Τη σύσταση μιας κυβερνητικής επιτροπής που θα αναλάβει να φέρει σε πέρας επαφές με το ιρανικό καθεστώς σχετικά με θέματα οικονομίας, εμπορίου και ανθρωπιστικών ζητημάτων, διέταξε, σύμφωνα με την εφημερίδα «Βακίνσκι Ραμπάχι», όργανο της προεδρίας, ο Αζερμπαϊτζανός Πρόεδρος Γκαϊντάρ Αλίεφ. Η απόφαση κοινοποιήθηκε λίγα 24ωρα μετά την ένταση που δημιουργήθηκε ανάμεσα στις δύο χώρες με αφορμή τα πετρελαϊκά κοιτάσματα της Κασπίας, και από πολλούς εκτιμήθηκε ως «κίνηση καλής θέλησης» προς την Τεχεράνη, με στόχο να την κατευνάσει.

Δεν είναι η πρώτη φορά που δημιουργείται ένταση ανάμεσα στις παράκτιες χώρες της Κασπίας. Πρόκειται, απλώς, για το τελευταίο «επεισόδιο» μιας σειράς που φαίνεται ότι θα διαρκέσει για πολύ. Στα τέλη Ιούλη, ένα σκάφος του ιρανικού Λιμενικού σε περιπολία ρουτίνας διέταξε να εγκαταλείψει την περιοχή ερευνητικό σκάφος του Αζερμπαϊτζάν, που διεξήγαγε μετρήσεις στο πετρελαϊκό κοίτασμα «Αράζ - Αλόφ - Σαργκ» για λογαριασμό της βρετανικής πετρελαϊκής εταιρίας BP, ισχυριζόμενο ότι βρίσκεται σε ιρανικά χωρικά ύδατα. Η ένταση αποκλιμακώθηκε γρήγορα με την αποχώρηση του αζερμπαϊτζανού ερευνητικού σκάφους επαναφέροντας, όμως, στο προσκήνιο το μέγα ζήτημα των πλούσιων πετρελαϊκών κοιτασμάτων της Κασπίας, την ανυπαρξία συγκεκριμένου νομικού καθεστώτος εκμετάλλευσής τους και την ιδιαίτερα ευαίσθητη κατάσταση που επικρατεί.

Το Μπακού συνεργάζεται, εκτός από την BP και με άλλες δυτικές πετρελαϊκές εταιρίες, προκειμένου να εκτιμηθεί και να αρχίσει η εκμετάλλευση των πετρελαϊκών κοιτασμάτων που ισχυρίζεται ότι βρίσκονται εντός των χωρικών του υδάτων. Η Τεχεράνη έχει, επανειλημμένως, κατηγορήσει την αζερμπαϊτζανή ηγεσία ότι υποκύπτει στις αμερικανικές πιέσεις που στοχεύουν στην κατασκευή πετρελαϊκού αγωγού από το Μπακού προς το τουρκικό λιμάνι Τσεϊχάν, ο οποίος θα θέτει στο περιθώριο τη Ρωσία και το Ιράν, δύο από τις χώρες που διεκδικούν μερίδιο στην Κασπία.

Η απόφαση για σύσταση κυβερνητικής επιτροπής συνεργασίας με το Ιράν έγινε δεκτή με ικανοποίηση από την Τεχεράνη. Ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών, Καμάλ Καραζί, εξέφρασε τη θετική στάση της κυβέρνησής του και κάλεσε το Αζερμπαϊτζάν, αλλά και όλες τις παράκτιες χώρες της Κασπίας να αποφύγουν τις αντιπαραθέσεις και τις κινήσεις προσεταιρισμού πετρελαϊκών κοιτασμάτων που διεκδικούνται από όλους, κάνοντας έκκληση «να παραμείνει η Κασπία θάλασσα της ειρήνης και της συνεργασίας». Ανάλογη έκκληση αποφυγής έντασης και εξεύρεσης λύσεων με το διάλογο» απηύθυνε και το Καζαχστάν.

Τα πετρελαϊκά κοιτάσματα της Κασπίας διεκδικούν πέντε παράκτιες χώρες: η Ρωσία, το Ιράν, το Καζαχστάν, το Τουρκμενιστάν και το Αζερμπαϊτζάν. Μία πρώτη επιτροπή που είχε δημιουργηθεί για την κατάληξη ενός κοινού νομικού πλαισίου αξιοποίησης και εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων της χώρας διαλύθηκε πριν από περίπου ένα χρόνο, εν μέσω διαφωνιών και αντιπαραθέσεων. Εκτοτε έχουν γίνει ορισμένες προσπάθειες αποκατάστασης της συνεργασίας και εξεύρεσης λύσης, χωρίς, όμως, συγκεκριμένα αποτελέσματα, με εξαίρεση ότι οι ηγεσίες όλων των εμπλεκομένων χωρών αποδέχονται, σε διπλωματικό επίπεδο, την αναγκαιότητα ηρεμίας και στοιχειώδους συνεννόησης, στόχος που αναδεικνύεται ότι είναι αρκετά δύσκολος με δεδομένες τις ακατάπαυστες παρεμβάσεις και απόπειρες εμπλοκής των ΗΠΑ. Αναμένοντας το επόμενο «επεισόδιο», η εύθραυστη ηρεμία επανήλθε στην Κασπία.