ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ (του απεσταλμένου μαςΜπ. ΓΕΩΡΓΙΚΟΥ).-

Με πρωτοβουλία του Πανεργατικού Αγωνιστικού Μετώπου (ΠΑΜΕ), αντιπροσωπεία Ελλήνων συνδικαλιστών βρέθηκε εδώ την Τρίτη, 26η Δεκεμβρίου, για να εκφράσει την αλληλεγγύη της στους πολιτικούς κρατούμενους και τους εργαζόμενους αγωνιστές της Τουρκίας και την αντίθεσή της στο συνεχιζόμενο εις βάρος τους έγκλημα.

Την αντιπροσωπεία απάρτισαν οι Δημήτρης Αγκαβανάκης και Δέσποινα Σπανού (ΑΔΕΔΥ), Αντώνης Αντύπας και Σωτήρης Σιώκος (ΟΤΟΕ), ο Γιάννης Πάσουλας, Γενικός Γραμματέας της Ομοσπονδίας Οικοδόμων, ο Γιώργος Φιλιούσης, ταμίας του Συνδικάτου Οικοδόμων, η Λέττα Μεθωνίου, αντιπρόεδρος της ΠΟΕΔΗΝ, και ο Νίκος Φωτιάδης, εκπρόσωπος της ΕΕΔΥΕ. Ο «Ρ» παρακολούθησε από κοντά την αποστολή και τις, ιδιαίτερα χρήσιμες και αποκαλυπτικές, επαφές που έγιναν στη διάρκειά της.

Δρόμοι

Περπατώντας τους πολύβουους δρόμους, έχεις την εντύπωση ότι θα μπορούσες να βρίσκεσαι σε οποιαδήποτε ευρωπαϊκή μεγαλούπολη. Η κίνηση είναι πυκνή, οι οδηγοί ταξί το ίδιο αγχωμένοι όσο παντού, έτοιμοι να πατήσουν τις κόρνες τους, ξεκουφαίνοντας τον πεζό μπροστά σου που προσπάθησε, ο θρασύς, να διασχίσει το βασίλειό τους - το δρόμο - χωρίς την άδειά τους. Νέοι και νέες με casual ντύσιμο κυκλοφορούν βιαστικοί ρίχνοντας και κλέβοντας εκείνες τις πολύ ιδιαίτερες ματιές τους. Ο δυνατός αέρας μεταφέρει γρήγορα τα σύννεφα ανατολικά. Θα μπορούσε μια χαρά να είναι το Μόναχο. Ή η Αθήνα. Μόνο που αυτή η πλατεία δεν είναι οποιαδήποτε πλατεία. Εδώ, κάθε Πρωτομαγιά, θα πει ένας συνδικαλιστής που μας συνοδεύει στη βόλτα, η Αστυνομία συνειδητά σκότωσε δεκάδες και χτύπησε στο ψαχνό όποιον αγνόησε την απαγόρευση των αρχών κι εμφανίστηκε, για να διαδηλώσει, να διεκδικήσει τα δικαιώματά του. Το φονικό ήταν τόσο σίγουρο, τόσο απάνθρωπα προαναγγελθέν, που τα εργατικά συνδικάτα δε διαδηλώνουν πια εδώ, στην πλατεία Ταξίμ, μας εξηγεί. Προτιμούν να κάνουν συγκεντρώσεις αλλού. Αλλά ο συμβολισμός σε αυτή τη συγκεκριμένη πλατεία είναι πολύ δυνατός, για κάθε κάτοικος της Κωνσταντινούπολης.

Παίρνουμε τη μεγάλη Λεωφόρο Ελευθερίας. Ανάμεσα στον κόσμο που κινείται γρήγορα και τις βιτρίνες των δεκάδων καταστημάτων, αστυνομικοί με πολιτικά και γουόκι τόκι ξεχωρίζουν από τα δύσπιστα βλέμματά τους, τα σκληρά πρόσωπα και τον τρόπο που τους αποφεύγουν οι μεγαλύτεροι. «Κανένας δε συμπαθεί την αστυνομία», λέει, βαδίζοντας δίπλα μου, η Γκάιε. Χαμογελάει μελαγχολικά. «Είναι διαφορετικά με το στρατό», προσθέτει. Για χρόνια, ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της Αριστεράς στην Τουρκία ήταν ότι τα κατώτερα στρώματα του λαού εμπιστεύονταν το στρατό. Οχι και τόσο τώρα πια.

Μπαίνουμε στο κτίριο όπου βρίσκονται τα γραφεία της KESK, της Συνομοσπονδίας 19 Συνδικάτων των Δημοσίων Υπαλλήλων - μια ισχυρή δύναμη 100.000 εργαζομένων. Το ασανσέρ, φυσικά, είναι «εκτός λειτουργίας». Πάντα είναι, στις λαϊκές συνοικίες της Κωνσταντινούπολης. Απλώς συνηθίζεις τις στενές σκάλες και αγνοείς τις άσχημες μυρωδιές. Το χαμόγελο των ανθρώπων που μας υποδέχονται διορθώνει κάπως τα πράγματα. Μας προσφέρουν τσάι, αρτοσκευάσματα και γλυκά. Μήπως οι Ελληνες επισκέπτες μας, οι γιουνάν, θα ήθελαν καφέ; ρωτούν. Κάποιοι από εμάς θα ήθελαν «τούρκικο» καφέ, απαντούν μερικοί από τους συνταξιδιώτες μου. Χαμογελούν απολογητικά. Δεν έχουν. Ο «τούρκικος» καφές είναι μάλλον ακριβός για τους απλούς Τούρκους πολίτες. Κάθονται απέναντί μας.

«Ημέρες δύσκολες»

Η Σεβίλ Ερόλ, η γενική γραμματέας της KESK, είναι μια γυναίκα εκπληκτικά νέα, με ευγενικούς τρόπους, που όμως δεν κρύβουν την ενεργητικότητά της. Φοράει γυαλιά. Καθόλου μεϊκάπ. Το ντύσιμό της είναι απλό. Το ίδιο και ο τρόπος που μιλάει στην ελληνική αντιπροσωπεία των συνδικαλιστών, που συνοδεύω. Δίχως ρητορικές επιτηδεύσεις. «Οι ημέρες είναι πολύ δύσκολες και για αυτό σας ευχαριστούμε ακόμη περισσότερο που ήρθατε τώρα», λέει. «Η αστυνομία και ο στρατός, με την επιχείρησή τους κατά των πολιτικών κρατούμενων και όσα έγιναν και έξω από τις φυλακές, προσπαθούν να περάσουν ένα μήνυμα: όποιος αντιστέκεται στις επιβαλλόμενες πολιτικές θα πατάσσεται. Εκαναν επιθέσεις εναντίον σπιτιών συνδικαλιστών. Χτύπησαν άλλους. Ο ίδιος ο υπουργός Εσωτερικών μάς έστειλε επιστολή, λέγοντάς μας ότι αν συνεχίσουμε τις διαδηλώσεις για όσα συμβαίνουν στις φυλακές, θα περάσουμε από δίκες». Τα μέλη των συνδικάτων, όμως, ξέρουν πολύ καλά τι συμβαίνει για να σωπάσουν, ή να σταματήσουν. Ανάμεσά τους, οι υγειονομικοί υπάλληλοι των φυλακών - που είδαν από πρώτο χέρι τι συνέβη στους πολιτικούς κρατούμενους.

«Οι κρατούμενοι και οι κρατούμενες δεν αυτοπυρπολήθηκαν», λέει ξερά η κα Ερόλ. Από τους 28 νεκρούς κρατούμενους που παραδέχεται η κυβέρνηση, «η πλειοψηφία είχε τραύματα από σφαίρες», συνοψίζει. Αλλοι, εξασθενημένοι από 65 ημέρες απεργίας πείνας, δεν άντεξαν τα δακρυγόνα και τη βία. Ο ένας από τους δύο στρατιώτες που σκοτώθηκαν «έπεσε νεκρός από φίλια πυρά, που τον βρήκαν στην πλάτη». Η κατάσταση δεν έχει ακριβώς βελτιωθεί μετά την επιχείρηση «Επιστροφή στη Ζωή» - η κα Ερόλ μορφάζει και μόνο, αναφέροντας την έκφραση, σε ένα πικρό χαμόγελο που δεν περιγράφεται με λέξεις. «Η κατάσταση στις νέες φυλακές είναι απελπιστική». Οι κρατούμενοι που μεταφέρθηκαν σε αυτές δεν έχουν επαρκή θέρμανση. Πολλοί δεν έχουν κατάλληλο ρουχισμό. Εκατοντάδες, που συνεχίζουν ακόμη την απεργία πείνας, όχι μόνο βρίσκονται σε κακή κατάσταση υγείας μετά το δικό τους διάβημα απελπισίας, τη βία και την κακομεταχείριση των αρχών, αλλά επιπλέον έχουν να αντιμετωπίσουν το εξοντωτικό κρύο του τουρκικού χειμώνα σε κελιά πολλά από τα οποία δεν έχουν καν στέγες και τοίχους.

Χρειάζεται κάθε δυνατή βοήθεια που οι Τούρκοι φυλακισμένοι, οι συγγενείς τους και οι συμπαριστάμενοι στον αγώνα τους εργαζόμενοι μπορούν να έχουν, συμπληρώνει η Κα Ερόλ. Η ελληνική αντιπροσωπεία δηλώνει ότι θα κάνει ό,τι περνά από τα χέρια της για να μεταφέρει την κατάσταση στον Ελληνικό λαό και να κινητοποιήσει τους εργαζομένους. Η Κα Ερόλ καταλήγει λέγοντας «η τουρκική κυβέρνηση προσπαθεί να "καθαρίσει" με κάθε αντίσταση στην πολιτική της. Προσπαθεί να "σπάσει" τα συνδικάτα, να αποσιωπήσει κάθε αντίσταση, να καταστείλει κάθε μορφή διαμαρτυρίας. Αλλά θα συνεχίσουμε να παλεύουμε».

«Γιατί μου το κάνετε αυτό;»

Πίσω στους δρόμους της Κωνσταντινούπολης, η κίνηση - ονομαστή για κάθε επισκέπτη, που χάνεται στα δαιδαλώδη στενά της - έχει πυκνώσει. Βαδίζουμε, αφήνοντας τη Λεωφόρο Ελευθερίας, στα στενοσόκακα όπου οι αντιθέσεις είναι ακραίες: από τη γηραιά γυναίκα στην άκρη του δρόμου που επαιτεί, αφήνοντάς σε να δει μόνο το χέρι της και τα μάτια της μέσα από το τσαντόρ της, ως το μοδάτο καφέ με τους καλοντυμένους χρηματιστές, με τις γραβάτες και τα τηλέφωνα όπου μιλούν άνετα για δουλιές. Περνάμε από το ξενοδοχείο Επτά Ουρανοί, ένα μεγάλο, πολυτελές, όμορφο κτίριο - πρώην φυλακή, σημειώνουν οι συνοδοί μας προς έκπληξή μας. Φθάνουμε στο κτίριο όπου έχει την έδρα της η Οζγκούρ Ταγιάντ, η οργάνωση των συγγενών των κρατουμένων. Τέσσερις όροφοι με τα πόδια - ένας από τους συνταξιδιώτες μου κουράζεται, αλλά αντιμετωπίζει το πρόβλημα με χαμόγελο. «Χρειαζόμασταν λίγη άσκηση», αστειευόμαστε μεταξύ μας. Μπαίνουμε στο γραφείο. Μας υποδέχονται γυναίκες που μας παρακαλούν στα τουρκικά κάτι που δεν καταλαβαίνουμε. Ρωτώ τους συνοδούς μας συνδικαλιστές να μου εξηγήσουν τι μας ζητούν οι μεσήλικες γυναίκες. «Ρούχα», απαντά η Γκάιε. «Θέλουν ρούχα για να στείλουν στα παιδιά τους, που μεταφέρθηκαν στις νέες φυλακές τραυματισμένοι και δίχως ρουχισμό».

Ο Ρεζίτ Σαρί, μέλος της Οζγκούρ Ταγιάντ, πρώην κρατούμενος για 21 μήνες στη φυλακή της περιοχής Ουμράνιγιε, λίγο έξω από την Κωνσταντινούπολη, μας μιλά αφού οι άνθρωποι της οργάνωσης μάς έχουν βάλει να καθίσουμε και ετοιμάσει τσάι. «Οι κρατούμενοι ευθύς εξ αρχής, όπως και στην απεργία πείνας του 1996, όταν χάθηκαν 12 από εμάς, έθεσαν ορισμένα αιτήματα. Το πρώτο ήταν να μην μεταφερθούν στις φυλακές τύπου F, όπου είναι σίγουρη η ψυχολογική και φυσική εξόντωσή τους. Το δεύτερο, να καταργηθεί το άρθρο 3.713 του ποινικού κώδικα, που απαγορεύει στους κρατούμενους να συγκεντρώνονται σε ομάδες ακόμη και δύο ανθρώπων. Το τρίτο, να δικαστούν οι υπεύθυνοι για βασανισμούς και δολοφονίες κρατουμένων, όπως της περσινής σφαγής 11 ανθρώπων. Το τέταρτο, να αλλάξουν οι όροι των επισκεπτηρίων στις φυλακές. Οι δικηγόροι των συγκρατουμένων μου υφίστανται τέτοιους εξευτελισμούς, αν πάνε να τους δουν, που τελικά τους εγκαταλείπουν και μένουμε χωρίς υπεράσπιση».

Ο Ρεζίτ οργίζεται, όσο περνάει η ώρα, αλλά εξακολουθεί να μιλά ήρεμα, χαμηλόφωνα. «Είπαν ότι η απεργία πείνας θα τερματιζόταν. Κάθε άλλο παρά αυτό συνέβη. Πριν το φονικό, 280 κρατούμενοι ήταν σε απεργία πείνας μέχρι θανάτου. Τώρα, είναι 330. Συνολικά σε απεργία πείνας βρίσκονται 2.019 κρατούμενοι. Και εδώ» - δείχνει το χώρο γύρω του, γεμάτο με άνδρες και γυναίκες που φορούν κόκκινη κορδέλα στο κεφάλι, σημάδι ότι κάνουν απεργία πείνας - «12 γυναίκες, μητέρες κρατούμενων κάνουν απεργία πείνας. Οι τέσσερις από αυτές μπαίνουν στην 43η ημέρα απεργίας πείνας. Θα συνεχίσουν ως το θάνατο». Η Ελληνική αντιπροσωπεία θέλει να μάθει περισσότερα για τα θύματα. Η Οζγκούρ Ταγιάντ έχει μια λίστα με 29 ονόματα ανθρώπων που έχασαν τη ζωή τους στην επιχείρηση. «Πολλοί ακόμη αγνοούνται», θα πει ο Ρεζίτ. Σύντροφοί του, δύο από τους οποίους κάθονται μπροστά σε έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή, συντηρούν ιστοσελίδες στο Internet που περιέχουν τα στοιχεία.

Ο Ρεζίτ δίνει τη θέση του σε μια μεσόκοπη γυναίκα που φορά μαντίλι, που μιλά κρατώντας αμήχανα το -συσπασμένο- πρόσωπό της με το χέρι της. «Πήγα να δω το γιο μου», λέει. «Οι φύλακες μου ζήτησαν να γδυθώ. Τελείως. Τους είπα όχι. Με έγδυσαν εκείνοι. Τους ρώτησα "τι μου κάνετε;". "Γιατί μου το κάνετε αυτό;". Μου απάντησαν να μην τους φέρνω σε δύσκολη θέση με ερωτήσεις και να μη διαμαρτύρομαι, γιατί θα με συλλάμβαναν». Οι γιοί μερικών από τις γυναίκες στα γραφεία της οργάνωσης έχουν «εξαφανιστεί», λέει ο Ρεζίτ. «Οταν ζητάμε στοιχεία για τους δικούς μας, το πανίσχυρο κράτος εξαφανίζεται και στη θέση του εμφανίζονται κακόμοιροι υπάλληλοι που τίποτε δεν ξέρουν, τίποτε δεν άκουσαν».

Η πρακτική των ταπεινώσεων των επισκεπτών είναι δεδομένη, μας πληροφορεί ακόμη ένας συγγενής πολιτικού κρατούμενου, που ετοιμάζεται να πάει στην Αγκυρα για να δει τον αδελφό του. Εναν 28χρονο που το μόνο του έγκλημα είναι ότι πιάστηκε να έχει στην κατοχή του ένα έντυπο. Με «ανατρεπτικό» περιεχόμενο. Δεν έκανε τίποτε άλλο. Απλώς είχε την ευαισθησία να αγωνίζεται για τις πεποιθήσεις του.