Η διαδικασία δυναμικής επαναπροσέγγισης της Ρωσίας και της Τουρκίας συνεχίζεται δείχνοντας ότι οι παλιότερες αντιπαραθέσεις που κορυφώθηκαν στα τέλη Νοέμβρη του 2015 με την κατάρριψη από τουρκικά μαχητικά ρώσικου βομβαρδιστικού που συμμετείχε στους βομβαρδισμούς στη Συρία, μένουν πίσω προτάσσοντας τα σημερινά γεωστρατηγικά και οικονομικά συμφέροντα. Τελευταίο στοιχείο είναι η προχτεσινή απόφαση συντονισμού των αεροπορικών επιχειρήσεων στη Συρία από τον ρωσικό και τουρκικό στρατό (δες σχετικό ρεπορτάζ στο θέμα της Συρίας σελ. 19). Φυσικά, η όποια προσέγγιση και συνεργασία εμπεριέχει πάντα το στοιχείο της προσωρινότητας καθώς τα συμφέροντα των καπιταλιστών, οι συμμαχίες τους μπορούν να αλλάξουν και να τελειώσουν, προς αναζήτηση νέων.

Πάντως, για την ώρα η συνεργασία των δύο χωρών (δηλαδή των αστικών τους τάξεων και των μονοπωλιακών ομίλων), χωρίς να αναιρούνται διαφορές, επιδιώκεται να στεριώσει και να αξιοποιηθεί για την προώθηση των σχεδίων ειδικά στη Μέση Ανατολή, σε σχέση με το μέλλον της Συρίας, αλλά όχι μόνο. Κάνοντας μια σύντομη αναδρομή, τον Αύγουστο του 2016 (μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα εναντίον του) ο Τούρκος Πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, πραγματοποίησε επίσκεψη στη Μόσχα, είχε συνάντηση με τον ομόλογό του Βλαντιμίρ Πούτιν και τον συνόδευε μεγάλος αριθμός επιχειρηματιών για την επανεκκίνηση μιας σειράς από σχέδια που είχαν παγώσει. Ενδεικτικά αναφέρουμε: Η συνέχιση της κατασκευής του πυρηνικού εργοστασίου στο Ακούγιου ύψους 20 δισ. δολαρίων, ο τουρκικός αγωγός φυσικού αερίου, η προμήθεια διατροφικών προϊόντων της Τουρκίας στη Ρωσία, επίσης συμφωνίες για το τουριστικό κεφάλαιο. Ο στόχος που μπήκε είναι το διμερές εμπόριο να φτάσει το χρόνο τα 100 δισ. δολάρια. Ακολούθησε η συμμετοχή του Πούτιν στο ενεργειακό φόρουμ που διοργάνωσε η Τουρκία στις αρχές Οκτώβρη στην Τουρκία, όπου πέρα από τα αναφερθέντα σχέδια οι δύο κυβερνήσεις ανακοίνωσαν και ότι μέχρι τα τέλη του 2017 αναμένεται να ολοκληρωθεί Συμφωνία Ελεύθερου Εμπορίου, που θα αφορά υπηρεσίες και επενδύσεις σε άλλους τομείς, ενώ συγκρότησαν Κοινή Οικονομική Επιτροπή.

Πάνω σε αυτήν τη βάση «πάτησε» και η τελευταία επίσκεψη του Τούρκου πρωθυπουργού, Μπιναλί Γιλντιρίμ, την πρώτη βδομάδα του Δεκέμβρη στη Μόσχα, όπου προχώρησε ακόμα περαιτέρω η συνεργασία. Η δολοφονία του Ρώσου πρέσβη από Τούρκο ασφαλίτη στις 19 Δεκέμβρη, που συνδέθηκε με το «Ισλαμικό Κράτος», συνέβαλε ώστε να δυναμώσει ακόμα περισσότερο η «αντιτρομοκρατική συνεργασία», που αξιοποιείται από όλους τους ιμπεριαλιστές για την προώθηση των σχεδιασμών τους.

Ας δούμε, λοιπόν, την τελευταία φάση της προσέγγισης με βάση αυτό το ταξίδι του Γιλντιρίμ στη Ρωσία. Ο Τούρκος πρωθυπουργός στις δηλώσεις του εστίασε στη «διαδικασία εξομάλυνσης» των διμερών σχέσεων και τη σημασία που αυτή έχει, τονίζοντας ότι «εξαιτίας της φύσης της περιοχής, εμείς (σ.σ. ως Ρωσία και Τουρκία) έχουμε ένα κρίσιμο χρέος. Την ίδια στιγμή, έχουμε και ευθύνη (για την περιοχή)». Υποστήριξε, ακόμα, ότι «δεν υπάρχει ούτε ένα πρόβλημα που δεν μπορούμε να λύσουμε στη βάση της φιλίας του ρωσικού και τουρκικού λαού».

Χαρακτηριστικό είναι και άρθρο του που δημοσιεύτηκε στον ρωσικό Τύπο, με τίτλο «Ρωσία και Τουρκία είναι φυσικοί εταίροι». Σε αυτό σημειώνει, ανάμεσα σε άλλα: «Οι χώρες μας έχουν πολλά κοινά συμφέροντα. Πρώτα από όλα είναι η ισχυρή διεθνής συνεργασία στην καταπολέμηση όλων των μορφών τρομοκρατίας. Χρειαζόμαστε επίσης να βρούμε και άλλες θεωρήσεις που μπορούν να προωθήσουν την πολιτική σταθερότητα στην περιοχή.

Ενώ η Τουρκία και Ρωσία αναγνωρίζουν την ανάγκη να δουλέψουμε μαζί στον αντιτρομοκρατικό αγώνα, σε αυτό δεν φαίνεται να έχουν πειστεί όλοι. Συναντάμε δισταγμό για να μην πω κωλυσιεργία από τους Ευρωπαίους και Αμερικάνους εταίρους. Ωραία λόγια έχουν ανταλλαγεί για την υπεράσπιση του πολιτισμού ενάντια στην τρομοκρατία. Αλλά τα μεγάλα τρομοκρατικά δίκτυα δημιουργούν προκλήσεις και μπορούν να δρουν χωρίς σύνορα. Δεν μπορούμε να επιτρέπουμε να βρίσκουν καταφύγιο σε κάποιες από τις χώρες μας και να εξαπολύουν θανατηφόρες επιθέσεις εναντίον άλλων. Για να εξαλείψουμε την τρομοκρατία χρειαζόμαστε ένα ενωμένο ισχυρό διεθνές μέτωπο. Και για να πετύχουμε αυτό το μέτωπο η Τουρκία και η Ρωσία επιδιώκουν να εγκαθιδρύσουν ένα νέο στηριγμένο στα συμφέροντα και πιο πραγματιστικό τύπο διαλόγου με τις μεγάλες δυνάμεις της Δύσης, που θα βασίζεται στην ισότητα και τη μη ανάμειξη στις εσωτερικές υποθέσεις των άλλων».

...«Υπάρχουν πολλοί τομείς για την ανάπτυξη της συνεργασίας σε αυτήν τη βάση στην περιοχή της Ευρασίας. Πρόσφατα ο Πρόεδρος Ερντογάν είχε πει ότι δεν υπάρχει κανένας απολύτως λόγος που η Τουρκία δεν θα μπορούσε να δουλέψει πιο στενά με την Οργάνωση Συνεργασίας της Σαγκάης (σ.σ. η διακρατική ένωση που συμμετέχουν Κίνα, Ρωσία, Καζαχστάν, Κιργιστάν, Τατζικιστάν, Ουζμπεκιστάν και ως παρατηρητές Ινδία, Πακιστάν και άλλοι). Θα έλεγα από γεωγραφική άποψη αυτό είναι κάτι παραπάνω από λογικό.

Το εμπόριο είναι ένας τομέας όπου μπορεί να υπάρξει αμοιβαία κέρδος από την πλήρη ομαλοποίηση των σχέσεων Τουρκίας - Ρωσίας, και μπορούν να ξεπεραστούν τα υφιστάμενα επίπεδα. Η φιλοδοξία μας είναι οι διμερείς εμπορικές συναλλαγές να ξεπεράσουν τα 100 δισεκατομμύρια δολάρια τον χρόνο». Στη συνέχεια, ο Γιλντιρίμ αναφέρεται στα ενεργειακά σχέδια και τις τουρκικές κατασκευαστικές εταιρείες στη Ρωσία όπως και στις ευκαιρίες για το κεφάλαιο που ασχολείται με τον τουρισμό.

Από την τοποθέτηση αυτή γίνεται περισσότερο από φανερό ότι αφενός θα χρησιμοποιηθεί από την τουρκική ηγεσία, στο έπακρο το πρόσχημα της καταπολέμησης της τρομοκρατίας, ενώ προτάσσεται η ανάγκη να δυναμώσουν οι σχέσεις των μονοπωλιακών ομίλων. Ο τρόπος που γίνεται η κριτική και τα παράπονα στους δυτικούς εταίρους (η Τουρκία ανήκει στο ΝΑΤΟ και είναι 2η σε στρατιωτικές δαπάνες χώρα του), δείχνει ότι πιθανά το επόμενο διάστημα θα ψυχρανθούν ακόμα περισσότερο οι σχέσεις. Τόσο με τις ΗΠΑ, με αφορμή το πραξικόπημα του Ιούλη και την «προστασία» του ιμάμη επιχειρηματία Φετουλάχ Γκιουλέν, που βρίσκεται στις ΗΠΑ, στο δίκτυο που οποίου αποδόθηκε, όσο και με την ΕΕ και επιμέρους χώρες όπως η Γερμανία, για τη συμφωνία για τους πρόσφυγες ή την προστασία των κουρδικών οργανώσεων που θεωρούνται από την Τουρκία τρομοκρατικές και για τη «χλιαρή» αντίδραση στο πραξικόπημα. Αυτή η αντιπαράθεση οξύνθηκε ιδιαίτερα με δηλώσεις και κινήσεις της τουρκικής κυβέρνησης, που έφτασε μέχρι και την απαγόρευση εισόδου Γερμανών βουλευτών στη βάση του Ιντσιρλίκ ή τους υψηλούς τόνους με την κυβέρνηση Ομπάμα. Βεβαίως, οι κινήσεις της επόμενης αμερικανικής κυβέρνησης του Ντόναλντ Τραμπ που αναλαμβάνει την επόμενη βδομάδα, μένει να φανεί πώς θα επηρεάσουν τις σχέσεις. Επίσης, σημαντική εξέλιξη που ανέδειξε η τουρκική ηγεσία είναι η προσέγγιση με την Οργάνωση Συνεργασίας της Σαγκάης, δηλαδή με την Ρωσία και την Κίνα. Αλλη σημαντική εξέλιξη - στην οποία δεν κάνει αναφορά ο Γιλντιρίμ στο άρθρο του - είναι η πρόσφατη προσέγγιση Ρωσίας - Τουρκίας - Ιράν τον περασμένο Δεκέμβρη για τη Συρία, που προετοιμάζει για τις 23 Γενάρη ενδοσυριακό διάλογο στην Αστάνα του Καζαχστάν. Αυτές οι εξελίξεις ανησυχούν ιδιαίτερα ΗΠΑ και ΕΕ.

Εφόσον συνεχιστεί απρόσκοπτα η προσέγγιση των δύο χωρών και δεν υπάρξει καμία σημαντική αλλαγή η συνεργασία σχεδιάζεται να διευρυνθεί τη νέα χρονιά. Στις κοινές δηλώσεις τους κατά τη συνάντησή τους ο Ρώσος πρωθυπουργός Ντμίτρι Μεντβέντεφ και ο Τούρκος ομόλογός του, Μπιναλί Γιλντιρίμ, ανακοίνωσαν ότι αποφασίστηκε έως τα μέσα του χρόνου να συνεδριάσει το Υψηλού Επιπέδου Συμβούλιο Συνεργασίας που έχει συμφωνηθεί, με τη συμμετοχή και των δύο προέδρων.

Επίσης, προχωράνε οι λεγόμενοι νέοι μηχανισμοί οικονομικής συνεργασίας περιλαμβανομένου και κοινού επενδυτικού ταμείου που σχεδιάζεται να ξεκινήσει μέσα στη χρονιά, και ανακοινώθηκε ότι θα συγκεντρώσει κεφάλαια για διάφορα σχέδια, ανάμεσά τους και αυτά των νέων τεχνολογιών, που μπορεί να συμπεριλάβει και τρίτες χώρες.

Βεβαίως στις κοινές δηλώσεις έγινε και αναφορά στα ενεργειακά σχέδια και τον φιλόδοξο στόχο να φτάσουν οι διμερείς συναλλαγές από 36 δισ. δολάρια στα 100 δισ. δολάρια το χρόνο.

Ολες αυτές οι κινήσεις που, επαναλαμβάνουμε, αφορούν τα συμφέροντα των μονοπωλιακών ομίλων που συνεργάζονται και ανταγωνίζονται ταυτόχρονα, δεν έχουν σχέση με τα λαϊκά συμφέροντα όπως προπαγανδίζεται από Τούρκους και Ρώσους αξιωματούχους. Το αντίθετο, το ακόμα μεγαλύτερο «μπλέξιμο» του κουβαριού των ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών που εγκυμονούν ακόμα μεγαλύτερους κινδύνους.