Χιλιάδες χρόνια μετά το τελευταίο βαρύ, αργό περπάτημα μαμούθ στην παγωμένη τούνδρα, οι επιστήμονες κατάφεραν να αποκωδικοποιήσουν περίπου 50% του γενετικού κώδικα αυτού του ζώου συμβόλου της εποχής των παγετώνων. Προηγούμενες ανάλογες απόπειρες είχαν αποφέρει ελάχιστα αποτελέσματα. Το επίτευγμα ανοίγει το δρόμο να μελετηθεί η εξελικτική ιστορία ζώων που έχουν εκλείψει εδώ και πολύ καιρό και κατά ορισμένους ακόμα και να επανέλθει στη ζωντανή βιολογική πραγματικότητα ένα είδος που έχει χαθεί.

Οι ερευνητές εξήγαγαν DNA από τρίχες που ανήκαν σε δύο Σιβηριανά μαμούθ και το τροφοδότησαν σε αυτοματοποιημένο σύστημα γενετικής ανάλυσης υψηλής απόδοσης. Μέχρι τότε το μεγαλύτερο μέρος DNA ενός εξαφανισμένου είδους που είχε αναλυθεί, έφτανε τα 13 εκατομμύρια ζεύγη βάσεων (δομικά στοιχεία του DNA), δηλαδή λιγότερο από το 1% του γονιδιώματος του ζώου. Τώρα, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της νέας ανάλυσης του γενετικού κώδικα του μαμούθ, έχουν προσδιοριστεί 3 δισεκατομμύρια ζεύγη βάσεων.

Αν και η ερμηνεία αυτής της γενετικής αλληλουχίας είναι ακόμα σε πολύ πρώιμο στάδιο, τα αποτελέσματα έχουν ήδη ανατρέψει μια καθιερωμένη εικασία για το παρελθόν των προβοσκιδωτών. Σύμφωνα με αυτή την επιστημονική εικασία, το μαμούθ είναι το τελευταίο φύλλο ενός γενεαλογικού δέντρου, όπου κάθε είδος διαδεχόταν το προηγούμενο, με μόνο ένα είδος προβοσκιδωτού να υπάρχει κάθε χρονική περίοδο. Οπως αποδείχτηκε από την ανάλυση του DNA των δύο μαμούθ, είχαν αρκετά διαφορετικό γονιδίωμα, καθώς φαίνεται να ανήκαν σε δύο πληθυσμούς που είχαν αποκλίνει γύρω στο 1,5 εκατομμύριο χρόνια πριν. Το εύρημα αυτό επιβεβαιώνει τα αποτελέσματα πρόσφατης μελέτης σχετικά μικρού τμήματος του DNA που βρίσκεται στα μιτοχόνδρια, οργανέλλες - ενεργειακά εργοστάσια του κυττάρου, σύμφωνα με την οποία πολλά είδη μαμούθ συνυπήρχαν την ίδια περίοδο.

Μέχρι αυτή τη στιγμή, το γονιδίωμα του μαμούθ υπάρχει μόνο σε μικρά κομμάτια, δεν έχει ακόμα «συναρμολογηθεί». Οι ερευνητές περιμένουν να ολοκληρωθεί η ανάλυση του γονιδιώματος του αφρικανικού ελέφαντα της σαβάνας, ξαδέλφου του μαμούθ, που θα χρησιμοποιηθεί ως οδικός χάρτης για την ανακατασκευή του γονιδιώματος του εξαφανισμένου ζώου.

Εξοπλισμένοι με το πλήρες γονιδίωμα του μαμούθ και του κοντινότερου συγγενή του, του ασιατικού ελέφαντα, ορισμένοι επιστήμονες θεωρούν ότι θα μπορέσουν να επαναφέρουν το μαμούθ στη ζωή. Για να το πετύχουν σκέφτονται ότι θα μπορούσαν να τροποποιήσουν το DNA ενός ωαρίου σύγχρονου ελέφαντα, έτσι που να ταιριάζει αρκετά με εκείνο του μαλλιαρού εξαδέλφου του. Σύμφωνα με καταρχήν συγκρίσεις του DNA του μαμούθ και του ελέφαντα, φαίνεται να υπάρχουν 400.000 αλλαγές που πρέπει να γίνουν ώστε να γεννηθεί ένα ζώο που θα μοιάζει με το μαμούθ. Ακόμη κι αν υποθέσουμε ότι με τέτοιους χειρισμούς μπορεί να δημιουργηθεί ένα βιώσιμο ζώο, το ερώτημα είναι τι θα μάθουμε απ' αυτό, καθώς ούτε ακριβώς μαμούθ θα είναι, ούτε θα ζει σε ένα περιβάλλον με άλλα μαμούθ, ή σε ένα περιβάλλον που θα μπορούσε να αναπτυχθεί και να ζήσει όπως ζούσαν τα μαμούθ. Ετσι, εκείνο που μένει ουσιαστικά είναι το στοιχείο του εντυπωσιασμού, με στόχο τη χρηματοδότηση των σχετικών ερευνητικών έργων.

Ωστόσο, η μελέτη του γονιδιώματος του μαμούθ μπορεί να ρίξει φως σε μυστήρια που έχουν ενδιαφέρον και για το σήμερα, όπως πώς προσαρμόστηκαν τα μαμούθ στο κρύο κλίμα της εποχής των παγετώνων και τι οδήγησε στην εξαφάνισή τους; Δεν αποκλείεται να βρεθούν αναλογίες της πορείας των μαμούθ με την πορεία σύγχρονων ειδών προς την εξαφάνιση. Βέβαια, για πολλές περιπτώσεις σύγχρονων ειδών υπό εξαφάνιση ίσως αρκεί να μελετήσει κανείς τις επιπτώσεις του καπιταλιστικού τρόπου ανάπτυξης στο περιβάλλον...