Τρίτη 7 Αυγούστου 2001. Μεμονωμένος αριθμός μελών, της επίσημης αντιπροσωπείας του Μαρόκου στο 15ο Φεστιβάλ Νεολαίας και Φοιτητών, στο Αλγέρι, βανδάλησε και κατέστρεψε τμήμα της έκθεσης της Δημοκρατίας του Σαχράουι, στο κέντρο των εργασιών του πολιτικού προγράμματος, στο Πανεπιστήμιο Herari Boumediene. Μία μόλις μέρα πριν την έναρξη του Φεστιβάλ.

Τετάρτη 8 Αυγούστου. Μεμονωμένος αριθμός, και πάλι, μελών της μαροκινής αντιπροσωπείας, θα επιτεθεί, κυρίως λεκτικά, στα 40 μέλη της αντιπροσωπείας του Σαχράουι, την ώρα της αναμονής για την είσοδο στο Ολυμπιακό Στάδιο και το άνοιγμα της τελετής έναρξης. Η στενότητα του χώρου και η περιφρούρηση απέτρεψε την πρόκληση επεισοδίου. Προς το παρόν...

Το θερμόμετρο της έντασης είχε χτυπήσει κόκκινο και ένιωθες την πολύ υψηλή θερμοκρασία να σε καίει, αφού αναδινόταν από τα σώματα των δεκάδων χιλιάδων θεατών. Η «έκρηξη» ήρθε όταν στο στάδιο εισήλθε η αντιπροσωπεία του Μαρόκου. Οι πρώτοι που την υποδέχτηκαν -και λόγω θέσης, καθώς είχαν τοποθετηθεί στην πρώτη κάτω πτέρυγα- ήταν οι ίδιοι οι πολίτες του Σαχράουι. Είχε έρθει η ώρα της απάντησης, διά της λεκτικής επιθέσεως. Η αντίδραση των Μαροκινών, ενστικτώδης και ακαριαία. Επιτέθηκαν προς την κερκίδα. Για ελάχιστα λεπτά η τελετή έναρξης του Φεστιβάλ απειλούνταν από την προοπτική να εξελιχθεί σε μάχη. Η επέμβαση των αρχών ασφαλείας απέτρεψε τη σύρραξη, τα βίαια επεισόδια δεν εξελίχτηκαν. Η ένταση όμως δεν κόπασε διόλου και διατηρήθηκε μέχρι να εξέλθει η μαροκινή αντιπροσωπεία, έχοντας ολοκληρώσει την παρέλασή της. Σ' όλη τη διάρκεια όμως ένας αχός την ακολουθούσε, αφού στο «χορό» είχαν μπει όλες οι εξέδρες.

«Αναμενόμενο», θα ψελλίσει ένας Μαροκινός δημοσιογράφος, ακριβώς δίπλα μου, συνοδεύοντας τη μονολεκτική του ρήση με ένα αδιόρατο πικρό χαμόγελο, που πιότερο έμοιαζε με σπασμό. «Αναμενόμενο» αναφώνησα και εγώ -από μέσα μου, εννοείται- όταν διάβασα με προσοχή ένα από τα πανό της μαροκινής αντιπροσωπείας, που μάλιστα ήταν το μοναδικό που οι Μαροκινοί κρατούσαν πλάγια, ώστε να είναι ορατό από τις κερκίδες. «Η ειρήνη βασίζεται στην εδαφική μας ακεραιότητα».

Ουδέν μεμπτόν. Ποιος θα μπορούσε να διαφωνήσει στην ουσία αυτού του συνθήματος; Κι όμως... Η συγκυρία -κυρίως χρονική- ο τόπος και η στιγμή, συνέθεταν ένα σκηνικό πρόκλησης. Πρόκλησης καταρχήν προς τη φιλοξενούσα χώρα, με την οποία γειτνιάζεις μεν, με πολύ άσχημες ή, καλύτερα, χωρίς αγαστές σχέσεις δε. «Αναμενόμενη» και η αποχώρηση της μαροκινής αντιπροσωπείας με την πάροδο 24 ωρών (αν και ακόμα και εσωτερικώς υπήρξαν διχογνωμίες και πιέσεις).

«Αναμενόμενη» και η πρόκληση διπλωματικού επεισοδίου μεταξύ των δύο χωρών, Μαρόκου και Αλγερίας. Ολα αυτά για τη Δημοκρατία του Σαχράουι. Μια περιοχή στο υπογάστριο των δύο πρώην γαλλικών αποικιών. Των δύο πρώην γαλλικών αποικιών, που ανεξαρτητοποιήθηκαν και οι δύο. Με τη διαφορά ότι το Μαρόκο είχε μία «ομαλή ένταξη» στη σφαίρα επιρροής της Δύσης και κυρίως της πρώην δύναμης κατοχής.

Από την άλλη πλευρά η Αλγερία, εκτός από τον πολύ βαρύ φόρο αίματος των 2.000.000 θυμάτων του απελευθερωτικού αγώνα, εισήλθε στο χώρο των αδεσμεύτων χωρών και η περίοδος της ανακατανομής του χάρτη της οικουμένης, τη δεκαετία του '90, την άφησε λαβωμένη βαθύτατα, να τρεκλίζει και να σύρεται, αναζητώντας μία θέση. Και οι δύο χώρες, έχουν γίνει πολλαπλώς υποχείρια, τόσο από τη Γαλλία όσο και από τη Δύση, στον ανταγωνισμό για την κυριαρχία στη Βόρεια Αφρική και πιο ειδικά στην περιοχή του Μαγκρέμπ.

Το Μαγκρέμπ, που κρύβει στα σπλάχνα του πετρέλαιο, φυσικό αέριο, ορυκτά και... ουράνιο. Την «καύσιμη ύλη» του 21ου αιώνα. Σ' αυτό το τμήμα του χάρτη, το Μαγκρέμπ τέμνεται σε 5 κομμάτια, με ένα να αποτελεί μια χώρα, τη Δυτική Σαχάρα ή όπως είναι το επίσημο όνομά της: Τη Δημοκρατία του Σαχράουι. Σ' αυτό έχουν πέσει πια τα λαίμαργα μάτια της Δύσης, που μέχρι πρότινος έδειχναν να αδιαφορούν.

Για άλλη μια φορά η Δυτική Σαχάρα έχει γίνει το μήλον της έριδος και το σημείο τριβής. Εύλογη λοιπόν η ένταση μεταξύ των χωρών της Δυτικής Βόρειας Αφρικής, μία ένταση που υποθάλπεται συνεχώς και οξύνθηκε από τις τελευταίες εξελίξεις, όπου την τελευταία εβδομάδα του Ιούνη, τα Ηνωμένα Εθνη αποδέχτηκαν το προτεινόμενο σχέδιο ψηφίσματος από τον πρώην υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, Τζέιμς Μπέικερ και νυν ειδικό απεσταλμένο στην περιοχή της Δυτικής Σαχάρας. Μια υιοθέτηση και αποδοχή, που σημαίνει την εγκατάλειψη της απόφασης της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, του 1991, που η επίσημη αναγνώριση της Δημοκρατίας της Δυτικής Σαχάρας με το δημοψήφισμα θα αποφάσιζαν για την ανεξαρτησία τους. Μια διαδικασία που θεωρούνταν τυπική -δεδομένου του αποτελέσματος που θα έδιναν οι κάλπες- αφού οι απελευθερωμένες περιοχές μετά από πολύχρονους αγώνες υπό την ηγεσία του Απελευθερωτικού Μετώπου Πολισάριο (Frente Polisario - Frente Popolar para ta Liberacion de Saguia el Hamra yRiode Oro), που αποτελούν τη συντριπτική πλειοψηφία τόσο της έκτασης, όσο και του πληθυσμού, είχαν «ψηφίσει». Εκείνο που απέμενε ήταν το τμήμα της γης, που ανήκε και ανήκει στο Μαρόκο, 25 χρόνια μετά την ανακήρυξη της Δημοκρατίας του Σαχράουι.

Τη Δημοκρατία της Δυτικής Σαχάρας -που είναι αναγνωρισμένη ήδη από 80 κράτη και τον Οργανισμό Αφρικανικών Κρατών- εξαιτίας της υφιστάμενης ρευστότητας, εποφθαλμιά η Δύση, που υπηρετώντας πειθήνια τις διαταγές των πολυεθνικών, επιθυμεί να μετατρέψει την περιοχή και πάλι σε μία αποικία, όπου θα έχουν τον πρώτο λόγο στην εκμετάλλευση του πλούσιου υπεδάφους της χώρας, όπου η «έρημος της Σαχάρας φωσφορίζει τη νύχτα», όπως πολύ χαρακτηριστικά περιγράφουν και οι κάτοικοί της.

Η προσπάθεια αυτή, γίνεται με τον πιο κλασικό τρόπο. Το «Δούρειο Ιππο» της ειρηνευτικής διαδικασίας. Το τείχος που έχουν ορθώσει οι Μαροκινοί έχοντας απομονώσει το τμήμα της Δυτικής Σαχάρας, καθώς και τα στρατόπεδα προσφύγων, στο Τιντούφ, κατοίκων της «υπό μαροκινής κατοχής» περιοχής, που έχουν βρει καταφύγιο στην Αλγερία. «Η κατάσταση είναι αδιέξοδη», θα δηλώσει ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Κόφι Ανάν, και θα ανάψει το «πράσινο φως» για τη διέλευση του Μπέικερ από την περιοχή, επί 5 μήνες, ώστε να πείσει τις δύο αντιμαχόμενες πλευρές να δεχτούν το νέο σχέδιο. Οπου αντιμαχόμενες, είναι οι κυβερνήσεις του Μαρόκου και η μη αναγνωρισμένη κυβέρνηση του Σαχράουι. Το σχέδιο, σύμφωνα ακόμη και με τις πιο επίσημες πηγές, που δε χαρακτηρίζονται από τα «φιλικά» τους αισθήματα για μια ανεξάρτητη Δυτική Σαχάρα, αποτελεί εγκατάλειψη και ακύρωση των ίδιων των αποφάσεων του ΟΗΕ, αφού προβλέπει ότι θα αναγνωριστεί «προσωρινώς». Σε αντάλλαγμα, η άλλη πλευρά, θα χαίρει μιας «κοινωνικής και οικονομικής αυτονομίας» εκ μέρους της μαροκινής κυβέρνησης. Μετά την πάροδο της τετραετίας «οι δημοκρατικοί θεσμοί» θα έχουν εγκαθιδρυθεί, και τότε στους κατοίκους της Δυτικής Σαχάρας θα επιτραπεί να ασκήσουν το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης»!

Βέβαια, για να φτάσει η κατάσταση σε αδιέξοδο, όπως καταγγέλλουν στελέχη του Μετώπου Πολισάριο, μεσολάβησαν πολλά και κυρίως η παντελής απροθυμία του ΟΗΕ να εφαρμόσει τις ίδιες του τις αποφάσεις. Εννοείται ότι τα Ηνωμένα Εθνη δεν έκαναν τίποτα, όταν το Μαρόκο άρχισε την εκδίωξη των κατοίκων και τον εποικισμό του θύλακα με Μαροκινούς. Δεν έκαναν τίποτα στην καταστροφή των μητρώων από τη μαροκινή κυβέρνηση, όπου μπορούσαν να διαφανούν ποιοι είναι οι πραγματικοί κάτοικοι, που θα είχαν το δικαίωμα να λάβουν μέρος στο δημοψήφισμα. Αντιθέτως, αποδέχτηκαν πλήρως αυτές τις σαφέστατες παραβιάσεις, ως τις «αξιώσεις» της άλλης πλευράς. Δηλαδή του Μαρόκου. Παρά την αναγνωρισμένη επέμβαση και κατοχή τμήματος της Δυτικής Σαχάρας, το Νοέμβρη του 1975, λίγους μήνες πριν την απελευθέρωσή της από τον ισπανικό αποικιακό ζυγό.

Μάλιστα, η αποδοχή του νέου σχεδίου από τον Μπέικερ, ακυρώνει την ίδια την επιτροπή για το δημοψήφισμα (UN Mission for the Reperen: in western, Sahara - MINURSO), που τελεί υπό την αιγίδα του ΟΗΕ. Η χαριστική βολή από τα Ηνωμένα Εθνη ήρθε με τη συνεχώς αυξανόμενη απροθυμία των προγραμμάτων, όπως το World Food Programme, να δοθούν στους 150.000 πρόσφυγες, των στρατοπέδων του Τιντούφ. Πρόσφυγες, που η επιβίωσή τους, εξαρτάται άμεσα από τη διεθνή βοήθεια. Τώρα πια αφήνονται να αργοσβήνουν κάτω από τον καυτό ήλιο στο μέσον της Σαχάρας, μόνο και μόνο για να ασκήσουν πιέσεις προς την κύρια πολιτική δύναμη της Δημοκρατίας του Σαχράουι, το μέτωπο Πολισάριο.

Και τι αξίζει άραγε η ψυχή 150.000 «κατοίκων της ερήμου», μπροστά στα κέρδη από την εκμετάλλευση του φυσικού πλούτου; και κυρίως από την εξόρυξη του φωσφορικού άλατος και του ουρανίου; Τίποτα. Και εμείς οι Βαλκάνιοι το γνωρίζουμε πολύ καλά. Το γνωρίζουν όμως και οι ίδιοι οι κάτοικοι της Δυτικής Σαχάρας, με πρώτο το Μέτωπο Πολισάριο, που ευθαρσώς δηλώνει ότι «χωρίς την αποδοχή του συμφωνημένου σχεδίου του ΟΗΕ και την αποδοχή του συμφωνημένου σχεδίου του 1991, οποιοδήποτε άλλο σχέδιο είναι καταδικασμένο να αποτύχει.

«Είμαστε αποφασισμένοι και έτοιμοι να πολεμήσουμε για την ανεξαρτησία μας. Οπως κάνουμε 25 χρόνια τώρα», θα δηλώσουν τα μέλη του Μετώπου Πολισάριο και οι δηλώσεις αυτές χάνονται μέσα στις κραυγές του πολύχρωμου ενδυματολογικά πλήθους, που συντονίζεται μεμιάς: «POLI, POLI, POLI, POLISARIO», μέχρι τη στιγμή της ανύψωσης... στον ουρανό.