Η απόφαση της διοίκησης της Ελληνικής Βιομηχανίας Ζάχαρης να προχωρήσει άμεσα σε αναστολή - κλείσιμο της λειτουργίας των δύο εργοστασίων της σε Ορεστιάδα και Σέρρες και να λειτουργήσει μόνο το εργοστάσιο στο Πλατύ Ημαθίας αποτελεί κορύφωση της πορείας συρρίκνωσης που έχει χαραχθεί από την ΕΕ και τις ελληνικές κυβερνήσεις διαχρονικά, στο πλαίσιο του μονοπωλιακού ανταγωνισμού για τη ζάχαρη, στο εσωτερικό της ΕΕ (Ισπανία, Γερμανία, Γαλλία, Πολωνία, Ην. Βασίλειο) και παγκόσμια.

Επικαλούμενη την οικονομοτεχνική μελέτη - σχέδιο αναδιάρθρωσης που συνέταξε η ιδιωτική εταιρεία «Kantor», η διοίκηση της ΕΒΖ αναμένεται να λάβει και τυπικά την απόφαση για τα δυο λουκέτα στη συνεδρίαση που θα γίνει μεθαύριο Τρίτη.

Η ΕΒΖ, τη δεκαετία του '90, συγκαταλεγόταν στις μεγαλύτερες βιομηχανίες ζάχαρης στην Ευρώπη και αποτελούσε τη σημαντικότερη γεωργική βιομηχανία στην Ελλάδα. Λειτουργούσε πέντε εργοστάσια σε Λάρισα, Ξάνθη, Πλατύ Ημαθίας, Σέρρες και Ορεστιάδα, με δυνατότητα παραγωγής 350.000 τόνους ζάχαρη το χρόνο. Απασχολούσε χιλιάδες εργαζόμενους, μόνιμους και εποχιακούς και έδινε δουλειά σε πολλούς μικροεπαγγελματίες και μεταφορείς, σε τευτλοεξαγωγείς (ιδιοκτήτες μηχανημάτων εξαγωγής των τεύτλων από το χώμα στα χωράφια).

Περισσότεροι από 20.000 αγρότες εξασφάλιζαν εισόδημα από την τευτλοκαλλιέργεια. Η μεταποίηση κάλυπτε τις ανάγκες της χώρας σε ζάχαρη, που υπολογίζονται σε 320.000 τόνους το χρόνο και σε διάφορα παραπροϊόντα (μελάσα, ζαχαρόπιτα, νωπό πολτό, τευτλόσπορο). Ταυτόχρονα, είχε τη δυνατότητα να κάνει εξαγωγές.

Ηδη από το 1997 άρχισαν να προωθούνται μέτρα που στόχευαν στη μείωση της παραγωγής ζάχαρης και άρα της τευτλοκαλλιέργειας, ώστε να ανταποκριθεί η χώρα στο πλαφόν που έθεσε η ΕΕ. Ταυτόχρονα, πάρθηκαν μέτρα που μείωναν το εισόδημα των τευτλοπαραγωγών, όπως αλλαγές στην κατανομή των ποσοστώσεων, στον υπολογισμό του μέσου όρου του ζαχαρικού τίτλου, μείωση τιμών, επιβολή προστίμων, ώστε να αποθαρρυνθούν και να εγκαταλείψουν σταδιακά την καλλιέργεια.

Το 2003, στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης της πολιτικής της ΕΕ για τη ζάχαρη, προδιαγράφτηκε καθαρά η κατεύθυνση για δραστική μείωση της τευτλοκαλλιέργειας στη χώρα μας και συρρίκνωση των εργοστασίων της ΕΒΖ. Στο πλαίσιο αυτό, αποφασίσθηκε και η μείωση του αριθμού των εργαζομένων που απασχολούσε η ΕΒΖ. Με τη νέα Κοινή Οργάνωση Αγοράς (ΚΟΑ), κυβέρνηση και ΕΕ επέβαλαν τη δραστική μείωση της παραγωγής στο 50% της μέχρι το 2005 δικαιούμενης εθνικής ποσόστωσης ζάχαρης, που ήταν 318.000 τόνοι.

Ενώ μέχρι το 2005 οι τευτλοπαραγωγοί έπαιρναν μια τιμή γύρω στα 50-51 ευρώ τον τόνο, από το 2006 η ελάχιστη τιμή έπεσε στα 32,9 ευρώ τον τόνο. Μέσα σε ένα χρόνο, δηλαδή, έχασαν 70-80 ευρώ το στρέμμα. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα από 428.000 στρέμματα που είχαν καλλιεργηθεί το 2005, το 2006 να καλλιεργηθούν περίπου 270.000 στρέμματα. Η μείωση της ελάχιστης τιμής συνεχίσθηκε, για να φτάσει το 2009 στα 26,3 ευρώ/τόνο!

Tο 2007, το Συμβούλιο υπουργών Γεωργίας της ΕΕ υιοθέτησε την πρόταση της Κομισιόν να μπορούν να δίνονται επιπλέον κίνητρα - επιδοτήσεις απευθείας στους αγρότες για αποποίηση της ποσόστωσης, με στόχο τον περιορισμό της παραγωγής ζάχαρης. Δηλαδή, οι αγρότες επιδοτούνταν να εγκαταλείψουν την καλλιέργεια και πλέον η συνέχισή της είχε καταστεί ασύμφορη.

Το 2006 η ΕΒΖ έκλεισε τα εργοστάσια στη Λάρισα και την Ξάνθη, ανακοινώνοντας ότι θα τα μετατρέψει σε μονάδες παραγωγής βιοαιθανόλης. Τα εργοστάσια δεν επαναλειτούργησαν. Αντίθετα, ξηλώθηκαν και τα μηχανήματά τους, όπως έγινε στη Λάρισα.

Παράλληλα, συνεχίστηκε η πολιτική εξευτελιστικών τιμών για τους αγρότες, ενώ το κόστος παραγωγής εκτινασσόταν στα ύψη. Μάλιστα, για το 2014 η ΕΒΖ είχε ανακοινώσει μειωμένες τιμές από 3 έως 4,7 ευρώ ανά τόνο, μειώνοντας το καθαρό εισόδημα των παραγωγών κατά 30-35 ευρώ ανά στρέμμα. Στην πορεία αυτή, χιλιάδες τευτλοπαραγωγοί εγκατέλειψαν την καλλιέργεια: Από τα 428.000 στρέμματα το 2005, φέτος έχουν καλλιεργηθεί μόλις 78.000 στρέμματα.

Σήμερα, ακόμα και από την ποσόστωση των 160.000 τόνων που διατηρεί η χώρα, παράγονται στην Ελλάδα μόνο οι 40.000 τόνοι, από 3.000 τευτλοπαραγωγούς. Οι άλλοι 120.000 που υπολείπονται, στο μεγαλύτερο μέρος τους παράγονται φασόν για λογαριασμό της ΕΒΖ σε ευρωπαϊκά εργοστάσια, ενώ το υπόλοιπο εισάγεται από τις θυγατρικές της στη Σερβία.

Στο ίδιο χρονικό διάστημα, στην εταιρεία απέμειναν να εργάζονται 265 εργαζόμενοι από τους 1.300. Ειδικότερα, 105 είναι οι εργαζόμενοι στο Πλατύ, 59 στις Σέρρες, 50 στην Ορεστιάδα και 50 στις κεντρικές υπηρεσίες.

Με την απόφαση για αναστολή λειτουργίας των εργοστασίων σε Ορεστιάδα και Σέρρες μπαίνουν στον προθάλαμο της ανεργίας οι 100 μόνιμοι εργαζόμενοι. Προκειμένου να αποφύγει τις αντιδράσεις, η διοίκηση της ΕΒΖ μιλά για μεταφορά του 50% του προσωπικού των δύο εργοστασίων στο εργοστάσιο που θα συνεχίσει να λειτουργεί στο Πλατύ Ημαθίας. Οσοι δεν μεταφερθούν, λέγεται ότι θα συνεχίσουν να απασχολούνται στη συντήρηση των εργοστασίων σε Ορεστιάδα και Σέρρες, στην παραλαβή των τεύτλων και την αποστολή τους στο εργοστάσιο του Πλατέως.

Ανεξάρτητα από το τι θα αποφασιστεί για το μέλλον τους φέτος, θεωρείται βέβαιο ότι τα εργοστάσια θα κλείσουν. Και την ίδια πορεία αναμένεται να ακολουθήσει το εργοστάσιο στο Πλατύ Ημαθίας.

Στο μεταξύ, το 2012, στο πλαίσιο της πολιτικής ιδιωτικοποίησης της ΑΤΕ, αποφασίσθηκε η πώληση του 82,3% των μετοχών της ΕΒΖ. Εκτοτε έχουν γίνει 3 διαγωνισμοί οι οποίοι κηρύχθηκαν άγονοι, ο τελευταίος το Μάρτη του 2014. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι έχει εκλείψει το ενδιαφέρον των πολυεθνικών εταιρειών (γαλλικές, πολωνικές, σέρβικες, γερμανικές) που θέλουν να αγοράσουν την ΕΒΖ, για να βάλουν στο χέρι την εναπομείνασα ποσόστωση των 158.000 τόνων ζάχαρης, αλλά και τις υποδομές, τα οικόπεδα.

Επιπλέον επιχείρημα της ΕΒΖ για το κλείσιμο των εργοστασίων από την πλευρά της κυβέρνησης, είναι η αύξηση του κόστους παραγωγής, που εκτινάσσεται εξαιτίας των λίγων καλλιεργήσιμων στρεμμάτων και της αντίστοιχα μικρής ποσότητας που θα παραχθεί, για να επεξεργαστούν στη συνέχεια τα εργοστάσια. Επικαλείται δηλαδή ως πρόβλημα το αποτέλεσμα - στόχο που επεδίωκε όλα τα προηγούμενα χρόνια, υλοποιώντας στρατηγικές κατευθύνσεις της ΕΕ, για συρρίκνωση συνολικά της αγροτικής παραγωγής, συμπεριλαμβανομένης και της τευτλοκαλλιέργειας!

Ακόμα και με τα σημερινά δεδομένα, αν υπήρχε προγραμματισμός της παραγωγής όλης της ποσότητας που έχει ανάγκη η χώρα μας, δηλαδή και των 320.000 τόνων ζάχαρης, μέσα από την αντίστοιχη αύξηση της τευτλοκαλλιέργειας, θα μειωνόταν το κόστος παραγωγής, θα υπήρχαν περισσότερες θέσεις εργασίας και φυσικά το εισόδημα των τευτλοπαραγωγών θα ήταν καλύτερο. Αντί λοιπόν να προγραμματίζεται η ανάπτυξη των υπαρχόντων εργοστασίων και η ενίσχυση της τευτλοκαλλιέργειας, ενόψει μάλιστα και του 2017, οπότε θα καταργηθούν οι ποσοστώσεις στη ζάχαρη στην ΕΕ, η ΕΒΖ κάνει βήμα παραπέρα συρρίκνωσης.