεσμα της μεγάλης συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης του κεφαλαίου, απείλησε ένα ολόκληρο φάσμα μικρών επιχειρήσεων και της Καταλονίας και οδήγησε σε μια διαδικασία προλεταριοποίησης μικρομεσαία στρώματα. Ουσιαστικά υπήρξαν τμήματα της αστικής τάξης που ωφελήθηκαν από την κρίση και τμήματά της, μαζί με μεσαία στρώματα, που η θέση τους επιδεινώθηκε.

Είναι αυτές οι απειλούμενες κοινωνικές δυνάμεις που μπαίνουν επικεφαλής της αυτονομιστικής τάσης, αξιοποιώντας τη δυσαρέσκεια λαϊκών στρωμάτων από τις επιπτώσεις της καπιταλιστικής κρίσης, που είδαν να αυξάνονται η ένταση της εκμετάλλευσης και μια γενικευμένη επιδείνωση των όρων ζωής τους. Είναι αυτές οι συνθήκες που εξηγούν τις μαζικές κινητοποιήσεις των προηγούμενων χρόνων.

Τμήματα της αστικής τάξης και μικροαστοί, στο πλαίσιο της έντασης του ενδοκαπιταλιστικού ανταγωνισμού, σηκώνουν το σχέδιο για ανεξάρτητη Καταλανική Δημοκρατία, πάντα σε καπιταλιστική βάση και στο πλαίσιο της ΕΕ, ως έναν τρόπο να διεκδικήσουν ζωτικό χώρο και να θωρακίσουν το μερίδιό τους στην αγορά, που διέπεται από την άναρχη ανάπτυξη. Γι' αυτόν το σκοπό αξιοποιείται η λαϊκή δυσαρέσκεια σηκώνοντας τις σημαίες του εθνικισμού. Είναι οι ίδιες δυνάμεις που πρωταγωνίστησαν σε όλη την Ισπανία, οι λεγόμενοι «αγανακτισμένοι», οι οποίες στην Καταλονία εκφράζονται κυρίως στον αυτονομιστικό χώρο.

Η όξυνση της αντιπαράθεσης είναι το αποτέλεσμα της προσπάθειας που κάνουν τμήματα της καταλανικής αστικής τάξης να εξασφαλίσουν τη θέση τους. Κάποια τμήματα και μικροαστικά στρώματα αναζητούν τρόπους προστασίας τους από τη διαδικασία συγκέντρωσης του κεφαλαίου, ενώ το μεγάλο κεφάλαιο κυρίως προβάλλει και χρειάζεται μια πιο ευρεία κρατική βάση, χωρίς περιορισμούς, ώστε να μπορεί να ανταγωνίζεται με αξιώσεις σε διεθνές επίπεδο.

-- Μιλώντας για την αξιοποίηση του εθνικισμού, ποιες είναι οι προϋποθέσεις για να αντιμετωπιστεί η επιρροή του στο εργατικό κίνημα;

-- Βασική προϋπόθεση είναι η εργατική τάξη να σταματήσει να παλεύει κάτω από ξένες σημαίες. Δεν υπάρχει η ιδέα της ανεξάρτητης πατρίδας χωρίς να παίρνεται υπόψη σε ποια κοινωνική τάξη ανήκει κάποιος. Γι' αυτό το δικό μας κεντρικό σύνθημα απέναντι στο αυτονομιστικό κίνημα στην Καταλονία και τον ισπανικό εθνικισμό, από την άλλη, είναι η διεκδίκηση της ανεξαρτησίας της εργατικής τάξης, της ανεξάρτητης πάλης της. Στην Ισπανία ως αποτέλεσμα της επικράτησης του ευρωκομμουνισμού, της κυριαρχίας της σοσιαλδημοκρατίας και της υποχώρησης των επαναστατικών θέσεων μέσα στο εργατικό κίνημα, για δεκαετίες πλατιά λαϊκά στρώματα εγκλωβίζονται πίσω από σημαίες που σηκώνει το ένα ή το άλλο τμήμα της αστικής τάξης.

Επομένως, είναι απαραίτητο να δυναμώσει η πολιτική ιδεολογική πάλη για την υπεράσπιση της ενότητας της εργατικής τάξης, πάνω από εθνικούς συναισθηματισμούς. Και αυτό μπορεί να γίνει όταν υπάρχει πραγματικά μια διαφορετική πρόταση από αυτές που υπερασπίζονται τα τμήματα της αστικής τάξης και άλλων κοινωνικών στρωμάτων. Γι' αυτό οι κομμουνιστές αγωνιζόμαστε για να ανοίξει μια πλατιά συζήτηση στα λαϊκά στρώματα και συνοψίζεται στην πρόταση «για μια χώρα για την εργατική τάξη». Καλούμε το λαό να ξεπεράσει το δρόμο χωρίς προοπτική όπου οδηγεί η αυτονομιστική διαδικασία και προειδοποιούμε ότι από αυτή δεν πρόκειται να υπάρξει καμία φιλολαϊκή λύση.

Ταυτόχρονα, καλούμε την εργατική τάξη να αντιταχθεί στην άνοδο της αντίδρασης σε όλη την Ισπανία. Η αυτονομιστική διαδικασία στην Καταλονία χρησιμοποιείται εκτός των άλλων και ως πρόσχημα για την ένταση της κρατικής καταστολής, τη νομιμοποίηση νέων κατασταλτικών μηχανισμών, που είναι βέβαιο ότι θα χρησιμοποιηθούν ενάντια στην εργατική τάξη και τους αγώνες της. Γι' αυτό πρέπει να καταδικαστεί κατηγορηματικά η καταστολή στην Καταλονία.

Συμπερασματικά, η εργατική τάξη πρέπει να ανακτήσει την ανεξαρτησία της απέναντι στον έναν ή στον άλλον εθνικισμό και να αναδείξει το δικό της σχέδιο για την εξουσία. Μόνο σε ένα σοσιαλιστικό κράτος, όπου την εξουσία έχει η εργατική τάξη, όπου έχουν ανατραπεί οι καπιταλιστικές οικονομικές σχέσεις που αναπαράγουν τη διαίρεση, μπορούν να λυθούν οριστικά και οι όποιες εθνικές διαφοροποιήσεις υπάρχουν ακόμα στην Ισπανία. Η ενότητα της εργατικής τάξης είναι η βάση για τη λαϊκή ενότητα, για ένα νέο ισπανικό σοσιαλιστικό κράτος.

-- Ποιο είναι το σχέδιο δράσης του κόμματος; Τι δυσκολίες συναντάτε και ποια θετικά βήματα σημειώνονται;

-- Το 10ο Συνέδριο του Κόμματος αποφάσισε την πολιτική γραμμή για μια αποφασιστική στροφή στην εργατική δουλειά, που σημαίνει να δοθεί προτεραιότητα στη δουλειά των κομμουνιστών στο εργατικό κίνημα και στις λαϊκές γειτονιές και σε μια πλατιά οργανωτική δουλειά για χτίσιμο νέων Οργανώσεων Βάσης του κόμματος στους χώρους δουλειάς και τους βασικούς κλάδους. Χωρίς αυτήν την κομμουνιστική δουλειά στην καρδιά της εργατικής τάξης, είναι αδύνατο να μιλήσουμε για ανεξαρτησία της, όπως δυστυχώς βλέπουμε και στο ζήτημα της Καταλονίας. Χρειάζεται ανασυγκρότηση των εργατικών οργανώσεων σε ταξική κατεύθυνση, ώστε από επαναστατικές θέσεις να αντιμετωπίζεται η αστική επιρροή μέσα στις γραμμές των εργατών. Αυτή είναι η βάση της δράσης μας.

Σε οργανωτικό επίπεδο, το κόμμα χρειάζεται να μεγαλώσει. Και χρειάζεται να αναπτυχθεί πρωταρχικά μέσα στην εργατική τάξη. Ταυτόχρονα, δουλεύουμε στην κατεύθυνση να ξεπεραστούν ιστορικές ανεπάρκειες του κομμουνιστικού κινήματος της Ισπανίας, το οποίο τις τελευταίες δεκαετίες εγκατέλειψε τη δουλειά σε παραγωγικούς τομείς. Ταυτόχρονα, δουλεύουμε για να επαναθεμελιώσουμε τη λειτουργία της οργάνωσης στη βάση του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού, που περιορίστηκε την προηγούμενη περίοδο. Για παράδειγμα, επιστρέφοντας στο θέμα της Καταλονίας, από το 1936 διατηρούνταν στην περιοχή αυτή μια οργανωτική δομή διαφορετική από την υπόλοιπη Ισπανία, οργανωτικά ανεξάρτητη και συνδεδεμένη με τους υπόλοιπους Ισπανούς κομμουνιστές με ένα σύμφωνο. Από τη δική μας Πανεθνική Συνδιάσκεψη, που πραγματοποιήσαμε στις 20 Μάη φέτος (μετά την εσωκομματική κρίση), ανακτήσαμε την οργάνωση της Καταλονίας ξεκινώντας από την ανάλυση ότι το πεδίο της ταξικής πάλης και της οργάνωσης της σοσιαλιστικής επανάστασης είναι το πλαίσιο του ισπανικού κράτους, πράγμα που απαιτεί οργανωτικά την ύπαρξη ενός κέντρου καθοδήγησης της επαναστατικής πάλης.

Ταυτόχρονα με την «εργατική στροφή» και την οργανωτική ισχυροποίηση, είναι απαραίτητο να ενισχυθεί η ιδεολογική πάλη. Και αυτό δεν μπορεί να συμβεί παρά μόνο με την προώθηση μιας σύγχρονης επαναστατικής στρατηγικής, σύμφωνα με τις ανάγκες της ταξικής πάλης. Γι' αυτό το 11ο Συνέδριο, που πραγματοποιούμε τον ερχόμενο Νοέμβρη, προτάσσει την ανάγκη να μελετηθεί η ιστορία του ισπανικού κομμουνιστικού κινήματος, σε συνδυασμό με την επεξεργασία του νέου προγράμματος - μανιφέστου, όπου θα προβάλλεται η κομμουνιστική στρατηγική για την κατάκτηση της εξουσίας και θα καθορίζονται οι βασικές γραμμές για την οικοδόμηση του σοσιαλισμού - κομμουνισμού στην Ισπανία, τη χώρα για την εργατική τάξη που θέλουμε και έχουμε το καθήκον να κατακτήσουμε.

Για πρώτη φορά, σίγουρα μετά την ήττα στον εθνικοεπαναστατικό πόλεμο του 1936 - 1939, το Κομμουνιστικό Κόμμα στην Ισπανία βάζει το στόχο για την επεξεργασία μιας στρατηγικής που θα στηρίζεται στην επιστημονική ανάλυση της ταξικής διαστρωμάτωσης, στο βαθμό ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων της χώρας, στη θέση στην ιμπεριαλιστική πυραμίδα. Αυτή είναι βασική πρόοδος της τελευταίας περιόδου, η εργατική τάξη ξυπνάει από τον παρατεταμένο λήθαργο της ηγεμονίας του ευρωκομμουνισμού και της σοσιαλδημοκρατίας. Χωρίς αμφιβολία υπάρχουν σημαντικά εμπόδια αλλά η εργατική τάξη θα βρει τους δρόμους για το ξεπέρασμά τους.