Σήμερα θα μείνουμε εκεί που είμαστε, δηλαδή όπου βρίσκεται ο καθένας, στη θάλασσα, στο βουνό, στο σπίτι του ίσως. Παρέα με τους ανεμιστήρες και τα κλιματιστικά, καταναλώνοντας όλα τα δροσιστικά που υπάρχουν μέσα στο ψυγείο. Σήμερα θα κάνουμε ένα ταξίδι στο παρελθόν και με τη φαντασία μας θα βρεθούμε στην Ολλανδία του 1600. Θα αναρωτηθείτε, τι πάμε να κάνουμε εκεί; Να κόψουμε τουλίπες, να δοκιμάσουμε το γνωστό νόστιμο «γελαστό» τυράκι, που μάλλον δε θα είχε ακόμη ανακαλυφθεί, τουλάχιστον με την παρούσα μορφή του; Οχι. Τότε γιατί θα κάνουμε ένα τόσο μεγάλο ταξίδι; Για να γνωρίσουμε καλύτερα κάποιον που ξέρουμε ήδη, από τα έργα του φυσικά, από τα θαύματά του (η φράση δεν είναι δική μας, ανήκει στον Σεν Ζιστ, ο οποίος είπε στον Ροβεσπιέρο: «Κύριε, σας γνωρίζω όπως γνωρίζω το Θεό, μέσα από τα γραπτά σας, από τα θαύματά σας»!). Ετσι και εμείς, πάμε να συναντήσουμε τον Ρέμπραντ (1606-1669).

Ο Ρέμπραντ (Χάρμενς βαν Ρέιν) γεννήθηκε στο Λέιντεν και ήταν το έκτο από τα επτά παιδιά της οικογένειας. Ο πατέρας του είχε έναν μύλο κοντά στο Ρήνο και η μάνα του ήταν κόρη φούρναρη. Ποιος μπορούσε να διανοηθεί ότι αυτό το έκτο παιδί θα γινόταν ένας από τους μεγαλύτερους ζωγράφους και χαράκτες, ένας από τους σημαντικότερους δημιουργούς της Ευρώπης; Η μητέρα του ήταν θρήσκα και του ενέπνευσε από τα πρώτα του χρόνια την αγάπη για τη Βίβλο. Ετσι, στα εφτά του χρόνια γράφτηκε σ' ένα σχολείο που έδινε ιδιαίτερη έμφαση στα λατινικά, κάτι που ίσως να σήμαινε ότι οι γονείς του θα ήθελαν ο μικρός να σπουδάσει αργότερα Θεολογία... Στα 14 χρόνια του τέλειωσε το σχολείο αφού είχε γνωρίσει την ιστορία και τον πολιτισμό της Ελλάδας και της Ρώμης.

Ο Ρέμπραντ αποφασίζει να αφιερωθεί στη ζωγραφική. Στην αρχή μαθήτευσε στον Γιάκομπ, έναν ζωγράφο που είχε σπουδάσει στη Ρώμη και στη Νάπολη, και γύρω στα 1624 εργάστηκε στο εργαστήρι του Πίτερ Λάσμαν στο Αμστερνταμ, ο οποίος είχε και εκείνος σπουδάσει στη Ρώμη την περίοδο που ο Καραβάτζο εισηγούνταν τον επαναστατικό τρόπο της σκιάς με το chiaro- scouro, δηλαδή φως και η σκιά. Κύριο χαρακτηριστικό των νεανικών έργων του Ρέμπραντ είναι η προτίμησή του στα θρησκευτικά θέματα, όπως είναι ο Τώβιτ και η Αννα. Αλλά το έργο του «Μάθημα ανατομίας» καθιέρωσε τον Ρέμπραντ οριστικά ως τον καλύτερο προσωπογράφο. Ετσι απέκτησε πολλά χρήματα, με αποτέλεσμα να γίνει συλλέκτης σπάνιων έργων τέχνης. Η επιτυχία στη δουλιά τού έφερε γούρι και στον έρωτα. Στα 1634 παντρεύτηκε την εικοσάχρονη αρχοντοπούλα Σάσκια βαν Ούλεμπουργκ. Η ευτυχία κράτησε λίγο, μονάχα πέντε χρόνια. Από τη στιγμή που ο Ρέμπραντ αγόρασε ένα τεράστιο σπίτι, που σήμερα στεγάζεται το Μουσείο Ρέμπραντ στο Αμστερνταμ, άρχισε σιγά αλλά μεθοδικά η καταστροφή. Εχασε ένα γιο και δυο κόρες και, τέλος, τη γυναίκα του μόλις γέννησε το τελευταίο παιδί τους. Το 1645, τρία χρόνια μετά το χαμό της γυναίκας του, πήρε μια δεκαοχτάχρονη κοπέλα για να φροντίζει το γιο του, στη θέση της μέχρι τότε τροφού του, την Ντιρξ, η οποία έσυρε τον ζωγράφο στα δικαστήρια για αθέτηση υπόσχεσης γάμου. Ας αφήσουμε όμως τα προσωπικά του, που λίγο ενδιαφέρουν, εκείνο που πρέπει να αναφερθεί είναι πως ένα σημαντικό κεφάλαιο στην καλλιτεχνική πορεία του Ρέμπραντ συνθέτουν τα χαρακτικά, που πολλές φορές διαφοροποιούνται από τη ζωγραφική του και θεματικά και από άποψης στιλ. Το μεγαλύτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι σπουδές γυναικείων γυμνών. Σ' αυτές ο Ρέμπραντ αποφεύγει να ωραιοποιήσει το παραμικρό. Ο μεγαλύτερος ζωγράφος της Ολλανδίας και ένας από τους πιο μεγάλους του κόσμου, ο καλλιτέχνης που μας έδωσε με πληρότητα και ενόραση τα μυστικά της ανθρώπινης ψυχής, που δείχνει τη μέγιστη συμπάθεια για εκείνους που είχαν υποφέρει πολλά, που ήταν άθλιοι και φτωχοί, και είχε τη δυνατότητα να βλέπει πίσω από την επιφάνεια, πέθανε στα 1669 αφήνοντας μια τεράστια κληρονομιά σε όλη την ανθρωπότητα. Αυτόν τον καλλιτέχνη συναντήσαμε και σήμερα στο σπίτι του, στο Μουσείο του, στη γραφική πόλη που έζησε και δημιούργησε, σήμερα που έξω βράζει ο τόπος και το μοναδικό που ίσως μπορεί να μας δροσίσει είναι μια τέτοια γιγάντια παρουσία. Για να σταθούμε κάτω από τη σκιά της. Να ξαποστάσουμε.