Ισως φαντάζει σαν πρωταπριλιάτικο αστείο, αλλά η σύγκρουση του κατασκοπευτικού αεροσκάφους με κινεζικό μαχητικό, όχι μόνο οδήγησε τις σινοαμερικανικές σχέσεις σε σημείο 0, αλλά εν δυνάμει απειλεί να αποτελέσει την εκκίνηση μίας εξαιρετικά κρίσιμης και επικίνδυνης περιόδου.

Οταν το «EP3-C turboprop, Aries-II series», ένα αεροπλάνο του μεγέθους ενός επιβατηγού «Boeing 737», διασταυρώθηκε νοτιοανατολικά της νήσου Χαϊνάν, στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας - τη νοτιότερη επαρχία της Κίνας - εναερίως με δύο κινεζικά μαχητικά F8, επιδιδόταν σε ηλεκτρονική κατασκοπία. Τα δύο κινεζικά μαχητικά παρακολουθούσαν τις κινήσεις του αμερικανικού κατασκοπευτικού, που με τη σειρά του παρακολουθούσε τις κινήσεις των κινεζικών Ενόπλων Δυνάμεων. Πρόκειται, σύμφωνα με αναλυτές, για μία απολύτως φυσιολογική άσκηση αμοιβαίας παρακολούθησης, η οποία ήταν κυρίαρχο θέμα κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, και ως πρακτική εξακολουθεί να υφίσταται ανάμεσα στις Ενοπλες Δυνάμεις της Κίνας και των ΗΠΑ.

Οπως είναι κατανοητό, δεν υπάρχει ασφαλής ή έγκυρος τρόπος, για να καθορίσει κανείς τι ακριβώς διαδραματίστηκε, που οδήγησε στη σύγκρουση και εν συνεχεία στην πτώση του κινεζικού μαχητικού - η τύχη του πιλότου ακόμη αγνοείται - και την αναγκαστική, αλλά απολύτως ασφαλή προσγείωση του ΕΡ3 στη στρατιωτική βάση της νήσου Χαϊνάν.

Αντιθέτως, υπάρχει σχετικά ασφαλής και έγκυρος τρόπος, για να μπορέσει να καθορίσει πού αποσκοπούσαν οι αρχικές οξύτατες και επιθετικές αντιδράσεις. Οπως η απαίτηση των ΗΠΑ, που διαβιβάστηκε στην κινεζική ηγεσία διά μέσου του Αμερικανού πρέσβη στο Πεκίνο, ναυάρχου Τζόζεφ Προύερ, για άμεση πρόσβαση των Αμερικανών διπλωματών στο κατασκοπευτικό αεροσκάφος - που ήδη είχαν φτάσει στη νήσο Χαϊνάν - και το 24μελές πλήρωμά του, η αξίωση να θεωρηθεί το αεροσκάφος εδαφική επικράτεια των ΗΠΑ - όπως ακριβώς μία πρεσβεία στο εξωτερικό (!) - και κατά συνέπεια απαγορεύεται η πρόσβαση και η επιβίβαση των Κινέζων αξιωματούχων σε αυτό, καθώς επίσης και ότι το πλήρωμα, εξαιτίας της αρχής αυτής του Διεθνούς Δικαίου, χαίρει διπλωματικής ασυλίας!

Κατ' αρχήν, η αγωνία και ο πανικός των Αμερικανών, σε πρώτο επίπεδο, είχε απόλυτη σχέση με το γεγονός ότι το «στολίδι» της Αμερικανικής Πολεμικής Αεροπορίας, εξοπλισμένο με υπερσύγχρονα μηχανήματα ηλεκτρονικής παρακολούθησης που μπορεί να συλλέγει πληροφορίες και να τις αναλύει, βρισκόταν σε χέρια εχθρικά και παρά το γεγονός ότι το πλήρωμά του είναι ειδικευμένο και έχει εντολές ότι σε ανάλογες περιπτώσεις πρέπει να καταστρέφει όλα τα στοιχεία, στα χέρια ειδικευμένων Κινέζων στρατιωτικών - και η κύρια λειτουργία της βάσης της νήσου Χαϊνάν είναι αυτή - θα συνιστούσε ένα πραγματικό «φιάσκο», όπως μία ήττα σε μία εξαιρετικά κρίσιμη καμπή για την έκβαση ενός συμβατικού πολέμου.

Οι πρώτες σπασμωδικές και επικίνδυνες αντιδράσεις της αμερικανικής ηγεσίας συνεχίστηκαν, με την εντολή που δόθηκε σε τρία αμερικανικά αντιτορπιλικά, που επέστρεφαν από τον Περσικό Κόλπο, να καταπλεύσουν και να σταθμεύσουν στα διεθνή ύδατα της Θάλασσας της Νότιας Κίνας, μέχρι να επιλυθεί το ζήτημα με το κατασκοπευτικό αεροσκάφος και το πλήρωμά του. Παράλληλα, οι στρατιωτικές αυτές επιχειρήσεις συνοδεύτηκαν με μία «πολεμική ρητορική», ειδικά μετά τη δήλωση του υπουργείου Εξωτερικών της Κίνας ότι η πρόσβαση των Αμερικανών διπλωματών θα επιτραπεί στις 3 Απριλίου.

Από εκείνη τη στιγμή, εξελίσσεται ένα διπλωματικό και πολιτικό θρίλερ, που κρατά την οικουμένη σε μία παράδοξη κατάσταση αγωνίας, κυρίως όχι για την εξέλιξή του σε ένα «θερμό επεισόδιο», αλλά κυρίως για τις συνέπειες που μπορεί αυτό να έχει συνολικά στη διεθνή σκηνή, αφού όλοι οι παρατηρητές συμφωνούν σε ένα ζήτημα: Οτι η εξέλιξη του «ατυχήματος» οδήγησε σε κρίση και αδιέξοδο, καθώς ο Αμερικανός Πρόεδρος δε διακρίνεται, όπως τονίζουν, ούτε για την ευελιξία του, ούτε για τις «ειρηνικές του προθέσεις».

Χαρακτηριστικό είναι ότι οι ΗΠΑ σε αυτό το επεισόδιο θεωρούν ως δεδομένο ότι έχουν το δικαίωμα, αλλά και το χρέος, όχι μόνο να επαναβεβαιώσουν ότι είναι η «παγκόσμια ηγέτιδα δύναμη», αλλά διανθισμένο αυτή τη φορά με τις απολύτως αλαζονικές διακηρύξεις «για το απόλυτο δικαίωμα» που έχουν να αναπτύσσουν στρατιωτικές ή κατασκοπευτικές δυνάμεις τους σε οποιοδήποτε σημείο της υφηλίου, να παραβιάζουν τον εναέριο χώρο, αλλά και τα χωρικά ύδατα άλλων χωρών, χωρίς να ζητούν καν την άδεια. Ενδεικτικό είναι ότι το κατασκοπευτικό αεροσκάφος προσγειώθηκε στο αεροδρόμιο Λινγκσουί, χωρίς καν να ζητήσει την άδεια των κινεζικών αρχών για να εισέλθει στον εναέριο χώρο της Κίνας. `Η το περιστατικό, το οποίο έλαβε χώρα την Τετάρτη 4 Απριλίου, όταν ένα αμερικανικό πυρηνικό υποβρύχιο κατέπλευσε στο λιμάνι της νήσου Ναγκασάκι, χωρίς καν να ζητήσει την άδεια και από τη «φίλη και σύμμαχο χώρα» Ιαπωνία. Γεγονός, που προκάλεσε την άμεση οργισμένη αντίδραση των ιαπωνικών αρχών, με αποτέλεσμα οι ΗΠΑ να εξαναγκαστούν να ζητήσουν αμέσως συγνώμη.

Εντούτοις, η εκπεφρασμένη αυτή αλαζονεία, στην οποία εξασκείται εσχάτως, εν είδει ασκήσεων προετοιμασίας, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, εγκυμονεί πλείστους κινδύνους, όσον αφορά κυρίως την Κίνα, ειδικά τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Στιγμή, όπου εκκρεμούν το θέμα της έγκρισης των οπλικών συστημάτων προς την Ταϊβάν - απόφαση που θα πρέπει να λάβει ο Μπους μέσα σε διάστημα δέκα ημερών, ώστε να εγκριθεί από το Κογκρέσο στις 24 Απριλίου - καθώς και τα σχέδια υλοποίησης της αντιπυραυλικής ασπίδας. Δύο ζητήματα, που από μόνα τους μπορούν να αποτελέσουν την πυροδότηση ενός αργού εκρηκτικού μηχανισμού στις σχέσεις μεταξύ μίας «υπερδύναμης» και της μεγάλης οικονομικά και στρατιωτικά «αναδυόμενης» δύναμης.

Εξαιτίας της φύσης αυτής της έντασης και κυρίως των δυνάμεων που αναμετριούνται, πολλοί αναλυτές κάνουν λόγο για μία επιστροφή «στον ψυχρό πόλεμο». Εσπευσμένα, μάλλον, αφού η σημερινή αντιπαράθεση μάλλον θυμίζει τρικυμία σε τσαγιέρα, σε σύγκριση με αυτά που λάμβαναν χώρα μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του '80. Εξάλλου, και οι δύο πλευρές προσβλέπουν σε μία εκτόνωση της παρούσας κρίσης, παρά την ένταση και τους υψηλούς τόνους που διατηρεί η αμερικανική πλευρά και τη χαρακτηριστική ηρεμία, με την οποία η Κίνα αναμετράται, διατηρώντας την ψυχραιμία της.

Πρόκειται για μία πρώτη αναμέτρηση δυνάμεων, πιθανώς... Εξάλλου, η Κίνα, παρά τη μεγάλη της δύναμη και την «ανθίζουσα οικονομία» της, δεν επιθυμεί μία σύγκρουση με μία δύναμη που προς το παρόν υπερτερεί, στρατιωτικά τουλάχιστον. Από την άλλη πλευρά, οι ΗΠΑ, υπό το «βρέφος» Μπους, δεν έχουν ακόμη κατανοήσει πώς θα χειριστούν, με τη νέα «ρεαλιστική πολιτική» που έχουν υιοθετήσει, τις διεθνείς τους σχέσεις. Γεγονός που τους έχει απομονώσει πρόσκαιρα για πλείστους λόγους, από τις παραδοσιακές συμμάχους τους, όπως την Ευρώπη, τη Νότια Κορέα και άλλες, για ζητήματα όπως η απεμπόληση του Πρωτοκόλλου του Κιότο για το φαινόμενο του θερμοκηπίου που εξόργισε την ΕΕ κυρίως, αλλά και την Ιαπωνία, η υλοποίηση του αμερικανικού σχεδίου «Εθνικού Αντιπυραυλικού Συστήματος» που έχει οργίσει τους πάντες, η «επιθετική ρητορική» απέναντι στη ΛΔ Κορέας, που έκανε ακόμη και το πειθήνιο όργανο, τη Νότια Κορέα, να προτιμήσει την οικοδόμηση των αγαστών σχέσεων στην κορεατική χερσόνησο, παρά τις επιβραβεύσεις των ΗΠΑ κ.ά. Σε αυτές τις δυσκολίες, θα πρέπει να προστεθούν και τα πολύ σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ΗΠΑ σε οικονομικό επίπεδο, αφού έχουν εισέλθει σε ύφεση και συνάμα στην επικίνδυνη φάση της κυκλικής κρίσης του οικονομικού συστήματος.

Εντούτοις, δεδομένης της αναβάθμισης της Κίνας σε Νο1 εχθρό των ΗΠΑ για το προσεχές μέλλον, αφού, σύμφωνα με Αμερικανούς αξιωματούχους, αλλά και «δεξαμενές σκέψεις» στις ΗΠΑ, η «Κίνα είναι η μόνη χώρα που μετά το 2015 μπορεί να θέσει σε σοβαρή αμφισβήτηση την κυριαρχία των ΗΠΑ», γεγονός που μεταθέτει το επόμενο «πολεμικό πλατό» στην Ασία και ειδικότερα στον Ειρηνικό Ωκεανό, σε συνδυασμό με τις ριζικές αλλαγές στον καταμερισμό των δυνάμεων που λαμβάνουν χώρα στην «παγκόσμια σκακιέρα», αξίζει ιδιαίτερης προσοχής η έξοδος από την παρούσα δύσκολη φάση, ή, καλύτερα, προσοχής στη συνέχεια αυτού του πρώτου επεισοδίου που έλαβε χώρα στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας.