Τι είναι η ευτυχία; Ελα μου, ντε! Και πώς ορίζεται η ευτυχία; Ξαναέλα μου, ντε! Αφήστε που υπάρχει και εκείνο το «τα λεφτά δεν φέρνουν την ευτυχία».

Δύσκολη, λοιπόν, η απάντηση. Ειδικά μάλιστα σε εποχές που προσπαθούν να μας πείσουν ότι επειδή «τα λεφτά χαλάνε τον άνθρωπο», ως εκ τούτου καλώς μας τον κόβουν τον μισό μισθό, ώστε - εκτός της πατρίδος - να διασώσουν και... τον εσωτερικό μας κόσμο.

*

«Ψάχνοντας» τι είναι η ευτυχία, ουδόλως μας διαφεύγει η ευγγελική επισήμανση ότι «ουκ επ' άρτω μόνω ζήσεται άνθρωπος».

Από την άλλη, όμως, όποιος νομίζει ότι διαθέτει την απάντηση, ας αναλάβει να απαντήσει στον Ρίτσο: «Ποιος ο πλούτος των άστρων όταν λείπει το ψωμί απ' το τραπέζι;».

*

Με τούτα και με εκείνα, στο ερώτημα «τι είναι ευτυχία;» και στο παρεμπίμπτον ερώτημα «πώς αποκτιέται η ευτυχία;», όση μεταφυσική κι αν μετέλθει κανείς, μοιάζει αδύνατον να παρακάμψει τον παράγοντα «υλικές προϋποθέσεις».

Κάποιοι μάλιστα ισχυρίζονται ότι κατάφεραν να αποτιμήσουν αυτές τις υλικές προϋποθέσεις σε χρήμα. Πρόκειται για δυο καθηγητές του Πανεπιστημίου του Πρίνστον, τον Ντάνιελ Κάνεμαν, βραβευμένο με το Νόμπελ Οικονομίας το 2002 και τον συνάδελφό του Ανγκους Ντίτον.

Σύμφωνα με την μελέτη τους που δημοσιεύτηκε την περασμένη βδομάδα στο επιστημονικό περιοδικό «Proceeding of the National Academy of Science», οι δυο επιστήμονες καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η ευτυχία δεν κοστίζει πάνω από 60.000 δολάρια το χρόνο!

*

Φυσικά, τόσο η μελέτη των καθηγητών - όσο και το ζήτημα της κατάκτησης της ευτυχίας - είναι πολύ πιο σύνθετη και καθόλου αγοραία. Αλλά στο σημείο αυτό, ας κρατήσουμε το ζουμί:

Οτι, δηλαδή, ένας άνθρωπος στο σύγχρονο κόσμο, αν έχει εξασφαλίσει ένα εισόδημα της τάξης των 60.000 δολαρίων ετησίως

(σ.σ.: «αστείο ποσόν», και αν το συγκρίνει κανείς με τις «χορηγίες» της «Ζήμενς» προς ευυπόληπτα πρόσωπα),

τότε είναι σε θέση, όταν αντιμετωπίζει θέματα της ζωής που καθορίζουν το συναίσθημα και έχουν να κάνουν με την υγεία, τις ανθρώπινες σχέσεις, τον ελεύθερο χρόνο κλπ., να τα αντιμετωπίζει απερίσπαστος από το ζήτημα των χρημάτων.

***

Ας δούμε τώρα πώς είναι οικοδομημένος ο κόσμος τους, ο κόσμος του «Τόλμη και Γοητεία», από τη μιά, και των εκατομμυρίων ανέργων και των δισεκατομμυρίων φτωχών κι απόκληρων, από την άλλη:

Κάθε χρόνο το περιοδικό «Φορμπς» δημοσιεύει τον κατάλογο με την λίστα των εκατό πλουσιότερων ανθρώπων στον πλανήτη. Φυσικά πίσω από τα συγκεκριμένα φυσικά πρόσωπα βρίσκονται πολυεθνικές, μονοπώλια, τράπεζες, εφοπλιστικό κεφάλαιο κ.ο.κ.

Σύμφωνα με την πρόσφατη λίστα, στην οποία μπαινοβγαίνουν και μερικά δικά μας «πατριωτάκια»,

η συνολική περιουσία αυτών των εκατό «Κροίσων» ανέρχεται στο 1,5 τρισεκατομμύρια δολάρια (1.500.000.000.000 - το γράφουμε και με αριθμό για να το «χαρείτε» με όλα του τα μηδενικά...).

*

Πώς συνδέεται αυτή η λίστα με την μελέτη των δυο καθηγητών;

Απλό:

Οποιος κάνει τις αναγκαίες διαιρέσεις καταλήγει στο μαθηματικώς αναμφισβήτητο:

Με τον πακτωλό που έχουν συσσωρεύσει εκατό όλοι κι όλοι εκμεταλλευτές της δουλειάς χιλιάδων και χιλιάδων εργαζομένων

(σ.σ.: οι καπιταλιστές αυτή την εκμετάλλευση και τον σφετερισμό του ιδρώτα των εργατών την βαφτίζουν «καπατσοσύνη» και «επιχειρηματικό δαιμόνιο»),

θα μπορούσαν να ζουν «ευτυχισμένοι» - «ευτυχισμένοι» με τον τρόπο που το ορίσαμε προηγουμένως - 25.000.000 άνθρωποι! Δυόμισι Ελλάδες!

*

Αυτό είναι το «κοινωνικό ισοδύναμο» του καπιταλισμού τους:

• Για κάθε έναν από αυτούς τους «Κροίσους», θα μπορούσαν να αντιστοιχούν 250.000 «ευτυχισμένοι» άνθρωποι.
• Αντί για 100 «μαχαραγιάδες» της χλιδής και της ξιπασιάς, θα μπορούσαν να υπάρχουν 25 εκατομμύρια «ευτυχισμένοι» άνθρωποι!

«Ενας προς 250.000» (!), «εκατό προς 25.000.000» (!), αυτή είναι η αναλογία.

Αυτή είναι η αποτύπωση του «πώς είναι» τα πράγματα και η απόσταση που τα χωρίζει από το «πώς θα μπορούσαν να είναι» τα πράγματα σε αυτόν τον πλανήτη.

*

Βέβαια, η κατάσταση είναι «ελαφρώς» χειρότερη:

Στους 100 της λίστας του «Φορμπς» όχι μόνο δεν αντιστοιχούν 25 εκατομμύρια «ευτυχισμένοι» άνθρωποι, αλλά, αντίθετα,

στον πραγματικό κόσμο, τον κόσμο του αμύθητου πλούτου και της απόλυτης ένδοιας, στους 100 αρχικαπιταλιστές αντιστοιχούν τα... δισεκατομμύρια των ανθρώπων που επιβιώνουν με ένα και δυο δολάρια την ημέρα.