«Το ΑΕΠ δεν είναι δείκτης της ηθικότητας». Η παραπάνω δήλωση, που αποδίδεται σε εκπρόσωπο της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Υπηρεσίας (Eurostat), προβλήθηκε από το διεθνή Τύπο, με αφορμή την οδηγία για συμπερίληψη των «γκρίζων» ζωνών της οικονομίας στον υπολογισμό του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) των χωρών της ΕΕ. Στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού συστήματος εθνικών και περιφερειακών λογαριασμών της ΕΕ, που τίθεται σε εφαρμογή από τον προσεχή Σεπτέμβρη, τα κράτη - μέλη καλούνται να συμπεριλάβουν δραστηριότητες όπως η πορνεία, το εμπόριο ναρκωτικών και το λαθρεμπόριο στον υπολογισμό των εθνικών στατιστικών τους δεικτών. «Οι παράνομες οικονομικές ενέργειες θεωρούνται συναλλαγές όταν όλες οι εμπλεκόμενες μονάδες ενεργούν κατόπιν κοινής συμφωνίας». Αυτή είναι η επίσημη εκδοχή της παραπάνω φράσης, όπως διατυπώνεται στο κείμενο του σχετικού Ευρωπαϊκού Κανονισμού. Εξάλλου, η πορνεία έχει ήδη τη σφραγίδα της «νόμιμης οικονομικής δραστηριότητας» σε μια σειρά ευρωπαϊκές χώρες. Μάλιστα, η Eurostat έχει εκτιμήσει την ποσοστιαία αύξηση που θα επιφέρει στο ΑΕΠ διαφόρων χωρών ο νέος αυτός τρόπος υπολογισμού του.

Παρά την προφανή αθλιότητα των παραπάνω υπολογισμών, η ΕΕ δεν παραιτείται καθόλου από την προσπάθεια να εμφανίζεται ως μια δύναμη που ενδιαφέρεται για τα δικαιώματα των γυναικών. Για παράδειγμα, λίγους μήνες νωρίτερα και συγκεκριμένα τον περασμένο Φλεβάρη, ένα μη δεσμευτικό ψήφισμα του Ευρωκοινοβουλίου είχε τύχει ευρείας προβολής ως μέτρο για την αντιμετώπιση της πορνείας. Το ψήφισμα πρότεινε την τιμωρία των «πελατών» αντί των γυναικών που εμπλέκονται στην πορνεία και πίσω από τους «ύμνους» για τη ριζοσπαστικότητά του, οι υποστηρικτές της ΕΕ επιχείρησαν να αποκρύψουν την πραγματικότητα που κραυγάζει για τη σήψη στην οποία βρίσκεται σήμερα το καπιταλιστικό σύστημα.

Οι τρόποι με τους οποίους τα κράτη - μέλη της ΕΕ αντιμετωπίζουν την πορνεία διαφέρουν μεταξύ τους, μπορούν όμως να καταταχθούν σε δυο βασικές προσεγγίσεις, αυτή της «κατάργησης» και αυτή της «ρύθμισης». Οι δύο αυτές κατευθύνσεις περιγράφονται από την ΕΕ ως εξής: «Η μία προσέγγιση αντιμετωπίζει την πορνεία ως παραβίαση των δικαιωμάτων των γυναικών - μια μορφή σεξουαλικής δουλείας - η οποία οδηγεί σε ανισότητα κατά των γυναικών. Η άλλη προσέγγιση υποστηρίζει ότι η πορνεία καθαυτή προάγει την ισότητα των φύλων, ενισχύοντας το δικαίωμα της γυναίκας να ελέγχει τον τρόπο με τον οποίο διαχειρίζεται το σώμα της». Μια πιο αναλυτική παρουσίαση των δυο αυτών «μοντέλων» μπορεί να αποκαλύψει δίπλα στην ανοιχτή χυδαιότητα του δεύτερου και την υποκρισία των υποστηρικτών του πρώτου. Τόσο η «κατάργηση» όσο και η «ρύθμιση» δεν θίγουν τα επιχειρηματικά συμφέροντα, νόμιμα ή παράνομα, που αποκομίζουν από την πορνεία τεράστια κέρδη.

Η προσέγγιση της «ρύθμισης» της πορνείας ως μιας οικονομικής δραστηριότητας γίνεται με επιχειρήματα που ποικίλλουν. Ανάμεσά τους υπάρχουν οι απροκάλυπτα χυδαίες απόψεις πως η πορνεία αποτελεί μια επιλογή για τις γυναίκες, ένα επάγγελμα σαν τα άλλα, όμως αρκετά πιο προσοδοφόρο. Σε αυτά προστίθενται και τα επιχειρήματα πως η προσέγγιση αυτή συμβάλλει στην καταπολέμηση του στιγματισμού των γυναικών που εκδίδονται, πως μπορεί να εξασφαλίσει καλύτερες συνθήκες «εργασίας», προστασία της υγείας τους και περιορισμό της βίας που ασκείται εναντίον τους. Οσον αφορά την προσέγγιση της «κατάργησης», αυτή στις περισσότερες περιπτώσεις στις οποίες εφαρμόζεται θεωρεί παράνομη όχι την ίδια την πορνεία, αλλά ορισμένες σχετικές με αυτή δραστηριότητες, όπως για παράδειγμα τη μαστροπεία. Μια εκδοχή της αποτελεί και το μοντέλο της ποινικοποίησης της αγοράς σεξουαλικών υπηρεσιών, το οποίο προβάλλεται ως πρωτοπόρο από το ψήφισμα του Ευρωκοινοβουλίου.

Την προσέγγιση της «ρύθμισης» ακολουθούν η Γερμανία και η Ολλανδία. Στην πρώτη έχει αποδοθεί, από διεθνή μέσα ενημέρωσης, ο χαρακτηρισμός του «μεγαλύτερου οίκου ανοχής της Ευρώπης». Με νομιμοποίηση της πορνείας από το 2002 και ετήσια έσοδα που υπολογίζονται σε 14,5 δισεκατομμύρια ευρώ, με πάνω από 3.000 πορνεία και 450.000 εκδιδόμενα άτομα, στη συντριπτική τους πλειοψηφία γυναίκες και σε ποσοστό 65% μετανάστριες από την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, ο παραπάνω «τίτλος» τής αποδίδεται επαξίως. Αξίζει να σημειωθεί πως το νομοθετικό πλαίσιο αξιοποιούν ταξιδιωτικά πρακτορεία που προσφέρουν στους πελάτες τους σχετικά πακέτα σεξουαλικού τουρισμού. Αντίστοιχα, η Ολλανδία, από τις πρώτες χώρες στην Ευρώπη που νομιμοποίησαν την πορνεία, δεν έχει εμφανίσει καμία μείωση στη δράση των κυκλωμάτων της μαστροπείας. Μάλλον το αντίθετο: Σύμφωνα με κοινή έκθεση του Δήμου του Αμστερνταμ και του υπουργείου Δικαιοσύνης της χώρας, οι μισές από τις «επιχειρήσεις πορνείας» που λειτουργούν με την άδεια του νόμου έχουν έναν ή περισσότερους διευθυντές με ποινικό μητρώο.

Ανάμεσα στις «πρωταθλήτριες» στην πορνεία βρίσκεται όμως και η Ισπανία, η οποία εφαρμόζει το «μοντέλο της κατάργησης», με 400.000 εκδιδόμενες γυναίκες και ετήσιο «τζίρο» 18 δισεκατομμύρια ευρώ. Μάλιστα, ανάμεσα στις εκδιδόμενες γυναίκες παρατηρείται υψηλό ποσοστό χρήσης ναρκωτικών και αντικαταθλιπτικών, ενώ την περίοδο 2010-2012 καταγράφηκαν τουλάχιστον 20 φόνοι, αριθμός που αντιπροσωπεύει ποσοστό 5,6% όλων των δολοφονιών που είχαν θύματα γυναίκες.

Οσον αφορά την Ελλάδα, η πορνεία έχει αναγνωριστεί από το νόμο ως επάγγελμα, το οποίο μπορούν να ασκούν οι γυναίκες από τα 18 τους χρόνια, από το 1999, ενώ τα έσοδα από τη «νόμιμη» πορνεία ήδη συμπεριλαμβάνονται στον υπολογισμό των οικονομικών μεγεθών. Ωθηση στην ανάπτυξη της σχετικής «αγοράς» δόθηκε κατά την περίοδο των Ολυμπιακών Αγώνων, το 2004, μπροστά στην αυξημένη τουριστική κίνηση και τα αναμενόμενα από αυτή κέρδη. Μάλιστα, κυβέρνηση και δήμοι προωθούσαν τον «εκσυγχρονισμό» της πορνείας και με τροπολογία για την επέκταση των «οίκων ανοχής» που κατατέθηκε στη Βουλή, τελικά όμως αποσύρθηκε. Φρένο στα σχέδιά τους έβαλαν οι αντιδράσεις μαζικών φορέων, η διαμαρτυρία και οι καταγγελίες του γυναικείου κινήματος.

Οι προσπάθειες για επέκταση της πορνείας δε σταμάτησαν. Αξίζει να υπενθυμίσουμε το πρόγραμμα «Δράση για την Αθήνα», που εκπόνησε το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη το 2010: Το πρόγραμμα εκτίμησε ως πολύ ακριβές για το Δημόσιο τις προληπτικές ιατρικές εξετάσεις που προβλέπονταν κάθε 15 μέρες για τις εκδιδόμενες γυναίκες και πρότεινε την αντικατάστασή τους από μια απλή ενημέρωση για τους κινδύνους που απειλούν την υγεία τους. Μόλις δυο χρόνια μετά, το 2012, κυβέρνηση και υπουργείο Υγείας «αντιμετώπισαν» τον κίνδυνο εξάπλωσης του AIDS, μετά τον εντοπισμό ιερόδουλων γυναικών, φορέων του ιού, δημοσιεύοντας τις φωτογραφίες τους. Προσπάθησαν δηλαδή να κρύψουν τις πολιτικές τους ευθύνες για τη γύμνια των δημόσιων υπηρεσιών Υγείας και την ανυπαρξία προληπτικών προγραμμάτων παρέμβασης για την προστασία της υγείας των γυναικών αυτών πίσω από τη διαπόμπευση, το διασυρμό και την προσβολή της ανθρώπινης αξιοπρέπειάς τους.

Αυτό που πρέπει να σημειωθεί με έμφαση είναι πως η ΕΕ διακρίνει την πορνεία σε «καταναγκαστική» και σε «εκούσια». Ανεξάρτητα δηλαδή από το μοντέλο για τη διαχείρισή της που επιλέγεται σε διαφορετικές περιόδους ή από διαφορετικές κυβερνήσεις, παραμένει κοινή παραδοχή πως η πορνεία αποτελεί μια δυνητική «επιλογή» για τις γυναίκες. Μια «επιλογή» στο βαθμό που είναι «νόμιμη», αδειοδοτημένη, ελεγχόμενη και φορολογούμενη, μπορεί να προωθείται, αφού έχει και θετική επίπτωση στους οικονομικούς δείκτες.

Εξάλλου, η πορνεία μπορεί να αντιπροσωπεύει την πιο χυδαία μορφή εκμετάλλευσης των γυναικών, και γενικότερα του ανθρώπου, αλλά σίγουρα δεν αποτελεί τη μόνη μορφή της εμπορευματοποίησης του γυναικείου σώματος. Τα πρότυπα και οι αξίες που καλλιεργεί ο καπιταλισμός είναι πλήρως συμβατά με το φαινόμενο. Πριν τη σφραγίδα του νόμου, έχει προηγηθεί η προσπάθεια νομιμοποίησης της πορνείας στη συνείδηση των γυναικών, της νεολαίας, συνολικά του λαού. Δίπλα στα επιχειρήματα που επικεντρώνουν στα οικονομικά οφέλη, υπάρχουν οι απόψεις που δίνουν στη χειραφέτηση στρεβλό περιεχόμενο συνδέοντάς τη με την «αυτοδιάθεση» του σώματος, οι «συμβουλές» σε νέες εργαζόμενες και άνεργες να αξιοποιήσουν τα «προσόντα» τους προκειμένου να ανοίξουν το δρόμο τους προς την «επιτυχία», επαγγελματική και όχι μόνο, στο πλαίσιο των παρωχημένων αξιών του ατομισμού και του ανταγωνισμού με τις οποίες δηλητηριάζει τη συνείδηση γυναικών και αντρών το καπιταλιστικό σύστημα.

Ως κοινωνικό φαινόμενο η πορνεία δεν υπήρχε πάντα. Η εμφάνισή της συνδέεται με την εδραίωση και την κυριαρχία των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής, που οδήγησαν στο να αντιμετωπίζονται ως εμπορεύματα ακόμα και όσα θα φαινόταν αδύνατο να αγοραστούν ή να πωληθούν. Δε θα συνοδεύει την κοινωνία στα μελλοντικά βήματά της. Η εξαφάνισή της θα είναι αποτέλεσμα της ανατροπής των σχέσεων παραγωγής που τη δημιούργησαν.