«Το βιβλίο μου πίστευα πως ήθελα να το γράψω για πολλούς λόγους: Σαν μνημόσυνο για τους σκοτωμένους μου, σαν σιωπηλό μοιρολόι, σαν κλάμα που στάλαζε γραμμή από την ψυχή μου, σαν ξέσπασμα στο παράπονο γιατί αναγκάστηκα να περάσω τόσο φοβερά παιδικά χρόνια και να ζήσω τρέχοντας κι όχι αργά και φυσιολογικά (...) Σαν γέλιο πικρό και ειρωνικό στους θύτες, όταν και όποτε προσπαθούνε και αποτολμούνε να βγούνε θύματα. Τελικά, πίστεψα πως είχα υποχρέωση να το γράψω σαν ελάχιστη ανταπόδοση στην πολύτιμη και συνάμα βαριά κληρονομιά που μου αφήσανε οι σκοτωμένοι μου γονείς και τ' αδέρφια μου».

Αυτά σημειώνει η Δήμητρα Σ. Πέτρουλα στο βιβλίο «Πού 'ναι η μάνα σου μωρή;», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή».

Πριν ακριβώς 70 χρόνια, ένα πρωινό του Γενάρη του '46, στα 3,5 χρόνια της γίνεται αυτόπτης μάρτυρας των σφαγών πολλών μελών της οικογένειάς της από τους Χίτες, ανάμεσά τους και η μητέρα της και οι αδερφές της. Ζει 2 μερόνυχτα μαζί με τους νεκρούς. Δολοφονείται ο πατέρας της στις φυλακές της Σπάρτης, σκοτώνεται ο αδερφός της μαχητής του ΔΣΕ και πολλά χρόνια αργότερα δολοφονείται ο ανιψιός της Σωτήρης, το 1965. Τα δύσκολα παιδικά της χρόνια. Η απότομη ενηλικίωση και συνειδητοποίηση τι σημαίνουν οι λέξεις «αυτοί» και «οι δικοί μας».

Αυτό το βιβλίο απέδωσε θεατρικά η Σοφία Αδαμίδου και ανεβαίνει σε σκηνοθεσία και μουσική επιμέλεια του Ενκε Φεζολλάρι.

Ο «Ριζοσπάστης» συζήτησε με την ηθοποιό Βέρα Κρούσκα, που ερμηνεύει έξοχα αυτό το δύσκολο ρόλο, με άξιες συμπαραστάτριες τις ηθοποιούς Αγάπη Παπαθανασιάδου και Ορνέλα Λούτη.

-- Είναι το ιστορικό βάρος που έχει το θέμα, που μια προσωπική ιστορία αποκτά τελικά έναν οικουμενικό χαρακτήρα;

-- Σαφώς, και αυτός είναι ο λόγος που επιλέχτηκε το συγκεκριμένο βιβλίο και πρώτα απ' όλα και από την Σοφία, που έκανε τη θεατρική διασκευή. Είναι συγκλονιστικό αυτό που συμβαίνει στους πολέμους. Το βλέπουμε μέχρι και τις μέρες μας. Οι επιπτώσεις είναι βαριές και ακόμα πιο δύσκολες για τα παιδιά, επειδή ακριβώς λόγω της ηλικίας τους δυσκολεύονται να κατανοήσουν αυτό που συμβαίνει γύρω τους. Εμένα με συγκλόνισε το γεγονός ότι η ηρωίδα μας έμαθε να «περπατά» φυσιολογικά μετά τα 5 - 6 χρόνια της. Μέχρι τότε η ζωή της ήταν ένα κυνήγι...

-- Πώς ήταν η εμπειρία της συνεργασίας με την Δήμητρα Πέτρουλα;

-- Είναι μεγάλη μου τιμή να προσπαθώ να μεταφέρω αυτά που έζησε αυτή η συγκλονιστική γυναίκα. Είναι πραγματικά γενναιόδωρη, παρά τα όσα έζησε. Εγώ προσωπικά μια φορά τη συνάντησα πριν ανεβάσουμε την παράσταση. Εκτοτε την έχω γνωρίσει καλύτερα. Της ζήτησα να μου γράψει κάτι πάνω στο θεατρικό έργο κι αυτή μου έγραψε: «Αφού το αγαπάς τόσο πολύ να είναι καλοτάξιδο....». Θεωρώ, για να γυρίσω πίσω σε αυτό που είπα, ότι είναι γενναιόδωρη, επειδή ακριβώς παρά τις τραγικές δυσκολίες που αντιμετώπισε στη ζωή της, από τα τόσο μικρά της χρόνια, δεν υποχώρησε. Ισα - ίσα αγαπά, παλεύει τη ζωή της. Νιώθω, λοιπόν, ότι έχω χρέος να προσπαθήσω να είμαι καλή και για έναν παραπάνω λόγο, που στους θεατές θα είναι και αυτή η γυναίκα.

-- Παρακολουθούμε ένα μονόλογο που ξεφεύγει όμως από την κλασική φόρμα και περνά - σε δευτερόλεπτα μπορούμε να πούμε - από την αφήγηση στο βίωμα, από τον αόριστο στον ενεστώτα... Πώς το διαχειριστήκατε ερμηνευτικά;

-- Οντως... Ηταν πολύ δύσκολο. Παρ' όλα αυτά δεν διαλέξαμε κανένα άλλο τρόπο μαζί με τον Ενκε, από το να το αφηγηθούμε έτσι. Με αυτό τον τρόπο που το αποδίδουμε, θεωρώ ότι ο θεατής όχι μόνο ακούει, αλλά μπορεί να δει και όλες αυτές τις σκηνές. Τουλάχιστον αυτό μας λέει ο κόσμος που το είδε. Είναι πολύ δύσκολο να περνώ από τον πόνο μιας γυναίκας 50 χρονών, σε μια γυναίκα πιο νέα, ακόμα κι ενός μικρού παιδιού.

Κάνω κατάθεση ψυχής. Δε νιώθω ότι υποδύομαι το συγκεκριμένο άτομο, αλλά το βιώνω και στη συνέχεια το παρουσιάζω στον κόσμο. Κάθε φορά, πριν βγω στη σκηνή, περνάω όλες τις εικόνες από μπροστά μου, για να πάρω το θάρρος να τις αφηγηθώ. Αυτός ο ρόλος δεν έχει τερτίπια θεατρικά, μόνο την αλήθεια της ηρωίδας. Κι ακόμα ένα τελευταίο που πιστεύω... Αυτός ο ρόλος δεν μπορεί να παιχτεί από κάποιον ηθοποιό που να μην έχει μια κοινή συνισταμένη με την ηρωίδα. Και ξέρετε, εμείς οι ηθοποιοί πολλές φορές έχουμε κληθεί να παίξουμε κόντρα ρόλους. Στο συγκεκριμένο έργο δεν πιστεύω ότι αυτό μπορεί να γίνει.

Το έχω αγαπήσει πάρα πολύ αυτό το έργο. Δεν αγαπώ το θάνατο. Αγαπώ, όμως, αυτή τη γυναίκα, αυτούς τους ανθρώπους που θυσιάστηκαν για τα ιδανικά τους, τους αγαπώ για τη θέλησή τους και την πίστη τους στη ζωή.

-- Είναι ένα θέμα που αγγίζει τις μνήμες όσων το βίωσαν... Από την άλλη, παρατηρούμε και από διάφορες πλευρές είτε να μη διδάσκεται η πραγματική ιστορία, είτε να παραχαράσσεται. Πώς μπορεί να συμβάλλει το έργο αυτό στις νεώτερες γενιές;

-- Θεωρώ ότι σκοπός του έργου, αλλά και το ότι επιλέξαμε τώρα να το ανεβάσουμε, είναι για να θυμηθούμε και να τιμήσουμε. Είναι ίσως από τα λίγα έργα που έχουν ανέβει σε σχέση με τον Εμφύλιο. Μπορεί να αφηγούμαστε μια ιστορία που πραγματοποιήθηκε 70 χρόνια πριν, αλλά η νοοτροπία, οι πρακτικές των παρακρατικών υπήρχαν και τις βιώναμε και τα επόμενα χρόνια. Πλέον το βλέπουμε στην καθημερινότητά μας. Τα τελευταία πέντε χρόνια έχει σπάσει το αυγό του φιδιού. Και να σας πω και κάτι... Καμιά φορά πάσχουμε από μνήμη. Καλό είναι να ξύσουμε αυτή τη μνήμη και να θυμηθούμε.

• Το έργο «Πού 'ναι η μάνα σου μωρή;» ανεβαίνει στη σκηνή LAB του θεάτρου «Σημείο» (Χαρ. Τρικούπη 10, Καλλιθέα, τηλέφωνο: 210922 9579), κάθε Παρασκευή - Σάββατο στις 21.00 και Κυριακή στις 19.00. Τα σκηνικά - κοστούμια είναι της Χριστίνας Κωστέα και οι φωτογραφίες της Κικής Παπαδοπούλου και της Σωτηρίας Ψαρού. Γενική είσοδος 12 ευρώ, φοιτητικό - συνταξιούχοι 10 ευρώ, 8 ευρώ στις ομαδικές κρατήσεις άνω των 40 ατόμων και ελεύθερη είσοδος στους ανέργους.