Σάββατο 26 Απρίλη 2014 - 2η έκδοση
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 12
ΕΡΓΑΤΙΚΑ
Η Πρωτομαγιά μέσα από το αρχείο του Επιμορφωτικού Κέντρου «Χαρίλαος Φλωράκης»

«Ελεύθερη Ηπειρος», όργανο του Αρχηγείου Ηπείρου του ΔΣΕ γράφει την Πρωτομαγιά του 1948: «Μέρα πάλης και σύμβολο λυτρωμού»
«Ελεύθερη Ηπειρος», όργανο του Αρχηγείου Ηπείρου του ΔΣΕ γράφει την Πρωτομαγιά του 1948: «Μέρα πάλης και σύμβολο λυτρωμού»
Η Πρωτομαγιά είναι κορυφαία στιγμή στην πάλη της εργατικής τάξης. Με σημείο αναφοράς το γιορτασμό της 1ης Μάη, μέσα από τα αρχεία του ΚΚΕ, που βρίσκονται στο Επιμορφωτικό Κέντρο (Βιβλιοθήκη/Αρχείο) «Χαρίλαος Φλωράκης», ξεδιπλώνεται η πορεία ωρίμανσης του εργατικού κινήματος. Η Πρωτομαγιά ξεκίνησε σαν μια συγκέντρωση στους στύλους του Ολυμπίου Διός, για να φτάσει σε μεγάλους απεργιακούς αγώνες, ειδικά τη δεκαετία του 1930.

Η «περιήγηση» στο αρχείο του Επιμορφωτικού Κέντρου, ξεκινάει με την εφημερίδα «Σοσιαλιστής - Οργανον των Κοινοκτημονικών Κοσμοπολίτικων Αρχών» του Σταύρου Καλλέργη, που δημοσίευσε την Πρωτομαγιά του 1902 το «Πρόγραμμα Σοσιαλιστικόν Κοινοκτημονικόν», θέτοντας ουσιαστικά τις πρώτες βάσεις, στρατηγικούς και άμεσους στόχους πάλης για τη βελτίωση της ζωής της εργατικής τάξης, όπως η καθιέρωση του 8ώρου. Στις 2/5/1908, συναντάμε την εφημερίδα «Εργάτης», που γράφει για τις κινητοποιήσεις στο Βόλο. Τις χρονιές 1922 - 1923 υπάρχουν αναφορές στα τεύχη της εφημερίδας των Ελλήνων εργατών της Αμερικής, «Η Φωνή του Εργάτου».

«Με την ίδρυση του ΣΕΚΕ η εργατική τάξη στην Ελλάδα αποκτάει μια συνειδητή πρωτοπορία της ταξικής πάλης. Και μέσα από τον "Ριζοσπάστη" φαίνεται πως η Πρωτομαγιά παραμένει ως κορυφαία στιγμή, όπου συγκεντρώνονται όλες οι διεκδικήσεις της εργατικής τάξης», σημειώνει ο Νίκος Παπαγεωργάκης, υπεύθυνος του Επιμορφωτικού Κέντρου «Χαρίλαος Φλωράκης».

«Τη δεκαετία του 1930, όπου το ΚΚΕ δυναμώνει, καταφέρνει και οι πρωτομαγιάτικες συγκεντρώσεις να είναι πραγματικά απεργιακές», τονίζει. Η «Εφημερίδα Εργοστασίων», χειρόγραφη εφημερίδα του '30, όργανο του Κομμουνιστικού Πυρήνα Μεταξουργείου, καλεί σε 24ωρη απεργία την Πρωτομαγιά.

«Ο Εργάτης», όργανο του πανεργατικού συνδέσμου: «Η Αδελφότης» (2/5/1908)
«Ο Εργάτης», όργανο του πανεργατικού συνδέσμου: «Η Αδελφότης» (2/5/1908)
Οι συγκεντρώσεις αυτής της περιόδου συγκρούονται άμεσα με το αστικό κράτος, απαγορεύονται, επειδή διαταράσσουν την «ομαλότητα των σχέσεων» εργατών κι εργοδοτών, χαρακτηρίζονται «επικίνδυνες». «Η εργατική τάξη δείχνει ότι δεν πτοείται από την τρομοκρατία. Συνεχίζει να παλεύει για τα δίκια της, διαχωρίζοντας ριζικά τη θέση της από αυτή των εκμεταλλευτών, έτσι δημιουργείται αυτό το κορυφαίο έπος τον Μάη του 1936. Κινητοποιήσεις που κλονίζουν πολύ το αστικό κράτος», λέει ο Ν. Παπαγεωργάκης.

Ολα αυτά τα συναντά κανείς στα φύλλα του «Ριζοσπάστη», στο περιοδικό της ΟΚΝΕ «Νέος Λενινιστής». Αρθρα που όχι μόνο καλούν στις πρωτομαγιάτικες συγκεντρώσεις, αλλά περιλαμβάνουν εκτιμήσεις, αδυναμίες στην οργάνωση των κινητοποιήσεων της Πρωτομαγιάς, στη συμβολή της νεολαίας, σε κάθε περιοχή της χώρας κ.λπ.

Με το όπλο στο χέρι

Στην κατοχή, «οι διαδηλώσεις της Πρωτομαγιάς μπορεί να μην είναι αρχικά τεράστιες, είναι τοπικές, αλλά έχουν το ρόλο της ανάτασης, να δώσουν κουράγιο στην εργατική τάξη και ευρύτερα στις λαϊκές μάζες», σημειώνει ο Ν. Παπαγεωργάκης.

Για τον Μάη του 1942 - 43 υπάρχουν πολλές αναφορές σε εφημερίδες του ΕΑΜ και του ΚΚΕ για την Αττική, τα μεγάλα αστικά κέντρα και άλλες περιοχές της χώρας. Και φυσικά για την Πρωτομαγιά του '44 και την εκτέλεση των 200 κομμουνιστών στην Καισαριανή. Η Πρωτομαγιά του '45 είναι κάτι ξεχωριστό και αυτό φαίνεται τόσο στον κομματικό, όσο και στον ΕΑΜικό Τύπο. Εχει μεσολαβήσει ο «Δεκέμβρης» και άρα οι στόχοι της εργατικής τάξης της περιόδου είναι να μην χάσει τα ηνία του αγώνα, αλλά και να διαλυθούν οι αυταπάτες για «εθνική» ενότητα με την αστική τάξη. Η αστική τάξη, άλλωστε, προσπαθεί να τσακίσει το εργατικό κίνημα με όλα τα μέσα.

Η «Εφημερίδα Εργοστασίων» του Κομμουνιστικού Πυρήνα Μεταξουργείου καλεί: «Ολοι στις διαδηλώσεις της Πρωτομαγιάς»
Η «Εφημερίδα Εργοστασίων» του Κομμουνιστικού Πυρήνα Μεταξουργείου καλεί: «Ολοι στις διαδηλώσεις της Πρωτομαγιάς»
Την περίοδο του εμφυλίου πολέμου, ο εορτασμός της Πρωτομαγιάς γίνεται στο μέτωπο, στην εξορία, στη φυλακή. Με ομιλίες στελεχών, με χαιρετιστήρια μηνύματα από το ΚΚΕ για την Πρωτομαγιά που διαβάζονται στις Μονάδες και με μικρές εκδηλώσεις στην ανάπαυλα της μάχης - κυρίως για την τόνωση του ηθικού των μαχητών. Ταυτόχρονα, είναι μια μορφή συναδέλφωσης των εργατών και των αγροτών.

Επίσης, στο Επιμορφωτικό Κέντρο συναντάμε εφημερίδες πολιτικών εξορίστων και φυλακισμένων, όπως η εφημερίδα «Πυρσός Λευτεριάς», όργανο της Ομάδας Συμβίωσης Πολιτικών Εξόριστων Ραχών Ικαρίας, «Φυλακισμένη Αγωνίστρια», όργανο Ομάδας Φυλακισμένων Γυναικών του κινήματος Εθνικής Αντίστασης, «Η φωνή του εξόριστου», εφημερίδα της Ομάδας Συμβίωσης Πολιτικών Εξόριστων Αϊ - Στράτη.

Κατά τη διάρκεια της χούντας

Για τη δεκαετία 1950 - 60, υπάρχουν αναφορές στην Εργατική Πρωτομαγιά μέσα από τον παράνομο ραδιοφωνικό σταθμό του Κόμματος, «Ελεύθερη Ελλάδα» - μέχρι το 1955 - αλλά και μέσα από εφημερίδες των πολιτικών προσφύγων. Επίσης, μπορεί να παρακολουθήσει κανείς τις εξελίξεις του εργατικού κινήματος στα τεύχη του θεωρητικού περιοδικού «Νέος Κόσμος».

Την Πρωτομαγιά του 1967, λίγες μέρες μετά την επιβολή της χούντας, η ΚΕ του ΚΚΕ στην Πρωτομαγιάτικη Διακήρυξή της δίνει το σήμα της πάλης για ανατροπή της χούντας. Εκείνη την περίοδο, 1967 - 74, το ΚΚΕ μέσα σε παρανομία περνάει σοβαρή κρίση και διάσπαση κατά τη 12η Ολομέλεια το 1968. «Γι' αυτό έχει μεγάλη αξία το χαιρετιστήριο μήνυμα που στέλνουν οι εξόριστοι συνδικαλιστές - κομμουνιστές από το Παρθένι της Λέρου προς την εργατική τάξη την 1η Μάη 1970, υποδηλώνοντας παράλληλα πως στηρίζουν τις αποφάσεις της 12ης Ολομέλειας», υπογραμμίζει ο Ν. Παπαγεωργάκης.

«Πρωτομαγιά: Σύμβολο πάλης», γράφει η εφημερίδα «Πυρσός Λευτεριάς», όργανο της Ομάδας Συμβίωσης Πολιτικών Εξόριστων Ραχών Ικαρίας
«Πρωτομαγιά: Σύμβολο πάλης», γράφει η εφημερίδα «Πυρσός Λευτεριάς», όργανο της Ομάδας Συμβίωσης Πολιτικών Εξόριστων Ραχών Ικαρίας
Την ίδια περίοδο, συναντάμε και το Πρωτομαγιάτικο χαιρετιστήριο μήνυμα των γυναικών στις φυλακές Αβέρωφ προς τις Ελληνίδες εργαζόμενες, ενώ το '70 - '71 έχουν ιστορική σημασία οι προκηρύξεις της Ενιαίας Συνδικαλιστικής Αντιδικτατορικής Κίνησης (ΕΣΑΚ) για την Πρωτομαγιά, όπως και η κοινή ανακοίνωση ΕΣΑΚ - Ενιαίας Αντιδικτατορικής Συνδικαλιστικής Κίνησης Ελλήνων Ναυτεργατών την Πρωτομαγιά του '74. Συγκεντρώσεις εκείνη την περίοδο γίνονται μόνο στο εξωτερικό, από Ελληνες μετανάστες ή πολιτικούς πρόσφυγες, για τις οποίες υπάρχουν αναφορές σε τμήματα του αρχείου του Κέντρου. Τέλος, το 1986 βρίσκουμε τη Διακήρυξη της ΚΕ του ΚΚΕ για τα 100 χρόνια της Εργατικής Πρωτομαγιάς.

Στο Επιμορφωτικό Κέντρο εκτίθενται επίσης ορισμένα υλικά για την Πρωτομαγιά όπως: «Λεύτερος Μωρηάς», όργανο της Κομματικής Επιτροπής Περιοχής Πελοποννήσου του ΚΚΕ (1/5/1944), Προκήρυξη της Νομαρχιακής Επιτροπής του ΕΑΜ Νομού Πέλλης (1/5/48), «Ελεύθερη Ηπειρος», όργανο του Αρχηγείου Ηπείρου του ΔΣΕ (1/5/48), «Εμπρός», όργανο Περιφερειακής Επιτροπής Χίου του ΚΚΕ (1/5/1946).

  • Πληροφορίες για επισκέψεις στο τηλέφωνο 210.6851.129 - Δευτέρα έως Παρασκευή 9.00 - 17.00 - και στην ιστοσελίδα του ΕΚΧΦ www.ekxf.gr.

Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ