χαράτσια εξάλλου δίνω και με το παραπάνω

αγόρια στο στρατό σας σε μάχες που τα χάνω».

Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «ΟΣΤΡΙΑ», στη σειρά αρχαίο ελληνικό θέατρο, η «Λυσιστράτη» του Αριστοφάνη σε ελεύθερη απόδοση του Αντώνη Ξένου.

Οπως σημειώνει και ο ίδιος στον πρόλογο του βιβλίου:

«Ο ποιητής γνωρίζει πως όλο αυτό το κλίμα, όλη αυτή την κοινωνική αναταραχή, δημιουργεί, αυτό που δεν είναι τίποτα άλλο από το κεφάλαιο, το χρήμα δηλαδή, που συσσωρεύεται και φυλάσσεται στα ερμάρια του Ναού της Αθηνάς και που είναι προορισμένο αποκλειστικά για πολεμικούς σκοπούς και βεβαίως ελέγχεται από άνδρες. Κοντολογίς το κεφάλαιο αυτό χαρακτηρίζεται από τον ποιητή ως η γενεσιουργός αιτία του πολέμου. Για να αποτραπεί, λοιπόν, ο οποιοσδήποτε παράγοντας εξέλιξης σ' αυτήν την κατεύθυνση, ο Αριστοφάνης, μ' έναν αριστοτεχνικό τρόπο - την αποχή από τον έρωτα - βάζει τις γυναίκες από τούδε και στο εξής να ελέγχουν το ταμείο. Γιατί μόνο αυτές είναι σε θέση να γνωρίζουν περισσότερο από κάθε πλάσμα στη γη τις ολέθριες συνέπειες των πολέμων».

Στην παρουσίαση του βιβλίου, που πραγματοποιήθηκε την περασμένη βδομάδα παρευρέθηκε ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας, ενώ μίλησε και ο Νίκος Καραθανασόπουλος, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και βουλευτής του Κόμματος. Ο «Ριζοσπάστης» δημοσιεύει σήμερα αποσπάσματα από την ομιλία του.

«Διάβασα πολύ ευχάριστα το βιβλίο και μάλιστα απ' όσο μπορώ να καταλάβω γιατί δεν είμαι και ειδικός, ο Αντώνης στέκεται με ιδιαίτερο σεβασμό στην ελεύθερη απόδοση, στον Αριστοφάνη και το έργο του. Επί της ουσίας δεν το αλλοιώνει, γιατί υπάρχουν στο πλαίσιό του νεωτερισμού, μια σειρά προσπάθειες που αλλοιώνουν το χαρακτήρα και το πνεύμα ουσιαστικά των αρχαίων τραγωδών ή κωμικών. Παρότι, λοιπόν, είχα την εικόνα ότι το βασικό περιεχόμενο του έργου είναι ο αντιπολεμικός του χαρακτήρας και ο ιδιαίτερος ρόλος των γυναικών (...) από το διάβασμα, μου έμειναν τρία σημεία και σε αυτά θα σταθώ.

Το πρώτο είναι ο ρόλος του χρήματος, ο ρόλος του χρήματος στον πόλεμο. Ετσι, λοιπόν, ο Αριστοφάνης - κι αυτό φαίνεται κι από την ελεύθερη απόδοση του Αντώνη - λέει ότι το χρήμα είναι η αίτια του πολέμου και βεβαίως ότι το χρήμα είναι αναγκαίο στον πόλεμο. Ετσι σε όλη τη διαδρομή, ιδιαίτερα των ταξικών κοινωνιών, το χρήμα έπαιζε πολύ σπουδαίο ρόλο για τον πόλεμο, την προετοιμασία του, τη χρηματοδότηση των πολεμικών συγκρούσεων. Δεν είναι τυχαίο, για παράδειγμα, ότι ο Θεμιστοκλής, ουσιαστικά λεηλάτησε τα μεταλλεία του Λαυρίου για να μπορέσει να φτιάξει τον αθηναϊκό στόλο και να έχει την επιτυχία της Σαλαμίνας.

Βεβαίως, χρηματοδοτεί τον πόλεμο, αλλά και ταυτόχρονα αποτελεί και σκοπό των πολέμων. Στην ιστορική διαδρομή αποκτά όλο και μεγαλύτερο ρόλο. Παράδειγμα, ο ρόλος της χρηματοδότησης των εκστρατειών στο Μεσαίωνα από τους τραπεζίτες. Αυτή η συγκέντρωση του πλούτου συνέβαλε στην αλλαγή τάξης στην εξουσία, με τους καπιταλιστές και την απαρχή του καπιταλισμού. Να θυμίσω, για παράδειγμα, τις Ολλανδία, Ισπανία, Αγγλία που χρηματοδοτούσαν τις εμπορικές αποστολές στην Ινδία, για να μπορέσουν να λεηλατήσουν τον πλούτο που υπήρχε και ιδιαίτερα τα μπαχάρια. Τις συνόδευαν και με πολεμικό στόλο, για να έχουν καλύτερη θέση. Αυτή η χρηματοδότηση των εμπορικών - στρατιωτικών αποστολών διαμόρφωσε το δημόσιο χρέος, όπως λέει και ο Μαρξ. Αποτέλεσμα της διαμόρφωσης του δημόσιου χρέους υπήρξε και η φορολογία. Ετσι, λοιπόν, η φορολογία, η απαρχή της φορολογίας και των φορολογικών συστημάτων στην Ολλανδία ξεκίνησαν μέσα από την ύπαρξη του δημόσιου χρέους, που χρηματοδοτούσε αυτές τις αποστολές.

Βεβαίως, σήμερα, ένας τίμιος μελετητής των εξελίξεων, δεν μπορεί παρά να μη βγάλει το συμπέρασμα ότι ο κάθε πόλεμος που γίνεται έχει καθαρά οικονομικό περιεχόμενο, ο οικονομικός χαρακτήρας του πολέμου, που ο Λένιν τον είχε ονομάσει ιμπεριαλιστικό, με σκοπό το μοίρασμα και το ξαναμοίρασμα των αγορών. Ετσι, λοιπόν, η όποια ανακωχή ανάμεσα στις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις δεν έχει να κάνει παρά με την ιμπεριαλιστική ειρήνη, δηλαδή με την ειρήνη που έχει το πιστόλι στον κρόταφο. Σήμερα ο καπιταλισμός που είναι από τη φύση του εκμεταλλευτικό σύστημα δημιουργεί τεράστιο πλούτο. Ομως αυτόν τον πλούτο αντί να τον καρπώνονται οι άμεσοι παραγωγοί και να βελτιώνουν τις συνθήκες διαβίωσης και να καλύπτουν το σύνολο των αναγκών τους, υφαρπάζεται από τους ιδιοκτήτες των μέσων παραγωγής. Οι πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι και οι φτωχοί φτωχότεροι. Διαμορφώνονται έτσι οι αναγκαίες συνθήκες για την κρίση. Η καπιταλιστική κρίση οξύνει περισσότερο τις αντιθέσεις, διαμορφώνει τις προϋποθέσεις για νέες ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις, νέους πολέμους. Η καταστροφή των παραγωγικών δυνάμεων και μέσα από τον πόλεμο, αλλά και μέσα από την καπιταλιστική ανάπτυξη αποτελεί το αποτέλεσμα αυτών των εξελίξεων.

Το δεύτερο στοιχείο είναι ο ρόλος της απεργίας, της αποχής - σωστά το βάζει ο Αντώνης απεργία - για να επιτευχθεί αυτός ο σκοπός. Και μάλιστα απεργία όχι μόνο των Αθηναίων γυναικών, αλλά και των γυναικών της Σπάρτης και της υπόλοιπης Ελλάδας. Αρα, λοιπόν, κοινή δράση για να γίνουν πιο αποτελεσματικές. Ταυτόχρονα όμως δεν είναι μόνο αυτό το ζητούμενο, δηλαδή η απεργία ως εργαλείο κοινής δράσης και συνειδητοποίησης, αλλά φτάνουμε και στο τρίτο σημείο, που θέλω να αναφερθώ.

Είναι αναποτελεσματικό αν μείνουμε μόνο στην απεργία, μόνο στην αποχή. Το ουσιαστικό, μέσα από αυτήν τη διαδικασία είναι η εξέγερση και η κατάληψη του «πυρήνα» του συστήματος. Πυρήνας του συστήματος που διαμόρφωνε τις προϋποθέσεις για να συνεχίζεται ο πόλεμος τότε, ήταν το δημόσιο ταμείο της Ακρόπολης. Αν, λοιπόν, δεν καταλάμβαναν το δημόσιο ταμείο της Ακρόπολης οι ηλικιωμένες γυναίκες, τότε δεν θα ήταν αποτελεσματική η απεργία, η αποχή των γυναικών από την ερωτική πράξη. Αυτό λοιπόν είναι το βασικό και το μεγαλειώδες ζήτημα, κατά τη γνώμη μου, όπως το διάβασα. Αν δεν πάρεις στα χέρια σου το βασικό μηχανισμό του κράτους, αν δεν πάρεις στα χέρια σου τα μέσα που διαμορφώνουν το κεφάλαιο και το χρήμα, το ταμείο όπως λέει ο Αριστοφάνης, τότε δεν θα έχει αποτέλεσμα η όποια εξέγερση κάνεις.

Αυτά λοιπόν είναι τα τρία βασικά σημεία που μου έκαναν εντύπωση, γιατί ακριβώς αυτά τα σημεία αποτελούν και πρωτοποριακή εκδήλωση του Αριστοφάνη. Από την άποψη ότι θα πάρουν τη διαχείριση του κράτους και του δημόσιου ταμείου αυτοί που είναι εκτός των κέντρων λήψης των αποφάσεων, στην προκειμένη περίπτωση οι γυναίκες. Σήμερα, αν αυτό θέλουμε να το διευρύνουμε, μιλάμε για την εργατική τάξη και τα υπόλοιπα λαϊκά στρώματα. Γιατί είναι χαρακτηριστικός ο διάλογος του Πρόβουλου με τη Λυσιστράτη. Μα εσείς που δε συμμετέχετε στα κοινά, που δεν τα ξέρετε, θα αναλάβετε αυτή τη διαχείριση; Αρα λοιπόν αυτό έχει μια ιδιαίτερη σημασία...».