Μαζικές αντιδράσεις έχουν προκαλέσει τα σχέδια της κυβέρνησης του τρικομματικού αντικομμουνιστικού συνασπισμού «Δημοκρατικού Κόμματος», ΤOP 09 και «Δημοσίων Υποθέσεων» να εφαρμόσει την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, επιβάλλοντας από το 2013 δίδακτρα στα πανεπιστήμια, προχωρώντας στην παραπέρα εμπορευματοποίηση της Παιδείας και τη σύνδεσή της με τις επιχειρήσεις, πράγμα που θα περιορίσει την όποια ακαδημαϊκή ελευθερία μπορεί να υπάρξει στο καπιταλιστικό σύστημα.

Από την περασμένη Κυριακή ξεκίνησε η «Εβδομάδα Κινητοποιήσεων» που είχαν προκηρύξει οι φοιτητικές οργανώσεις και ακαδημαϊκοί φορείς, διοργανώνοντας πολύμορφες διαμαρτυρίες σε όλη τη χώρα, με συζητήσεις, συναυλίες, προβολή ταινιών και συγκεντρώσεις. Φυσικά, αυτές οι διαμαρτυρίες περιλαμβάνουν ένα ευρύ φάσμα πολιτικών αντιλήψεων από την καλύτερη διαχείριση του συστήματος (σοσιαλδημοκράτες που είναι στην αντιπολίτευση) έως την ανάγκη ανατροπής της σημερινής καπιταλιστικής βαρβαρότητας στη χώρα, όπου και η Παιδεία θα γίνει δημόσιο αγαθό σε όφελος της κοινωνίας. Στις διαδηλώσεις δραστήριο ρόλο έχει η φοιτητική οργάνωση «SOS, Φοιτητές» όπου συμμετέχουν ανάμεσα σε άλλους και τα μέλη της Κομμουνιστικής Ενωσης Νεολαίας Τσεχίας, ενώ και το ΚΚ Βοημίας - Μοραβίας έχει δηλώσει τη στήριξή του στις κινητοποιήσεις της ακαδημαϊκής κοινότητας.

Την περασμένη Τετάρτη χιλιάδες Τσέχοι φοιτητές και καθηγητές διαδήλωσαν στην Πράγα και σε άλλες μεγάλες πόλεις της χώρας ενάντια στην εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, που ανάμεσα στα άλλα προβλέπει την επιβολή διδάκτρων έως και 10.000 κορονών (περίπου 400 ευρώ) το εξάμηνο στα κρατικά πανεπιστήμια, αλλά και την αντικατάσταση των ακαδημαϊκών από εκπροσώπους της κυβέρνησης και επιχειρηματίες στα διοικητικά όργανα των ιδρυμάτων. Επιπλέον, οι διαμαρτυρίες στρέφονται και κατά του νομοσχεδίου που αφορά τη λεγόμενη «στήριξη» των φοιτητών, σύμφωνα με το οποίο θα μπορούν να λαμβάνουν δάνειο από τράπεζες για να αποπληρώνουν τα δίδακτρα και, στη συνέχεια, όταν αποφοιτήσουν και πιάσουν δουλειά, να πληρώνουν με δόσεις τα χρέη τους (πρακτική που ευρέως χρησιμοποιείται στις ΗΠΑ και άλλες ...προηγμένες καπιταλιστικές χώρες).

Οι συγκεκριμένες επιδιώξεις της κυβέρνησης βρίσκουν τη σθεναρή αντίδραση τόσο από φοιτητικούς συλλόγους όσο και από το Συμβούλιο των Πρυτάνεων της χώρας που θεωρούν πως θα περιοριστεί σημαντικά η αυτονομία των πανεπιστημίων προς όφελος πολιτικών και οικονομικών κύκλων και θα πλήξει το ίδιο το επίπεδο των σπουδών, πράγμα που βεβαίως ήδη γίνεται από τον προσανατολισμό που έχουν τα πανεπιστήμια στην Τσεχία μετά την καπιταλιστική παλινόρθωση. Με την «Εβδομάδα Κινητοποιήσεων» οι διαδηλωτές επιδιώκουν να ασκήσουν πίεση στην κυβέρνηση ώστε να πάρει πίσω την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, η οποία αναμένεται να συζητηθεί στο Υπουργικό Συμβούλιο μέσα στο Μάρτη.

Σε μια προσπάθεια να καθησυχάσει τους διαδηλωτές, ο πρωθυπουργός Πετρ Νέτσας, που κατά τα άλλα έχει δηλώσει τη στήριξή του στην εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, υποστηρίζοντας πως μόνο έτσι η χώρα θα παραμείνει «ανταγωνιστική», ανακοίνωσε την Τετάρτη πως είναι ...έτοιμος να συζητήσει με τους καθηγητές και τους φοιτητές σχετικά με τις αλλαγές στην εκπαίδευση. Από τη μεριά του ο Πρόεδρος Βάτσλαβ Κλάους άσκησε κριτική στους διαδηλωτές, υποστηρίζοντας πως είναι πολιτικά υποκινούμενοι, ενώ ακύρωσε την προγραμματισμένη για την περασμένη Δευτέρα ομιλία του στο Πανεπιστήμιο του Μπρνο, μετά την ανακοίνωση των φοιτητών πως δεν είναι ευπρόσδεκτος.

Σε μια προσπάθεια αναδίπλωσης, ο υπουργός Παιδείας, Γιόζεφ Ντόμπες, μια μέρα μετά τις μαζικές κινητοποιήσεις, πρότεινε να αποσύρει τα δίδακτρα από τα Πανεπιστήμια αντικαθιστώντας τα με ένα «τέλος» ή «ετήσια εγγραφή» που μπορεί να μειωθεί έως και στις 2.200 κορόνες (88,40 ευρώ) αντί για τις 10.000 κορόνες ή την επιβολή ενός «προστίμου» για όσους υπερβαίνουν την κανονική διάρκεια σπουδών. Είτε έτσι είτε αλλιώς, το ζήτημα παραμένει ίδιο όπως υπογραμμίζει η «SOS Φοιτητές»: Η εκπαίδευση θα πρέπει να είναι δωρεάν, καλώντας παράλληλα σε νέες πολύμορφες διαμαρτυρίες το επόμενο διάστημα. Εξάλλου, τους τελευταίους μήνες, βλέποντας τη σθεναρή αντίδραση των φοιτητών και καθηγητών, η κυβέρνηση φαίνεται να επιχειρεί με διάφορους πιθανούς ελιγμούς να περάσει εκπαιδευτική μεταρρύθμιση.

Σήμερα στην Τσεχία σπουδάζουν περίπου 300.000 φοιτητές, ενώ υπάρχουν κρατικά, δημόσια και ιδιωτικά πανεπιστήμια ακόμη και ιδρύματα που ανήκουν στην εκκλησία. Οι επίσημες κρατικές δαπάνες ανά έτος για τα πανεπιστήμια αναμένεται να μειωθούν έως το 2014 από το σημερινό ποσό των 19 δισεκατομμυρίων κορονών κάτω από τα 15 δισεκατομμύρια κορόνες. Πριν δύο χρόνια το ποσό έφθανε τα 22 δισ. κορόνες. Το Συμβούλιο των Πρυτάνεων στα μέσα του Φλεβάρη ανακοίνωσε πως η μείωση αυτή μπορεί να προκαλέσει μια κατάρρευση του συστήματος της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.

Οι συγκεκριμένοι σχεδιασμοί της κυβέρνησης είχαν ανακοινωθεί μετά την εκλογή της κυβέρνησης στην εξουσία το 2010, ωστόσο και η προηγούμενη κυβέρνηση του Μίρεκ Τοπολάνεκ είχε κάνει ανάλογες προτάσεις, που βρήκαν τη σθεναρή αντίθεση τόσο των φοιτητών όσο και των ακαδημαϊκών.

Θα πρέπει να υπογραμμίσουμε πως παρά τα 20 χρόνια που έχουν περάσει από την ανατροπή του σοσιαλισμού και την καπιταλιστική παλινόρθωση στην Τσεχία, η δημόσια παιδεία και τα πανεπιστήμια έχουν επηρεαστεί σχετικά λιγότερο και διατηρούνται ακόμα ορισμένες κατακτήσεις όπως είναι οι δωρεάν σπουδές, τουλάχιστον στο βασικό κορμό των μαθημάτων, αλλά και τα περισσότερα βιβλία και άλλες παροχές, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν αυξήθηκε το κόστος, ειδικά για τις λαϊκές οικογένειες. Ωστόσο, η αστική τάξη θεωρεί πως «ήρθε η ώρα» να εφαρμοστούν πλήρως και στην Τσεχία οι αντιδραστικές αναδιαρθρώσεις που προβλέπει η «Συμφωνία της Μπολόνιας», που συνδέει την ανώτατη εκπαίδευση με τις επιχειρήσεις που θα έχουν λόγο στα πάντα. Επίσης προχωράει η κατηγοριοποίηση των σχολών ανάλογα με τις ανάγκες του κεφαλαίου και διευρύνονται οι ταξικοί φραγμοί για νέους από τα λαϊκά στρώματα.