Σε ένα απέραντο «δάσος» ερειπίων έχει μεταβληθεί ένα μεγάλο μέρος της πόλης Μουρ

Το προάστιο Μουρ της Οκλαχόμα Σίτι στη μεσοδυτική πολιτεία της Οκλαχόμα είναι το τελευταίο θύμα αυτού του θανατηφόρου συνδυασμού της αύξησης και της έντασης των φυσικών φαινομένων και της κοινωνικής καταστροφής που έχει συντελεστεί τις τελευταίες δεκαετίες. Το φυσικό φαινόμενο, ένας ανεμοστρόβιλος. Ενας ανεμοστρόβιλος που κατατάχθηκε ως EF5, η ισχυρότερη βαθμίδα στην κλίμακα Fujita, καθώς η ταχύτητα των ανέμων έφτασε μέχρι και τα 337 χλμ./ώρα. Σε ορισμένα του σημεία, η ακτίνα του ανεμοστρόβιλου έφτανε περίπου τα τρία χιλιόμετρα, ενώ ο ανεμοστρόβιλος σάρωσε 27 χιλιόμετρα σε σχεδόν ευθεία γραμμή στο έδαφος μέσα σε 40 λεπτά. Ενδεικτικό είναι ότι οι μετεωρολόγοι, εκτίμησαν την ενέργεια που απελευθερώθηκε από τον ανεμοστρόβιλο και τοποθέτησαν τη δύναμή του ανάμεσα σε 8 έως και 600 φορές τη δύναμη της βόμβας της Χιροσίμα.

Η τρομακτική δύναμη του φαινομένου ισοπέδωσε στην κυριολεξία μεγάλο μέρος του Μουρ, κόστισε τη ζωή σε 24 ανθρώπους, μεταξύ αυτών εννέα παιδιά, τραυμάτισε 260 ανθρώπους και σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις το κόστος των υλικών ζημιών φτάνει τα 2,2 δισεκατομμύρια δολάρια, αν και οι ειδικοί εκτιμούν ότι η αποκατάσταση των ζημιών θα ξεπεράσει το κόστος από ανάλογο φονικό πέρασμα ανεμοστρόβιλου πριν δυο χρόνια, στο Τζόπλιν του Μισούρι, που κόστισε 3 δισεκατομμύρια δολάρια. Η εμπειρία άλλωστε για τα λαϊκά στρώματα, από τον καταστροφικό κυκλώνα «Κατρίνα» τον Αύγουστο του 2005 (με 1.836 επίσημα νεκρούς, εκατοντάδες χιλιάδες ξεσπιτωμένους, νέγρους και φτωχούς) είναι τραγική. Ακόμα αντιμετωπίζουν τεράστια προβλήματα επιβίωσης.

Και φυσικά το κόστος που παρά τις διαβεβαιώσεις του Λευκού Οίκου είναι βέβαιο πως θα επιβαρύνει τους κατοίκους της Οκλαχόμα, όπως έχει συμβεί και σε όλες τις ανάλογες περιπτώσεις φυσικών καταστροφών στο πρόσφατο παρελθόν, καθώς τα κονδύλια για την αντιμετώπιση τέτοιων καταστροφών ή την πρόληψή τους συνεχώς περικόπτονται. Χαρακτηριστικό είναι ότι, εκτός του δημοτικού σχολείου του Plaza Towers, του πλέον «ασφαλούς και δομικά στέρεου» κτιρίου που σχεδόν ισοπεδώθηκε, ακόμη πέντε σχολεία που δεν είχαν ούτε καταφύγια υπέστησαν ανυπολόγιστες υλικές ζημιές, νοσοκομεία και άλλα δημόσια κτίρια.

«Ο σώζων εαυτόν σωθήτω»

Ολα οικοδομήθηκαν επάνω στο «διάδρομο των ανεμοστρόβιλων», όπως ονομάζουν οι επιστήμονες τις περιοχές στις μεσοδυτικές πολιτείες που ετησίως πλήττονται από τους ανεμοστρόβιλους. Η προειδοποίηση με σειρήνες ήταν για 16 συνεχόμενα λεπτά. Ο χρόνος θεωρείται αρκετός, τουλάχιστον για να σωθεί κάποιος, αλλά δύο είναι οι παράγοντες που έπαιξαν καταλυτικό ρόλο.

Καταρχήν, δεν υπήρξε ποτέ επιχείρηση εκκένωσης και προστασίας. Μία συντονισμένη επιχείρηση εκκένωσης και προστασίας του πληθυσμού. Μία τέτοια επιχείρηση απαιτεί δημόσια, στη συγκεκριμένη περίπτωση πολιτειακά και ομοσπονδιακά κονδύλια, που όχι μόνο θεωρείται «ξεπερασμένη νοοτροπία» εδώ και δεκαετίες στις ΗΠΑ, αλλά στο πλαίσιο των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων που εφαρμόζονται τουλάχιστον από τη δεκαετία του '80 έχουν μειωθεί στο ελάχιστο. Μια τάση που ενισχύεται με το πρόγραμμα περικοπών που προωθεί η κυβέρνηση Ομπάμα.

Δεύτερο, αλλά εξίσου σημαντικό. Η παντελής ανυπαρξία καταφυγίου για τους κατοίκους της πόλης, που προκάλεσε πανικό και οδήγησε φαινόμενα ο «σώζων εαυτόν σωθήτω». Ανθρωποι έτρεξαν πανικόβλητοι προς όλες τις κατευθύνσεις να βρουν κάποιο χώρο να καλυφθούν για να σωθούν, αλλά δεν υπήρχε... Σε μία πόλη, που το 1999 είχε περάσει ακόμη ένας ανεμοστρόβιλος, ο ισχυρότερος που έχει καταγραφεί ποτέ στο Γη με ταχύτητα σχεδόν 500 χλμ/ώρα. Είναι χαρακτηριστικό ότι μετά το φονικό πέρασμα ανεμοστρόβιλου στο Τζόπλιν τα κονδύλια για την οικοδόμηση «καταφυγίων» και «ασφαλών χώρων», δεν έχουν δοθεί.

Χαρακτηριστικές οι δηλώσεις των επικεφαλής της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Εκτάκτων Αναγκών-FEMA ότι το κόστος οικοδόμησης ασφαλών χώρων κοστίζει 1,4 εκατομμύρια δολάρια και ενός καταφυγίου 2 εκατομμύρια και τα κονδύλια δεν αρκούσαν ποτέ.

Αξιωματούχοι επιβεβαίωσαν πως τα δύο σχολεία που καταστράφηκαν από τον ανεμοστρόβιλο δεν είχαν επίσης δωμάτια ασφαλείας για να προστατευθούν τα παιδιά, επειδή οι αρμόδιες αρχές δεν είχαν κάνει αίτηση στις αρμόδιες αρχές, που αποφασίζουν πού και πώς θα διατεθούν τα κονδύλια για τα καταφύγια.

Ωστόσο, και μόνο το γεγονός ότι οι εργαζόμενοι και οι πελάτες της τράπεζας Tinker Federal Credit Union που κλείστηκαν στο θησαυροφυλάκιο μην έχοντας πού αλλού να πάνε και τελικά ήταν το μόνο που έμεινε όρθιο και οι ίδιοι σώοι και αβλαβείς, καταδεικνύει πόσο επείγουσα ανάγκη είναι η οικοδόμηση καταφυγίων σε περιοχές που μόνιμα πλήττονται από ανάλογα φαινόμενα.

Ο δήμαρχος του Μουρ, Γκλεν Λούις, μετά την καταστροφή που μετέτρεψε το προάστιο σε λιβάδι με συντρίμμια, προανήγγειλε ότι θα αναλάβει πρωτοβουλία για την προώθηση νόμου που θα κάνει υποχρεωτική την κατασκευή καταφυγίων και ασφαλών χώρων, σε σχολεία, νοσοκομεία δημόσια κτήρια και επιχειρήσεις. Δεν είναι αρκετή. Ειδικά υπό το σκεπτικό ότι η κρίση σοβεί και μόλις 2% των 55.000 κατοίκων της πόλης διέθεταν στα σπίτια τους υπόγεια καταφύγια και μόνο 10%-15% ένα χώρο προστασίας για τους ανεμοστρόβιλους καθώς δεν είχαν την οικονομική δυνατότητα να καλύψουν το κόστος κατασκευής.