Associated Press

Το 2004 ήταν προσφυγόπουλα.Σήμερα, αν ζουν ακόμα, τα παιδιά της φωτογραφίας θα ανήκουν στα 15 εκατομμύρια κάτω των 26 χρόνων, από τα οποία διαλέγουν φτηνούς εργάτες όσοι «ανοικοδομούν» τη χώρα

Η «πρώτη δημοκρατική παράδοση» της εξουσίας - όπως χαρακτήριζαν τα αστικά ΜΜΕ την αποχώρηση από την προεδρία του Χαμίντ Καρζάι - γίνεται σε μια περίοδο που εντείνονται οι διεργασίες για το ποιος θα κυριαρχήσει στην υπεράσπιση της «ασφάλειας» και στην «ανοικοδόμηση» μιας χώρας με τεράστιο φυσικό πλούτο, η οποία - όπως όλα δείχνουν - «εκσυγχρονίζεται» και αναπτύσσεται με ένα μόνο στόχο: Να εξασφαλιστούν νέα πεδία κερδοφορίας για τα μονοπώλια που ήδη έχουν στήσει άγρια «κόντρα» πάνω στα ερείπια της ζωής και των δικαιωμάτων των Αφγανών εργαζομένων.

Με σχεδόν το 60% των περίπου 30 εκατομμυρίων κατοίκων να είναι κάτω των 25 χρόνων (δηλαδή, με μια χώρα γεμάτη νέα παιδιά έτοιμα να δουλέψουν), μια επικράτεια «φορτωμένη» φυσικούς πόρους και μια γεωγραφική θέση που ενώνει τις πλούσιες ενεργειακά χώρες της Κεντρικής Ασίας με τις πολυπληθείς αγορές και τα λιμάνια της Ανατολικής Ασίας, το Αφγανιστάν συγκεντρώνει δικαιολογημένα το ενδιαφέρον όλο και περισσότερων μονοπωλίων.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις οργανισμών στους οποίους συμμετέχουν η αφγανική κυβέρνηση και πλουτοκρατία (π.χ. υπουργεία, επιχειρηματικά επιμελητήρια), το Αφγανιστάν έχει μερικά από τα μεγαλύτερα αποθέματα φυσικού αερίου και πετρελαίου, αλλά και πλήθος ακόμα ορυκτών με ευρεία εφαρμογή σε μια σειρά κρίσιμους για την κάλυψη των λαϊκών αναγκών κλάδους της οικονομίας: Χαλκό, άνθρακα, ουράνιο, σιδηρομεταλλεύματα, σπάνιες γαίες, χρυσό κλπ.

Οι «New York Times» έχουν επικαλεστεί στο παρελθόν αξιωματούχους της κυβέρνησης των ΗΠΑ που έλεγαν ότι ο φυσικός πλούτος της χώρας θα μπορούσε να τη μετατρέψει σε ένα από τα σημαντικότερα «ορυκτά κέντρα» του κόσμου, παρομοιάζοντάς την με «Σαουδική Αραβία του λιθίου» (σ.σ. λόγω των μεγάλων κοιτασμάτων στο μέταλλο που έχει εφαρμογή σε κλάδους από την ιατρική μέχρι τη βιομηχανία, την παραγωγή κινητών τηλεφώνων και υβριδικών οχημάτων).

Το «Αφγανικό Πρακτορείο Στήριξης Επενδύσεων» (σ.σ. που δημιουργήθηκε με τη στήριξη της κυβέρνησης) αναφέρει ότι «σήμερα υπάρχουν πάνω από 1.400 διαπιστωμένα κοιτάσματα πετρελαίου, αερίου και άνθρακα όπως και κοιτάσματα σιδήρου και χαλκού παγκόσμιας ποιότητας».

Ερευνα που έγινε το 2006, με τη συμμετοχή και του υπουργείου Ορυχείων του Αφγανιστάν, υπολόγιζε ότι στο Βορρά υπάρχει κοίτασμα φυσικού αερίου 15,7 τρισεκατομμύριων κυβικών ποδιών (440 δισ. κυβικά μέτρα) και πετρελαίου 2,9 δισ. βαρελιών. Για να αντιληφθεί κανείς το μέγεθος των κοιτασμάτων, αρκεί να αναφερθεί ότι το 2011 η Ελλάδα είχε ετήσια κατανάλωση φυσικού αερίου 4,1 δισ. κυβικά μέτρα. Η Γαλλία 42,5 δισ. κυβικά μέτρα. Η Γερμανία 97,5 δισ. κυβικά μέτρα.

Βέβαια, η ολοκληρωμένη αξιολόγηση ενός κοιτάσματος δεν μπορεί να διαπιστωθεί αν δε γίνει μια μακρά σειρά εργασιών που απαιτεί η εξόρυξη και εκμετάλλευσή του. Επιπλέον, το πώς καθένας καταγράφει ή και αξιοποιεί τις παραγωγικές δυνάμεις μιας χώρας έχει να κάνει με μια σειρά σύνθετων παραγόντων, ενώ χρειάζεται επιφυλακτικότητα ως προς την αξιοπιστία των στοιχείων, αλλά και τις σκοπιμότητες που μπορεί να κρύβονται πίσω από την «προβολή» τους. Το σίγουρο όμως είναι ένα: Σε μια χώρα όπου σήμερα η ανεργία ξεπερνά το 35% και οι εργάτες πληρώνονται με μισό δολάριο την ώρα, υπάρχει τεράστιος πλούτος. Τον οποίο, όχι μόνο δεν απολαμβάνουν εκείνοι που τον παράγουν, αλλά γίνεται και «αντικείμενο» για την άγρια εκμετάλλευσή τους.

Η μόνη περίοδος κατά την οποία ο αφγανικός λαός μέτρησε αισθητά βήματα στην κάλυψη των αναγκών του ήταν το διάστημα του λαϊκού καθεστώτος που ακολούθησε τη Λαϊκή Επανάσταση του 1978 και στήριξαν πολύμορφα οι σοσιαλιστικές χώρες και η Σοβιετική Ενωση. Μια περίοδο που οι ιμπεριαλιστές έκαναν τα πάντα να λήξει γρήγορα, εκτρέφοντας τους Ταλιμπάν, με τους οποίους σήμερα εμφανίζονται να «πολεμούν», στο πλαίσιο των ενδοαστικών και ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών που αλλάζουν τις συμμαχίες της πλουτοκρατίας, αλλά ποτέ τα καταστροφικά αποτελέσματα για τους λαούς.

Ενα πράγμα που έσπευσαν να κάνουν οι κυβερνήσεις των τελευταίων ετών ήταν να μετατρέψουν τη χώρα σε «φιλικό προορισμό για τις επιχειρήσεις και τις επενδύσεις», όπως δήλωνε σε πρόσφατη συνάντηση αμερικανικών και αφγανικών εταιρειών ο υπουργός Εμπορίου και Βιομηχανιών, ξεκαθαρίζοντας ότι η κυβέρνηση θα δώσει «επιλογή στους επενδυτές με φοροαπαλλαγές ή μέτρα για επιταχυνόμενη απόσβεση». Είναι χαρακτηριστικό πως για τους εργαζόμενους κάτω των 19 ετών, αλλά και τους «μαθητευόμενους», ο εργοδότης δεν υποχρεώνεται να καταβάλλει κάποια «κατώτατη αμοιβή».

Ετσι, οι «επενδυτές» άρχισαν να μαζεύονται από κάθε γωνιά του κόσμου. Μερικά παραδείγματα:

• Αμερικανικά κεφάλαια δραστηριοποιούνται σε μια σειρά κλάδους, αναζητώντας μια γρήγορη απόσβεση της δαπανηρής αποστολής «ειρήνης» και «ανοικοδόμησης» στην οποία η κυβέρνηση των ΗΠΑ πρωταγωνιστεί εδώ και χρόνια. Σε πρόσφατο δημοσίευμα για την «κρίσιμη μετα-2014 εποχή που ξεκινά» (σ.σ. αναφερόμενη στη σχεδιασμένη ως το τέλος της χρονιάς αποχώρηση των ΝΑΤΟικών στρατευμάτων), η εφημερίδα «Afghanistan Times» παρέθετε μια σειρά μονοπώλια που βρέθηκαν στην Καμπούλ με αφορμή το 8ο Επιχειρηματικό Αφγανο-αμερικανικό Συνέδριο: «Pepsi», «Ford Motors», «Caterpillar», «Coca-Cola», «Federal Express Tyson Meats», «Ace Hardware». Μεγάλες εταιρείες σπεύδουν να αξιοποιήσουν και το υψηλό ποσοστό ανειδίκευτου εργατικού δυναμικού. Χαρακτηριστικό το παράδειγμα της «TTi Global», εταιρείας με έδρα το Μίσιγκαν των ΗΠΑ, που δραστηριοποιείται στον τομέα της «εκπαίδευσης και κατάρτισης εργατικού δυναμικού» σε Γαλλία, Γερμανία, Ρωσία, Ισπανία, Αυστραλία, Βραζιλία, Χιλή, Κίνα, Ινδία Ιαπωνία, Κένυα, Μεξικό, Περού, Νότια Αφρική, Ταϊλάνδη, Ηνωμένο Βασίλειο και Βενεζουέλα. Πρόσφατα συμμετείχε και αυτή σε 8ήμερη επίσκεψη που έκαναν αμερικανικές επιχειρήσεις στην Καμπούλ μαζί με το υπουργείο Εμπορίου των ΗΠΑ.
• Κινεζικά κεφάλαια έχουν σπεύσει να δηλώσουν «παρών» σε μια χώρα πολύ κοντά στην έδρα τους, που θα μπορούσε να αναβαθμίσει τη διεθνή τους θέση. Ετσι, οι κινεζικές «China Metallurgical Group Corp.», «Jiangxi Copper Corporation» και «Zijin Mining Group Company» κέρδισαν πριν μερικά χρόνια το διαγωνισμό για την εκμετάλλευση του κοιτάσματος χαλκού στο οικόπεδο «Αϊνακ» της επαρχίας Λογκάρ που βρίσκεται 35 χλμ. από την Καμπούλ και γεωλόγοι χαρακτηρίζουν ως ένα από τα μεγαλύτερα κοιτάσματα χαλκού στον κόσμο. Η «China National Petroleum Corporation» (CNPC) έχει αναλάβει, σε κοινοπραξία με την αφγανική «Watan Group», τις έρευνες σε τρία ενεργειακά «οικόπεδα» στο βορρά, γύρω από τον ποταμό Αμου Νταριά. Την επένδυση αναμένεται να ευνοήσει και η σιδηροδρομική σύνδεση που ενώνει Κίνα - Τατζικιστάν, Αφγανιστάν - Πακιστάν.
• Βέβαια, το δικό τους μερίδιο στη λεία διεκδικούν και κεφάλαια από άλλες χώρες που επιζητούν αναβαθμισμένο ρόλο στην ευρύτερη περιοχή της Ασίας, όπως ινδικά και τουρκικά. Η ημι-«κρατική» ΤΡΑΟ ανέλαβε, σε κοινοπραξία με την «Kuwait Energy, Dragon Oil», την έρευνα και εξόρυξη πετρελαίου στη βόρεια Μαζαρ-ι Σαρίφ, στα σύνορα με το Ουζμπεκιστάν.

Μέσα σ' αυτές τις συνθήκες, το αποτέλεσμα των εκλογών θα ανακοινωθεί, δίνοντας ώθηση σε επιχειρηματικές «κόντρες» που είναι ήδη έντονες. Τέτοια αξία έχει και η συμφωνία για την παράταση της παραμονής αμερικανικών στρατευμάτων ως το 2024, της οποίας την οριστική υπογραφή «πάγωσε» απρόσμενα ο Καρζάι, εκφράζοντας φυσικά σκοπιμότητες για λογαριασμό της μερίδας του κεφαλαίου που εκπροσωπεί.

Οπως αναφέρει το σχέδιο της συμφωνίας, στόχος είναι να στηριχτεί το Αφγανιστάν να αντιμετωπίσει την «εξωτερική επιθετικότητα» με «πολιτικά, διπλωματικά, στρατιωτικά και οικονομικά μέτρα». Χαρακτηριστικό των «καλύτερων ημερών» που έρχονται για τους Αφγανούς είναι το ότι - σύμφωνα με το BBC - η συμφωνία προβλέπει πως τα αμερικανικά στρατεύματα θα μπορούν να εισβάλουν στα σπίτια μόνο αν ...«τίθεται σε κίνδυνο η ζωή των Αμερικανών».

Οι τρεις επικρατέστεροι υποψήφιοι για την προεδρία δήλωναν έτοιμοι να υπογράψουν άμεσα τη συμφωνία. Ετσι θα ξε-«παγώσουν» και τα οκτώ δισ. δολάρια που τα διεθνή πρακτορεία μεταδίδουν πως δεσμεύονται ετησίως για τη χρηματοδότηση και διαφόρων «αναπτυξιακών προγραμμάτων», δηλαδή των μπίζνες που ανοίγονται για να βάλουν τα μονοπώλια στο χέρι τον πλούτο του αφγανικού λαού.

Το «κουβάρι» των ανταγωνισμών θα περιπλακεί κι άλλο. Ενδιαφέρον να παραμείνει (στρατιωτικά αλλά όχι μόνο) στη χώρα και μετά το 2014 έχει εκφράσει και η Γερμανία. Ενώ πολλοί αναφέρονται σε «αντιδράσεις» που μπορεί να προκαλέσει η επιβεβαίωση και εκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου του Αφγανιστάν, με δεδομένο ότι σήμερα η χώρα καλύπτει τις ενεργειακές της ανάγκες από το Ιράν και άλλες χώρες της Κεντρικής Ασίας. Αν επιβεβαιωθούν οι προβλέψεις, θα υπάρξουν αλυσιδωτές αντιδράσεις στην ενεργειακή «αλυσίδα» της περιοχής. Με δεδομένο μάλιστα ότι η καπιταλιστική κρίση τροφοδοτεί την αγριότητα των μονοπωλίων, οι κίνδυνοι για τους λαούς μεγαλώνουν συνεχώς.