Το «Μουσείο Σπύρου Βασιλείου» (Γουέμπστερ 5α, Ακρόπολη, τηλ. 210.9231.502), με αφορμή τα πέντε χρόνια λειτουργίας του, φιλοξενεί - για πρώτη φορά - μία σειρά 40 γυμνών σχεδίων του ζωγράφου, που φιλοτεχνήθηκαν κατά τη διάρκεια των φοιτητικών του χρόνων στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας. Ο Σπύρος Βασιλείου (1903-1985) αποτελεί μία από τις σημαντικότερες μορφές της νεοελληνικής τέχνης και έναν από τους βασικούς εκπροσώπους της περίφημης «γενιάς του '30». Πολυσχιδής και πολυπράγμων, έχει καταγράψει μία εξαιρετικά γόνιμη εικαστική δημιουργία, στη ζωγραφική, τη χαρακτική, την αγιογραφία και τη σκηνογραφία. Στόχος της συγκεκριμένης παρουσίασης είναι να φωτίσει μία λιγότερο γνωστή πτυχή της πληθωρικής δημιουργίας του και να αναδείξει στοιχεία της τεχνοτροπίας του, τα οποία μορφοποιούνται και εξελίσσονται στα μεταγενέστερα και πιο αναγνωρίσιμα έργα του.

Τα 40 γυμνά της έκθεσης - 38 γυναικεία και 2 ανδρικά - είναι καμωμένα με μελάνι, μαύρο ή μπλε, πάνω σε χαρτί σχεδίου, άλλοτε σκούρο και άλλοτε πιο ανοιχτόχρωμο. Σε ορισμένες περιπτώσεις ο καλλιτέχνης χρησιμοποιεί επιπρόσθετα το υδρόχρωμα ή αποκλειστικά το μολύβι, για να επιτύχει το επιθυμητό αποτέλεσμα, της όσο το δυνατόν ρεαλιστικότερης απόδοσης της φόρμας. Το αρκετά εκτεταμένο αυτό σύνολο σχεδίων μπορεί, εξάλλου, να διακριθεί σε δύο μεγάλες κατηγορίες: αυτή στην οποία ο ζωγράφος αξιοποιεί τις δυνατότητες μιας συγκεκριμένης πόζας σε ένα αυτόνομο σκίτσο και αυτή όπου στην εικονιστική επιφάνεια ενός και μόνο φύλλου χαρτιού αποτυπώνονται ακόμη και πέντε διαφορετικές όψεις της ίδιας ανθρώπινης μορφής (εμπρόσθια/οπίσθια όψη, καθήμενη ή ανακεκλημένη στάση).

Ο Σπύρος Βασιλείου φοίτησε στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας από το 1921 έως το 1926. Τα χρόνια αυτά παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, αφού τότε έχουμε μία σειρά γεγονότων που άλλαξαν ριζικά όχι μόνο τον τρόπο λειτουργίας της Σχολής, αλλά και την αντίληψη πολλών από τους καθηγητές της.

Με δασκάλους ορισμένους από τους επιφανέστερους εκπροσώπους της Σχολής του Μονάχου, όπως τον Αλέξανδρο Καλούδη, τον Γεώργιο Ροϊλό, τον Σπυρίδωνα Βικάτο, τον Παύλο Μαθιόπουλο και, κυρίως, τον μόνιμο διευθυντή της Σχολής, Γεώργιο Ιακωβίδη, οι νεαροί φοιτητές ένιωθαν εγκλωβισμένοι μέσα σε ένα κλίμα συντηρητισμού και ακαδημαϊκής νοοτροπίας. Οπως αναφέρει ο ίδιος ο Σπύρος Βασιλείου σε αυτοβιογραφικό του κείμενο, «...μία υπόκωφη διάσταση ανάμεσα σε σπουδαστές και δασκάλους μεγάλωνε μέρα με τη μέρα. Δεν ξέραμε ακριβώς τι ζητούσαμε, αλλά ξέραμε σίγουρα πως αυτό που μας πρόσφεραν δε μας ικανοποιούσε».

Αποτέλεσμα αυτής της εντεινόμενης δυσαρέσκειας της ομάδας των «επαναστατών», ανάμεσά τους, εκτός από τον Σπύρο Βασιλείου, και οι Πολύκλειτος Ρέγκος, Αγήνορας Αστεριάδης, Αριστοτέλης Βασιλικιώτης, Αντώνης Πολυκανδριώτης κ.ά., ήταν η κατάργηση των υποχρεωτικών τάξεων που ίσχυαν έως τότε και η δημιουργία των εργαστηρίων, όπου κάθε σπουδαστής επέλεγε ελεύθερα τον καθηγητή που ταίριαζε περισσότερο στην ιδιοσυγκρασία του. Αποκορύφωμα του φιλοπρόοδου αυτού πνεύματος, που άρχισε να επικρατεί στους χώρους της Σχολής, ήταν η εκλογή, το 1923, του Νικολάου Λύτρα ως καθηγητή. Ο Ν. Λύτρας, από τους σημαντικότερους θιασώτες του ζωγραφικού νεωτερισμού στην Ελλάδα, γοήτευσε και κέρδισε αμέσως την προτίμηση των ανήσυχων νεαρών σπουδαστών. Οπως σημείωνε ο Σπ. Βασιλείου για τον Λύτρα «... μας στάλαξε στην ψυχή το φίλτρο της αμφιβολίας, μήπως δεν είναι έτσι, μήπως πρέπει να ψάξεις να το βρεις αλλιώς...».

Αυτή ακριβώς η διάθεση για έρευνα και πειραματισμό γίνεται εμφανής ακόμα και στα κάπως τυποποιημένα σχέδια του γυμνού που δίδασκε στη Σχολή ο ζωγράφος Παύλος Μαθιόπουλος. Το Νυκτερινό Γυμνό αποτελούσε μαζί με τη Σκιαγραφία, την Ελαιογραφία, την Ανατομική και τη Σύνθεση, μέρος της διδασκαλίας που παρακολουθούσαν υποχρεωτικά οι σπουδαστές του Τμήματος Ζωγραφικής. Κοντά στον Ν. Λύτρα, ο νεαρός ζωγράφος μυήθηκε «στις αρχές του ιμπρεσιονισμού και στις αξίες του καθαρού χρώματος». Είναι η αφετηρία της πλούσιας καλλιτεχνικής διαδρομής του Σπύρου Βασιλείου, «η οποία», όπως αναφέρεται, «σημαδεύεται από την προσήλωσή της στην ανάδειξη του ιδιαίτερου χαρακτήρα μιας εθνικής τέχνης και την πρόθεσή της να προσεγγίσει σύγχρονα καλλιτεχνικά ρεύματα αντλώντας από τα διδάγματα της ελληνικής κληρονομιάς». Η έκθεση σχεδίων του Σπ. Βασιλείου θα διαρκέσει έως 25/9.