«Αυτές δεν είναι καλές μπίζνες για το προφίλ μας. Φεύγουμε από αυτή την αγορά».

Με αυτά τα λόγια και αυτόν τον τρόπο - που παραπέμπει κατευθείαν στη ρητορική των στελεχών πολυεθνικών - εξήγησε(;) ο επικεφαλής του τμήματος περιουσίας της Μόσχας, την απόφαση να πωληθεί - μέσω δημοπρασίας - σε ιδιώτες, το σύνολο των μετοχών της εταιρείας «Μοσχοβίτικη Διεύθυνση θεατρικών - συναυλιακών και αθλητικών και άλλων θεαμάτων Πωλητηρίων». Πρόκειται για την εταιρεία που σύστησαν οι αρχές της Μόσχας, μετά την αντεπανάσταση (σ.σ. αν και διατήρησε την προηγούμενη ονομασία της, αλλά με σαφώς εντελώς διαφορετικό περιεχόμενο) για να εκμεταλλευθούν τα κιόσκια - πωλητήρια εισιτηρίων για όλες τις παραστάσεις και τα θεάματα και τα οποία αποτελούν «σήμα - κατατεθέν» των πόλεων των χωρών της πρώην ΕΣΣΔ.

Η συγκεκριμένη εταιρεία είναι μία από τις τέσσερις μεγαλύτερες επιχειρήσεις του εν λόγω κλάδου στη Ρωσία. Διαθέτει 16 γραφεία στο κέντρο της ρωσικής πρωτεύουσας, έκτασης από 30 - 245 τ.μ. το καθένα (σ.σ. και μόνο η αξία τους ως ακινήτων της στο κέντρο της Μόσχας είναι τεράστια), ενώ δίνει προς ενοικίαση 39 οικόπεδα στα οποία βρίσκονται κιόσκια πώλησης εισιτηρίων. Απασχολεί περίπου 300 εργαζόμενους.

Τι σημασία όμως έχει ένα δίκτυο πωλητηρίων εισιτηρίων και η «μοίρα» του; Κι όμως: Αυτό το «ταπεινό» δίκτυο, αποτελεί ένα ακόμη κομμάτι - και τεκμήριο - του τεράστιου (και) πολιτισμικού άλματος που έκανε η Ρωσία μετά την Επανάσταση του Οχτώβρη. Ενα από τα σπαράγματα μιας εποποιίας για την άνοδο του πνευματικού επιπέδου ενός λαού που στη συντριπτική του πλειοψηφία έβγαινε στο φως μέσα από αιώνες σκοταδισμού, προκαταλήψεων, αμορφωσιάς και αγραμματοσύνης. Και είναι αρνητικά συμβολικό το γεγονός, ότι η απόφαση για ξεπούλημα αυτού του δικτύου πάρθηκε φέτος, το 2010, που συμπτωματικά συμπληρώνονται 85 χρόνια από τη δημιουργία του...

Τον Απρίλη του 1925, η Διεύθυνση Θεάτρων του Λαϊκού Επιτροπάτου Διαφώτισης της Ρωσικής Σοβιετικής Ομοσπονδιακής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας (σ.σ. η επίσημη ονομασία της Ρωσίας επί ΕΣΣΔ) συστήνει το Κεντρικό Θεατρικό Ταμείο, με σκοπό τη διανομή εισιτηρίων για θεατρικές παραστάσεις στους εργάτες και σε πλήθος διαφορετικών επαγγελματικών και κοινωνικών φορέων και οργανώσεων. Μόλις μέσα στα πρώτα χρόνια της ύπαρξης του φορέα δημιουργήθηκε ένα ολόκληρο δίκτυο περιφερειακών ταμείων σε όλες τις γειτονιές της Μόσχας. Είναι χαρακτηριστικό για τον προσανατολισμό του δικτύου το γεγονός, ότι τα πρώτα θεατρικά ταμεία στήθηκαν σε γιγαντιαία εργοστάσια όπως τα «Ντιναμό», «Σαρικοποντσίπνικ», «Στάλιν», μεγάλα καταστήματα όπως το «Ντανίλοβσκι», «Λένινσκι», «Παιδικός Κόσμος», στην πλατεία Σμολένσκ και το Μετρό. Τα περιφερειακά ταμεία έρχονταν σε επαφή με τους εν δυνάμει θεατές μέσω των «θεατρικών αρμοδίων - υπευθύνων», οι οποίοι, μέσω του καθήκοντός τους αυτού, «σήκωναν» και το σχετικό «κοινωνικό βάρος» - όπως το έθεταν εκείνη την εποχή - της αποστολής τους. Επίσης, σε όλα τα θέατρα που εντάσσονταν στον κατάλογο του Κεντρικού Θεατρικού Ταμείου, ήταν εκ των προτέρων «κρατημένες» οι λεγόμενες «διαρκείς» θέσεις για τους «ουντάρνικους»: Ετσι ονομάζονταν οι πρωτοπόροι εργάτες των πρώτων πενταετών πλάνων της ΕΣΣΔ, εκείνοι που, πριν τον Σταχάνοφ, επεδείκνυαν αυξημένους ρυθμούς παραγωγικότητας, υπερκάλυπταν τα πλάνα τους και αποτελούσαν θετικό παράδειγμα για τους συντρόφους και συναδέλφους τους. Είναι φανερό ότι αυτή η ρητορική, ο προσανατολισμός, η ουσία και οι σκοποί των ταμείων τότε απέχουν «έτη φωτός» από την αρχική φράση του σημερινού αρμόδιου των αρχών της Μόσχας...

Το δίκτυο των ταμείων διακινούσε επίσης προγράμματα παραστάσεων και, ενίοτε, εισιτήρια «στοχευμένων» παραστάσεων σε μεγάλες επιχειρήσεις της Μόσχας. Στις αρχές της 10ετίας του '30 δίνονταν περίπου 500 τέτοιες παραστάσεις το χρόνο! Το 1928, το περιοδικό «Νέος Θεατής» ανέφερε ότι για το πρώτο εξάμηνο εκείνης της θεατρικής περιόδου, το Κεντρικό Θεατρικό Ταμείο διακίνησε 262.000 εισιτήρια με συνολικά έσοδα 395.000 ρούβλια, διαπιστώνοντας επίσης ότι τα εισιτήρια με έκπτωση αυξήθηκαν κατά 40%. Το σημαντικό είναι βέβαια, ότι μέσω αυτής της οργανωμένης και στοχευμένης στην εξυπηρέτηση των ψυχαγωγικών αναγκών των εργαζομένων - κατά κύριο λόγο - πολιτικής, μέσα στα πρώτα δέκα χρόνια της λειτουργίας του δικτύου, παρακολούθησαν θεατρικές παραστάσεις πάνω από 22 εκατομμύρια θεατών! Και αυτός ο αριθμός αφορά «μόνο» στους θεατές μέσω οργανωμένης διανομής εισιτηρίων (σωματεία, κοινωνικοί φορείς κλπ).

Τις δεκαετίες του '30 και του '40 στη Μόσχα λειτουργούσαν ειδικά ταμεία για φοιτητές, ταμεία για στρατιωτικούς - μαχητές του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου και στρατιωτικές οργανώσεις, με ειδικές εκπτωτικές τιμές. Στα μέσα της δεκαετίας του '50 εμφανίστηκαν ταμεία ειδικά για εισιτήρια παραστάσεων που θα ανέβαιναν τις αμέσως επόμενες μέρες, όπως επίσης σχολικά ταμεία, ειδικά συναυλιακά ταμεία και άλλες εξειδικευμένες δομές του δικτύου. Την ίδια περίοδο, ο θεσμός του «θεατρικού αρμοδίου - υπευθύνου» αναπτύχθηκε και διευρύνθηκε. Θεατρικοί «υπεύθυνοι» άρχισαν να «ξεφυτρώνουν»... παντού: Στο περιφερειακό σιδηροδρομικό δίκτυο, στα τουριστικά κέντρα, στα ανθοπωλεία, στα πάρκα, στις εστίες των επισκεπτών της Πανσοβιετικής Αγροτικής Εκθεσης. Ακόμη και στα τρένα που ταξίδευαν προς τη Μόσχα και αρκετά πριν φτάσουν σε αυτήν, οι ταμίες του δικτύου πρότειναν στους ταξιδιώτες εισιτήρια παραστάσεων!

Τη σημερινή του ονομασία το δίκτυο την έλαβε το 1964, ενώ το 1948 είχε προηγηθεί μεγάλη ανασυγκρότηση του συστήματος και η πρώτη αλλαγή της ονομασίας του για να περιλάβει και άλλες εκδηλώσεις πλην των θεατρικών. Σε όλη αυτή τη μακρόχρονη πορεία, μεγάλη ήταν και η εκδοτική προσφορά του δικτύου, με εκδόσεις προγραμμάτων παραστάσεων, αφισών, σημειωματαρίων με το πρόγραμμα της χρονιάς, ειδικούς οδηγούς για τον προσανατολισμό των θεατών στην πλούσια θεατρική και καλλιτεχνική γενικότερα ζωή της μεγάλης πόλης.

Αυτό που πωλείται, βέβαια, σήμερα δεν έχει καμία σχέση με τα παραπάνω. Το σημερινό δίκτυο είναι ένα «κέλυφος» που πλέον δεν έχει το ίδιο περιεχόμενο και στόχους με το δίκτυο που ήταν κάποτε. Από τη στιγμή που έχασε το αρχικό του περιεχόμενο, η αλλαγή της μορφής του, μέσω του ιδιοκτησιακού καθεστώτος του, είναι εύλογη. Η περιουσία του βέβαια που βγαίνει στο σφυρί είναι περιουσία του ρωσικού λαού και όχι «ιδιοκτησία» των σημερινών αρχών της πόλης. Είναι γεγονός επίσης ότι το ξεπούλημα του δικτύου των ταμείων είναι «λεπτομέρεια» μπροστά στο αρχιτεκτονικό - πολιτιστικό «πογκρόμ» που υφίσταται η Μόσχα σήμερα. Είναι όμως ένα κομμάτι ενός σπουδαίου παρελθόντος... αλλά και ένα «παράθυρο» προς το μέλλον.