Κυριακή 10 Αυγούστου 2014
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 20
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
ΚΡΙΤΙΚΗ ΘΕΑΤΡΟΥ
Νέων σκηνοθετών φεστιβαλικές παραστάσεις

Σκηνή από τους «Ληστές»
Σκηνή από τους «Ληστές»
Το φετινό Φεστιβάλ Αθηνών, πολύ περισσότερο από προηγούμενες χρονιές, έγινε «πεδίο» εμφάνισης αρκετών νέων σκηνοθετών. Οπως η προηγούμενη στήλη έτσι και η σημερινή θα αναφερθεί σε παραστάσεις νέων σκηνοθετών, σε αίθουσες της Πειραιώς 260.

«Ληστές»

Το 1776 ο δραματουργός Φρίντριχ Μαξιμίλιαν φον Κλίνγκερ παρουσιάζει το έργο του «Θύελλα και ορμή». Εργο που ενέπνευσε το ομώνυμο - «επαναστατικό» στην εποχή του - πνευματικό- αισθητικό κίνημα διαμαρτυρίας ενάντια στην απάνθρωπα καταπιεστική, σάπια και στρατοκρατική βασιλική και φεουδαρχική εξουσία, καθώς και κίνημα υποστήριξης των εξεγέρσεων των λαϊκών μαζών. Με το κίνημα αυτό συνδέθηκαν και δύο κορυφαίοι ποιητές. Ο Γκαίτε (στα νιάτα του, με αντιπροσωπευτικότερο προς το κίνημα το έργο του «Γκαιτς φον Μπερίχινκερ») και ο Σίλερ (1759 - 1805), με όλο το έργο του - θεατρικό, ποιητικό, φιλοσοφικό, αισθητικό και φυσιογνωστικό. Ο δημιουργός του «Υμνου της χαράς» (μελοποιήθηκε από τον ομοϊδεάτη του Μπετόβεν), του οποίου η ποίηση επηρέασε τον Διονύσιο Σολωμό, υπήρξε υποστηρικτής της Γαλλικής Επανάστασης και επικριτής της αναίρεσης των ιδανικών της στο τέλος της. Μυημένος στην ηθική φιλοσοφική θεωρία του Καντ, στο έργο των Ρουσό και Βολταίρου, πιστεύοντας στην εξελικτική πορεία της ανθρωπότητας, ο Σίλερ έγινε «κατήγορος» της βασιλικής και φεουδαρχικής τυραννίας, τόσο που ο - «συμβιβασμένος» πλέον με το καθεστώς - Γκαίτε έγραψε ότι η φιλοσοφία «έβλαψε την ποίηση του Σίλερ, γιατί τον έκανε να θεωρεί την ιδέα πολύ ανώτερη από τη φύση (...) Γιατί πίστευε πως ό,τι μπορούσε να συλλάβει ο νους μπορούσε και να γίνει (...)». Εχοντας βιώσει - καταναγκαστικά - ως φοιτητής την τυραννία στη στρατιωτική σχολή του δούκα της Βιρτεμβέργης, διωγμένος από αυτή για τις ιδέες του, το 1781 ο Σίλερ εκδίδει (με δικά του έξοδα) το πρώτο θεατρικό έργο, τους «Ληστές», εξοργίζοντας τον δούκα. Ενα έργο - κραυγή ενάντια σε κάθε μορφή και φορέα καταπίεσης, εκμετάλλευσης, ραδιουργίας, ανηθικότητας, που πρωτοπαίχθηκε το 1782 προκαλώντας μεγάλο ενθουσιασμό του κοινού, αλλά και την απαγόρευση από τον δούκα κάθε περαιτέρω έργου του Σίλερ, ο οποίος αναγκαστικά δραπέτευσε, κρύφτηκε ένα χρόνο και στη συνέχεια έζησε σε άλλες πόλεις. «Αρματολοί» και «κλέφτες» αποκαλούνταν στην Ελλάδα όσοι εξεγείρονταν κατά του τουρκικού ζυγού αλλά και των εγχώριων πλουτοκρατών - εκμεταλλευτών του λαού. «Ληστές» αποκαλούνταν όσοι καταπιεσμένοι και διωκόμενοι έπαιρναν τα βουνά στα γερμανικά βασίλεια και για να επιζήσουν «λήστευαν» περαστικούς. Ως «ληστής» διώκεται ο κεντρικός ήρωας του σιλερικού έργου. Ο επαναστατημένος ενάντια στη δεσποτική τυραννία, πολυδιαβασμένος φοιτητής Καρλ φον Μορ (αντικατοπτρίζει τον Σίλερ), πρωτότοκος γιος ενός καλοκάγαθου άρχοντα, που ανακηρύσσεται «αρχηγός» μιας ομάδας ανταρτών και της επιβάλλει τις ιδεολογο-ηθικές αξίες του. Πρώτη και κύρια: Να μη ληστεύουν φτωχούς, μόνον εκμεταλλευτές, και όλα τα «κλεμμένα» να δίνονται στη φτωχολογιά (μια αρχή που θυμίζει τον πρωτοκαπετάνιο του ΕΛΑΣ, Αρη). Η δίωξη του Καρλ ανοίγει την «όρεξη» του υποστηρικτή της εξουσίας, αρπακτικού, εκμεταλλευτή, ανήθικου, κομπλεξικού και δόλιου αδελφού του Καρλ, Φραντς. Αυτός για να αρπάξει την πατρική περιουσία και την πεντάρφανη, κατώτερης κοινωνικής τάξης, αγαπημένη του αδελφού του, Αμάλια, ραδιουργεί κατά της ζωής του πατέρα τους, τον «θάβει» ζωντανό σε σκοτεινό κελί, ψευδολογεί και στην Αμάλια ότι ο Καρλ ως κοινός κλέφτης και φονιάς σκοτώθηκε και την εκβιάζει - μάταια όμως - ή να τον παντρευτεί ή να γίνει ερωμένη του. Οσα κάνει και λέει ο σιχαμερός Φραντς προκαλούν όλεθρο. Ο Καρλ, συνοδευόμενος από συντρόφους του και μεταμφιεσμένος, επισκέπτεται το σπίτι του. Τα «έργα» του αδελφού του οδηγούν στην τραγωδία. Ο Καρλ ελευθερώνει τον πατέρα του, που ξεψυχά από τη συγκίνηση. Θέλει να τιμωρήσει τον αδελφό του, αλλά εκείνος μισομεθυσμένος αυτοκτόνησε. Αποκαλύπτεται στην αγαπημένη του Αμάλια, που τον εκλιπαρεί να μην την εγκαταλείψει ξανά, διαφορετικά θα αυτοκτονήσει. Αντιμέτωπος με συνειδησιακό δίλημμα, να εγκαταλείψει την Αμάλια ή την ομάδα του, ο Καρλ αυτοχειριάζεται. Μόνη θα ζήσει η αγαπημένη του, μόνη θα συνεχίσει τον αγώνα η ομάδα του. Μεγαλόπνευστο, φλογερό, μυθοπλαστικά ορμητικό, το έργο του Σίλερ, σε εξαιρετικής γλωσσικής ακρίβειας αλλά και ζωντάνιας μετάφραση του Γιώργου Δεπάστα, παραστάθηκε από τη νέα σκηνοθέτη Ιω Βουλγαράκη «νοικοκυρεμένα», αλλά κατ' ουσίαν με έναν ψευδομοντερνιστικό (αυτό αντανακλούσαν τα σκηνικά και τα κοστούμια της Αννας Φιοντόροβα) ακαδημαϊσμό. Ψευδομοντέρνο ακαδημαϊσμό αντανακλούσαν οι σχηματικές, περιγραφικές, από λίγο έως πολύ «θεατρινίστικες» ερμηνείες των ηθοποιών (αλφαβητικά) Γιώργου Γάλλου, Δημήτρη Ημελλου, Δέσποινας Κούρτη, Ηλία Μουλά, Αργύρη Ξάφη, Βασίλη Σοφού, Μιχάλη Τιτόπουλου, Γιώργου Τσούρμα.

«Καταστρούπολη»
«Καταστρούπολη»
«Καταστρούπολη»

Αλληγορικό «παραμύθι» γύρω από την έννοια της απώλειας και της καταστροφής - της ανθρώπινης ζωής και της κοινωνίας, του πολιτισμού, των παραδόσεων, της μνήμης, του φυσικού περιβάλλοντος και την επιθυμία, το δικαίωμα και την ελπίδα της νιότης να ξαναφτιάξει τον κόσμο απ' την αρχή, καλύτερο και ομορφότερο, είναι το έργο του Φίλιπ Ρίντλεϊ για εφήβους, «Καταστρούπολη», που σε μετάφραση της Ξένιας Καλογεροπούλου, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ, παρουσιάστηκε (θα επαναληφθεί το χειμώνα) στο θέατρο «Πόρτα». Ενα έργο ενδιαφέρον, αλλά μυθοπλαστικά δύστροπο και θεματολογικά «χαοτικό», με ήρωες μια παρέα παιδιών, που με «οδηγό» τους μια παράξενη αλλά καλή γριά «μάγισσα», μια παραμυθού γιαγιά, πλάθουν μια δική τους ιστορία για τη δημιουργία ενός κόσμου πιο στέρεου, πιο φωτεινού. Τη δυστροπία του έργου «καταπολέμησε» η παιχνιδιάρικα ευρηματική, τρυφερά αισθαντική, εύστοχα και διακριτικά καθοδηγητική, όσον αφορά στις ερμηνείες, δουλειά του εξαιρετικού ηθοποιού, αλλά πρωτοδοκιμαζόμενου στη σκηνοθεσία Μανώλη Μαυροματάκη. Συντελεστές του πολύ καλού παραστασιακού αποτελέσματος είναι οι Αγγελος Μέντης (εξαιρετικά συμβολικό το σκηνικό και τα κοστούμια του), η εκφραστική κινησιολογία του Ερμή Μαλκότση, οι «παραμυθικοί» φωτισμοί του Αλέκου Γιάνναρη, η παιγνιώδης μουσική των Κώστα Παντέλη - Φώτη Σιώτα και βέβαια οι πολύ καλές ερμηνείες των ηθοποιών (με τη σειρά των ρόλων) Αριάδνης Καβαλιεράτου, Θανάση Δήμου, Αντρης Θεοδότου, Γιώργου Χρυσοστόμου, Αννας Καλαϊτζίδου, Χρήστου Σαπουτζή, Ξένιας Καλογεροπούλου (γριά).

«Και τα ψάρια βγήκαν να πολεμήσουν ενάντια στους ανθρώπους»

Η προβαλλόμενη ως «πρωτοπόρα», «τολμηρή» - αναμφίβολα θηριώδους φωνητικής και κινησιολογικής ικανότητας επί σκηνής - Ισπανίδα τραγουδίστρια, ηθοποιός, περφόρμερ, σκηνοθέτης και συγγραφέας Ανχέλικα Λίντελ, με το μονόπρακτο «Και τα ψάρια βγήκαν να πολεμήσουν ενάντια στους ανθρώπους» θέλησε να καταγγείλει το φοβερό γεγονός και φριχτό θέαμα να ξεβράζονται, συχνότατα, στις ακτές της Ισπανίας εκατοντάδες κουφάρια δύστυχων μεταναστών, θαλασσοπνιγμένων από δολοφόνους- διακινητές και την ανάλγητη πολιτική της ισπανικής κυβέρνησης. Ο αριθμός των πνιγμένων μεταναστών στις χώρες της Μεσογείου αυξάνεται συνεχώς, υποδεικνύοντας τα αίτια - ιμπεριαλιστικούς πολέμους, «ειρηνευτικές» επεμβάσεις, εμφυλίους πολέμους και δικτάτορες χρηματοδοτούμενους από το παγκοσμιοποιημένο μεγάλο κεφάλαιο - που ξεριζώνουν από τις πατρίδες τους εκατομμύρια απελπισμένους. Η «τολμηρή» Λίντελ θέλησε να «διαμαρτυρηθεί» γι' αυτό το κακό, αλλά εκ του ασφαλούς. Με αοριστολογίες και μισόλογα. Ομως, χωρίς αυγά ομελέτα δεν γίνεται. Το κείμενο της Λίντελ δεν ονοματίζει κανέναν από τους υπαιτίους - ιμπεριαλισμό, κεφάλαιο, εκμεταλλευτές, αστική τάξη, εγχώρια κυβέρνηση και ευρωενωσιακή εξουσία. Το ουσιαστικό αυτό «κενό» προσπάθησε να περιορίσει η αξιόλογη, εικαστικά καλαίσθητη, εξπρεσιονιστική σκηνοθεσία του νέου σκηνοθέτη Θέμελη Γλυνάτση, στηριζόμενη πρωτίστως στα θαυμάσια, συμβολικά κοστούμια της Μαργαρίτας Δροσούλα, στο αφαιρετικό σκηνικό του Αδριανού Ζαχαριά, στους υποβλητικούς φωτισμούς της Μελίνας Μάσχα, τη μουσική («Silent move») και τις ερμηνείες της Σοφίας Μαραθάκη (στο ρόλο της «Πουτάνας» - παραπέμπει στην αστική τάξη), της Αλεξάνδρας Ντεληθέου («Φωνή» - ρόλος που υπονοεί τη φωνή διαμαρτυρίας της συγγραφέα) και τη βουβά εκφραστική ερμηνεία του Νέστορα Κοψιδά («κύριος Πουτάνα» - παραπέμπει στην κυβέρνηση).


«Και τα ψάρια βγήκαν να πολεμήσουν ενάντια στους ανθρώπους»
«Και τα ψάρια βγήκαν να πολεμήσουν ενάντια στους ανθρώπους»

ΘΥΜΕΛΗ


Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ