Στιγμές από τη ζωή και το έργο του Μάνου Κατράκη αναβίωσαν στην εκδήλωση που διοργάνωσε η ΚΕ του ΚΚΕ στην έδρα της το περασμένο Σάββατο. Ηχητικά και κινηματογραφικά ντοκουμέντα, μουσική και σκηνική δράση συνέθεσαν ένα ενδιαφέρον γεμάτο ένταση αφιέρωμα, αποδίδοντας εκείνο που χαρακτήρισε τον μεγάλο καλλιτέχνη: Τη συνεπή, αταλάντευτη σύνδεση της καλλιτεχνικής με την αγωνιστική του πορεία. Που ενέπνευσαν στον Γ. Ρίτσο τα λόγια «Στο μπόι σου παίρνουν μέτρο η ανθρωπιά και η τέχνη...», όπως ήταν και ο τίτλος της εκδήλωσης.

Ηταν τόσο μεγάλη η προσέλευση του κόσμου, που τοποθετήθηκαν καθίσματα και οθόνη και στο φουαγιέ της αίθουσας Συνεδρίων, προκειμένου να μπορέσει ο κόσμος να την παρακολουθήσει.

Στην εκδήλωση, παραβρέθηκε ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ Δημήτρης Κουτσούμπας και αντιπροσωπεία της ΚΕ του Κόμματος.

Η εκδήλωση άνοιξε με την ομιλία του μέλους του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Ν. Σοφιανού, ο οποίος έκανε μία αναδρομή στη ζωή και το έργο του Μάνου Κατράκη και τόνισε, ανάμεσα σε άλλα: «Η καλλιτεχνική διαδρομή του Μάνου Κατράκη είναι ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα για το ότιη στράτευση της τέχνης με την πλευρά των καταπιεσμένων, όχι μόνο δεν είναι ανασταλτικός παράγοντας για την καλλιτεχνική δημιουργικότητα, αλλά αντίθετα ο καταλύτης για να μπορέσει αυτή να εξελιχθεί και να μεγαλουργήσει.Αν προσπαθήσει κανείς να βρει τι κρύβεται πιο ειδικά πίσω από το πελώριο υποκριτικό ανάστημα του Κατράκη, θα φτάσει στο σκοπό που υπηρετούσε η τέχνη του. Ο Κατράκης ήταν μεγάλος καλλιτέχνης γιατί προσλάμβανε την τέχνη του θεάτρου με τον τρόπο που την αντιλαμβάνονταν όλα τα μεγάλα πνεύματα κάθε εποχής και τόπου, από τους αρχαίους κλασικούς δραματουργούς, έως τον Σαίξπηρ και τον Μπρεχτ. Θεωρούσε δηλαδή ότι το θέατρο πρέπει να έχει χαρακτήρα διδακτικό, διαπαιδαγωγητικό και όχι στείρο διασκεδαστικό. "Ο όρος λαϊκό σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει κάτι το φτηνό, το εκχυδαϊσμένο, το απλουστευμένο, το πρόχειρο", δήλωνε. "Το θέατρο πρέπει να λειτουργεί σαν ένα σχολείο, κι όχι μόνο σαν ψυχαγωγία γελαστική. Το θέατρο πετυχαίνει τον σκοπό του, όταν φεύγοντας απ' αυτό, έχεις αποκομίσει κάποια συμπεράσματα, που θα σου χρησιμέψουν σαν τροφή της ψυχής και της ζωής σου"».

Αναφερόμενος στην προσφορά του Μάνου Κατράκη μέσα από το Λαϊκό Θέατρο, την έξωσή του από αυτό, τα όσα ακολούθησαν στη μεταπολίτευση, ο Ν. Σοφιανός τόνισε: «Ο καταπονημένος Κατράκης αποτελούσε πάντα απειλή για το αστικό σύστημα. Ομως, παρά τη φτώχεια και την κλονισμένη υγεία του, σαν "πληγωμένο λιοντάρι, κυνηγημένο απ' τα κακά σκυλιά με πάντα ολόρθο κι άτρωτο το χαιτοφόρο του κεφάλι" όπως τον περιγράφει ο Ρίτσος, ο Κατράκης προβάλλει ακόμη πιο αστραφτερός στη μεγάλη σκηνή της ταξικής πάλης τόσο με την τέχνη, όσο και με τη δράση του μέσα από το νόμιμο πια ΚΚΕ».

Οπως υπογράμμισε σε άλλο σημείο της ομιλία του ο Ν. Σοφιανός, «ο Κατράκης είχε ένα τεράστιο απόθεμα συμπερασμάτων κι εμπειριών από την πλούσια, τη γεμάτη ζωή του για να τα δώσει δώρα στους ανθρώπους. "Μισημένος", καθώς ο Προμηθέας, "από όλους τους θεούς γιατί τους ανθρώπους αγάπησε τόσο", κέρδισε επάξια μια θέση παντοτινή ανάμεσά τους, ανάμεσά μας».

Το μουσικοθεατρικό δρώμενο, που επιμελήθηκε και παρουσίασε ομάδα θεατρολόγων, ηθοποιών και μουσικών ειδικά για την εκδήλωση, ενθουσίασε το κοινό. Ηχητικά και κινηματογραφικά ντοκουμέντα, ένας χορός από νέα παιδιά και ζωντανή μουσική ταξίδεψαν όσους παραβρέθηκαν, στην πορεία από τα πρώτα χρόνια, στην ιδεολογική και καλλιτεχνική ωρίμανση που ήρθε μέσα από τη δράση σε δύσκολες συνθήκες, με τον Μάνο Κατράκη μαζί με χιλιάδες άλλους κομμουνιστές να αντιμετωπίζουν το διωγμό, τις εξορίες, τον αποκλεισμό, τη φτώχεια. Και να παραμένουν αξιοπρεπείς και αλύγιστοι.

«Στην Κρήτη γεννήθηκα, στον Κίσσαμο (...) Περάσαμε πάρα πολύ δύσκολα τα πρώτα χρόνια με τη μάνα μου και τις τρεις αδερφές μου»... αφηγείται ο Κατράκης. Βαλκανικοί πόλεμοι... 1917... Ο Λένιν... Η Μεγάλη Οκτωβριανή Επανάσταση... Οργανώνονται τα συνδικάτα... Ιδρύεται το ΣΕΚΕ... Σε αυτά τα ταραγμένα, έντονα χρόνια μεγάλωσε ο Μάνος Κατράκης, ο οποίος εμφανίζεται στην οθόνη να δηλώνει σε συνέντευξή του: «Η στερημένη ζωή που έζησα μέχρι τότες, όλα αυτά τα δεινά που πέρασαν από τα μάτια μου και από την ψυχή μου, οι οπτικές και οι ψυχικές εικόνες, είχαν προετοιμάσει το έδαφος μέσα μου, μέσα στο μυαλό μου, για έναν προσανατολισμό σε έναν κόσμο που, δεν μπορούσα ακόμα να διαμορφώσω τον χαρακτήρα του, έπρεπε όμως να είναι κάτι διαφορετικό από αυτό που είχα ζήσει μέχρι τότες».

Στη σκηνή, μέσα από αποσπάσματα από ταινίες, συνεντεύξεις, απαγγελίες, παρελαύνουν μεγάλοι σταθμοί στη ζωή του. Με κύριο την οργάνωσή του στο ΚΚΕ το 1943. «Η ζωή μου άρχισε από τότε που μπήκα στο Κόμμα μου», δήλωνε ο ίδιος.

Είχε κάνει ήδη τις πρώτες εμφανίσεις στο θέατρο. Ο χορός διάβασε εφημερίδες της εποχής: «Ενας ελπιδοφόρος νέος, καλοβασταγμένος κρητικός, αληθινός παλικαράς, με ατομικότητα έκδηλη, με θέληση, με πονηριά και με πείρα», έγραφε τότε ένας κριτικός και ανάλογες ήταν και οι υπόλοιπες. Αντί για το δρόμο της ενσωμάτωσης που θα του έφερνε και τις ανάλογες απολαβές, επέλεξε το δρόμο της στράτευσης.

Η δράση που ανέπτυξε ο Μάνος Κατράκης και μέσα από τις γραμμές του ΕΑΜ, οι εξορίες, οι μαρτυρίες από την αξιοπρεπή στάση του απέναντι στους βασανιστές, η ατμόσφαιρα της εξορίας, αναβιώνουν με λόγια που ανταλλάσσουν μεταξύ τους οι ηθοποιοί που αποτελούν το χορό: «Θα γονατίσεις Κατράκη; Τι μας παριστάνεις το ρόλο σου τον Μαρίνο τον Κοντάρα, τον παλικαρά; - Οχι ρε παιδιά δεν παριστάνω τον Κοντάρα. Απλά τον άνθρωπο παριστάνω...». Τότε ο χορός σκίζει τις δηλώσεις μετανοίας που καλούνταν να υπογράψουν οι εξόριστοι, πατά πάνω τους και συνεχίζεται η αφήγηση στα χρόνια μετά την επιστροφή από την εξορία. Το ταλέντο και η θέληση του Μάνου Κατράκη ξεπερνούν το κλίμα της εποχής και μπαίνουν στην πιο δημιουργική του φάση, με διεθνείς διακρίσεις και με αποκορύφωμα την ίδρυση του Λαϊκού Θεάτρου, που δίνει έμπρακτη απάντηση σε όσους θέλουν να ταυτίζουν το λαϊκό με το φτηνό, το χυδαίο. Γι' αυτό και αποτέλεσε μεγάλο πλήγμα η έξωσή του από αυτό, όταν επιβλήθηκε η δικτατορία.

Και στη μεταπολίτευση, όμως, δεν άλλαξαν πολλά για τον Μάνο Κατράκη σε ό,τι αφορά την αντιμετώπισή του από το κράτος. Ούτε αυτό όμως, όπως ούτε η δόξα, ούτε οι επιτυχίες άλλαξαν τον Μάνο Κατράκη, που συνέχισε το δύσκολο δρόμο της πάλης για έναν καλύτερο κόσμο. Συνέδεσε όλη τη ζωή του με το ΚΚΕ, πάντα παρών σε όλες τις δύσκολες μάχες. Μέχρι το τέλος. Η σκηνή από την ταινία «ταξίδι στα Κύθηρα», με τον Μάνο Κατράκη να χορεύει το «σαράντα μήλα κόκκινα», μία από τις πιο χαρακτηριστικές σκηνές της ταινίας προβάλλεται στην οθόνη, προετοιμάζοντας το θεατή ότι το τέλος πλησιάζει. Ο Κατράκης χορεύει στο νεκροταφείο, στο μεγάλο κινηματογραφικό κύκνειο άσμα του, και περνά στην Ιστορία της Τέχνης ως σύμβολο του ανυπότακτου κοινωνικού αγωνιστή, που νικά το θάνατο και υψώνεται χορεύοντας πάνω απ' αυτόν...

Για τη συγκέντρωση και την έρευνα του υλικού, στο οποίο βασίστηκε η εκδήλωση, συνέβαλαν οι Δημήτρης Ανδρονιάδης, Θαλασσιά Αντωνοπούλου, Εύη Γιαννοπούλου, Διονύσης Ξενάκης, Αρχοντία Χριστούλη. Τη διαμόρφωση των κειμένων έκανε η Εύη Γιαννοπούλου, σκηνοθεσία Αρχοντία Χριστούλη, κινησιολογική επιμέλεια Γωγώ Παπαλάμπρου, μουσική Δημήτρης Ανδρονιάδης, επεξεργασία οπτικοακουστικού υλικού Θεοδοσία Γραμματικού, φωτισμοί Ακης Αποστολίδης - Γιώργος Αποστολίδης.

Τα κείμενα ερμήνευσαν οι: Γεωργία Καούκη, Μαριλίζα Λούντζη, Χρήστος Μπαλτάς, Σοφία Μπότση, Διονύσης Ξενάκης, Γιώργος Τσαγκαράκης, Αθηνά Φραγκουλοπούλου, Αλεξάνδρα Χριστοδουλέα. Συμμετείχαν οι μουσικοί Δημήτρης Ανδρονιάδης πιάνο, Παναγιώτης Μεταλληνός κρουστά, Νίκος Πανάς βιολί, Κώστας Σταυρόπουλος κοντραμπάσο.