Η έλλειψη ή η ανυπαρξία ελεύθερου χρόνου στους εφήβους δημιουργεί συγχρόνως πολλά προβλήματα. Ποιες είναι οι επιπτώσεις αυτές ιδιαίτερα για τους νέους ανθρώπους; Ποιος έχει τις ευθύνες ή ποια είναι τα αίτια που γεννούν αυτή την κατάσταση; Για όλα αυτά μας έδωσε απαντήσεις η Μαρία Χουρδάκη, ψυχολόγος και καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Κρήτης.

«Η ανυπαρξία ή η έλλειψη ελεύθερου χρόνου είναι απαράδεκτη, γιατί υποχρεώνονται ή μάλλον θα χρησιμοποιούσα τη λέξη παγιδεύονται οι μαθητές του γυμνασίου και του λυκείου να κάθονται το λιγότερο 12 ώρες την ημέρα σε μια καρέκλα στο σπίτι τους, στο σχολείο, στο φροντιστήριο. Οι συνέπειες είναι φανερές. Είναι το γεγονός ότι δεν έχουν ελεύθερο χρόνο και αναγκάζονται να κάνουν μοναχική ζωή. Πρέπει να πω πως ότι και τα δύο αυτά στοιχεία είναι αρνητικά για την εξέλιξη του ατόμου», μας είπε η Μ. Χουρδάκη.

Αξία ζωής χαρακτηρίζει η Μ. Χουρδάκη τον ελεύθερο χρόνο: «Ο ελεύθερος χρόνος είναι αξία ζωής, είναι δικαίωμα και ανάγκη όχι μόνο του ανήλικου, αλλά και του ενήλικου ατόμου. Οπως ξέρουμε, το ενήλικο άτομο της εποχής μας είναι παγιδευμένο και αυτό στην καταναλωτική κοινωνία και εργάζεται όλη την ημέρα». Σε ό,τι αφορά την έλλειψη ελεύθερου χρόνου στην εφηβεία, τόνισε ότι «πρέπει να πούμε ότι στερεί τον έφηβο από μια πολύ μεγάλη ανάγκη. Την ανάγκη της συντροφικότητας, του προβληματισμού, της ανταλλαγής απόψεων με τους συνομηλίκους του και ακόμα του στερεί τη δυνατότητα να εκφορτιστεί, να μιλήσει για τα προσωπικά του προβλήματα, πράγμα που δεν κάνει εύκολα όπως ξέρουμε με τους γονείς του ή στο σχολείο».

Το ζητούμενο στη φάση της εφηβείας δεν είναι μόνο οι γνώσεις, υπογράμμισε. Είναι και το γεγονός «πού θα στηρίξουν αυτές τις γνώσεις οι έφηβοι και εδώ το ζητούμενο είναι αυτό που λέμε οι επιστήμονες το υπόβαθρο κάποιας ψυχικής υγείας. Πρέπει να τονιστεί ακόμα ότι στη φάση της εφηβείας ολοκληρώνεται η προσωπικότητα του νέου ατόμου, που πρέπει να είναι συγκροτημένη, υπεύθυνη, με θετικές επιλογές για το μέλλον. Είναι μια πλευρά την οποία αγνοούν και οι γονείς, καθώς οι ίδιοι ακολουθούν το μονόδρομο των πανεπιστημιακών σπουδών. Και είναι γνωστό ότι όλοι οι Ελληνες πάσχουν στο θέμα αυτό: Εάν είναι οι γονείς επιστήμονες γιατί να μη γίνει και το παιδί τους και αν δεν είναι ζητούν κοινωνική προαγωγή διαμέσου του πτυχίου».

«Πρέπει να τονίσω επίσης ότι η ψυχολογική ωριμότητα του εφήβου που ζητείται σε αυτή τη φάση της ζωής δεν ολοκληρώνεται στη μοναχική ζωή του εφήβου ή σε κάποιες βραδινές εκρήξεις. Η ωριμότητα του ατόμου γίνεται σε συλλογικές δραστηριότητες, σε σωματεία, σε ομάδες εφηβικής ηλικίας, σε επιδιώξεις κοινής κοινωνικής ζωής. Εκεί ωριμάζει το άτομο και όχι στην καρέκλα σε μοναχικό βίο», τόνισε η Μ. Χουρδάκη.

Οσο για το ποιοι ευθύνονται γι' αυτή την κατάσταση μας είπε: «Αν ξεκινήσουμε να ερευνούμε τις ευθύνες ή τα αίτια που προσδιορίζουν αυτή την τακτική των εφήβων, θα μπορούσαμε να πούμε πρώτα ότι είναι η όλη κοινωνική δομή. Είχα κάποτε την ευκαιρία να κάνω μια έρευνα, αλλά και σεμινάρια με πρώην χρήστες. Τα περισσότερα παιδιά ήταν πτυχιούχοι πανεπιστημίου. Και αφού μιλήσαμε αρκετά και φιλικά, ρώτησα για τους λόγους που κατά τη γνώμη τους είχαν πάρει το δρόμο των ναρκωτικών. Εκαναν μια ωραία κοινωνική ανάλυση και στάθηκαν πέρα από τον πλατύτερο κοινωνικό χώρο στους δύο φορείς αγωγής. Είναι πρώτα η οικογένεια, οι γονείς, τους οποίους όμως δικαιολόγησαν τελικά και είπαν ότι δεν τους φταίνε γιατί από αγάπη κατευθύνονται στην αγωγή του παιδιού τους. Αυτό όμως που δε συγχώρησαν με κανένα τρόπο είναι το σχολείο, που κατά τη γνώμη τους είναι εξεταστικό κέντρο, δεν τους συγκινεί, αλλά και γενικά το εκπαιδευτικό σύστημα».

Εξάλλου, όπως υπογράμμισε, «δεν είναι τυχαίο ότι οι εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις περιστρέφονται συνέχεια γύρω από εξετάσεις και βαθμομανία. Φτάσαμε ακόμα στο σημείο τα παιδιά με 19,5 μέσο όρο να μην μπαίνουν στο πανεπιστήμιο. Μα μόνο οι εξετάσεις είναι το ζητούμενο σε όλο το φάσμα της παιδείας; Γιατί περιορίζονται εκεί; Θεωρώ ότι στις διεκδικήσεις τους τόσο οι εκπαιδευτικοί όσο και οι γονείς και οι μαθητές πρέπει να ζητούν καθαρά ένα και μόνο πράγμα: Την αλλαγή του εκπαιδευτικού συστήματος».