Ο Εθνικός Δρυμός της Νότιας Πίνδου όπως είναι το επίσημο όνομα της Βάλια Κάλντα είναι ένας σπάνιος τόπος. Μαγευτικός, μοναδικός και πανέμορφος. Πρόκειται για ένα μνημείο της φύσης, όπου η πανδαισία των αισθήσεων δεν έχει τέλος.

Βρίσκεται μεταξύ Μετσόβου, Γρεβενών και Ανατολικού Ζαγορίου. Η Βάλια Κάλντα είναι περιτριγυρισμένη από τα βουνά του Λύγκου, των οποίων οι κορυφές φτάνουν πάνω από τα 2.000 μέτρα, αγκαλιασμένες από το λευκό του χιονιού. Βόρεια βρίσκεται το Αυγό (2.177 μ.), βορειανατολικά η Πυροστιά (1.967 μ.), ανατολικά το Κακοπλεύρι ή Μηλιά (2.160 μ.), και στα νότια το Μαυροβούνι, το οποίο χαρακτηρίζεται από τις κορυφές της Φλέγγας, τα Τρία σύνορα, τα Αφτιά, την Καπετάν Κλη, τη Σαλατούρα και το Δίκορφο.

Η ονομασία Βάλια Κάλντα στη βλάχικη διάλεκτο σημαίνει «Ζεστή κοιλάδα». Αυτός ο «τίτλος», της δόθηκε γιατί σε τούτη την κοιλάδα, κατά τη διάρκεια της ημέρας, η θερμοκρασία είναι αρκετά υψηλότερη απ' ό,τι τη νύχτα, παρότι ο τόπος τριγύρω είναι από τις πιο κρύες και υγρές περιοχές της χώρας. Η νέφωση είναι υψηλή και οι παγετοί συνηθισμένοι από τον Οκτώβρη μέχρι το Μάη, ενώ το χιόνι καλύπτει το Δρυμό 7 με 8 μήνες το χρόνο.

Στις επικράτειες του Λύγκου, του συγκροτήματος που με τις τέσσερις κορυφές του περιβάλλει την περιώνυμη κοιλάδα Βάλια Κάλντα, μπορεί να φτάσει κάποιος με όχημα από τη Μηλιά και το Περιβόλι ή με πεζοπορία από όλους τους παρακείμενους οικισμούς (Βωβούσα, Μηλιά, Περιβόλι, Κρανιά) και από την τεχνητή λίμνη των πηγών του Αώου (Μέτσοβο).

Ο αρμονικός ήχος του νερού ηχεί σε ολόκληρη την κοιλάδα, καθώς από αυτήν πηγάζουν δύο μικρά ορεινά ρέματα - της Σαλατούρας και το Ζεστό Ρέμα - τα οποία στη συνέχεια συναντούν το Αρκουδόρεμα, το οποίο είναι και το μεγαλύτερο ποτάμι του Δρυμού, και χύνεται μέσα στον Αώο. Στο Αρκουδόρεμα, η άγρια φύση, η χαλικώδης κοίτη και η κίνηση του νερού, εναλλασσόμενη με πολλούς μικρούς καταρράκτες, αποτελεί τη δυναμικότερη πηγή οπτικής κυριαρχίας. Εδώ βρίσκει καταφύγιο η βίδρα που είναι σπάνιο είδος και ζουν δυο είδη πέστροφας.

Πρόκληση αποτελεί η αναζήτηση των μονοπατιών μέσα στην πυκνή παραποτάμια βλάστηση από πλατάνια και ιτιές, περάσματα του ρέματος πάνω από χοντρούς κορμούς, αλλά και ο κίνδυνος να χάσει ο επισκέπτης τον προσανατολισμό του πάντα παρών. Γι' αυτό είναι απαραίτητος ο ειδικευμένος συνοδός βουνού, ώστε να μπορέσει κάποιος που δεν ξέρει το μέρος να αφεθεί χωρίς ανεπιθύμητες περιπέτειες στη μαγεία του. Ο συνοδός όχι μόνο δείχνει το δρόμο, αλλά μεταδίδει και τις γνώσεις του για την πανίδα και τη χλωρίδα του δρυμού. Επίσης μπορεί ευκολότερα να διακρίνει και να αποδώσει στο σωστό ζώο τα ίχνη στο υγρό χώμα, να στρέψει τα μάτια την κατάλληλη στιγμή στον ουρανό για να παρακολουθήσει την τροχιά ενός αρπακτικού πουλιού, να ανακαλύψει κάποιο σπάνιο λουλούδι.

Τα πυκνά δάση της κοιλάδας και οι δύσβατες ρεματιές της αποτελούν πολύ σημαντικά καταφύγια για την άγρια πανίδα, αφού εδώ ζουν ή περνούν ένα μέρος του χρόνου τους πολλά σπάνια είδη πουλιών - όπως ο γύπας και ο βασιλαετός - και θηλαστικών όπως το αγριόγιδο και το ζαρκάδι και κυρίως η αρκούδα που χάρισε και στην κοιλάδα τη φήμη της. Θηλαστικά, που έχουν εξαφανισθεί απ' τις περισσότερες περιοχές της χώρας.

Ο Δρυμός αποτελεί καταφύγιο και προστατεύει 7 είδη αμφιβίων, 10 είδη ερπετών, 70 είδη πουλιών και 17 είδη θηλαστικών, ενώ η προσφορά του στην προστασία της εντομοπανίδας είναι άγνωστη. Στα εδάφη του επίσης υπάρχουν 415 είδη φυτών, ενώ η υγρασία του δάσους διατηρεί μια πλούσια μυκοχλωρίδα με 86 είδη μανιταριών.

Το τοπίο είναι εντυπωσιακό και εκτός από την ποικιλία μορφολογικών και βλαστητικών χαρακτηριστικών, τονίζεται ακόμη από τεράστιους γκρεμούς και ορμητικά ρέματα. Ο Δρυμός της Πίνδου, ως γενική διαπίστωση Ελλήνων και ξένων ειδικών, χαρακτηρίζεται μοναδικός από βιολογικό, οικολογικό και ερευνητικό ενδιαφέρον. Συνδυάζει το αισθητικό τοπίο μεγάλης αξίας, το βιότοπο με μεγάλη ποικιλότητα χλωρίδας και πανίδας, πολυποίκιλη γεωμορφολογική σύνθεση, αισθητικότητα και μοναδικότητα σε εθνική και ευρωπαϊκή κλίμακα. Με μια πρώτη διερεύνηση, καταμετρήθηκαν 30 είδη δέντρων και θάμνων με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, 120 είδη ποώδους βλάστησης και 18 είδη ορχεοειδών. Κύριο χαρακτηριστικό του Δρυμού είναι τα απέραντα και πυκνά δάση Μαύρης και Λευκόδερμης Πεύκης και Οξυάς, που εναλλάσσονται από γυμνές υπαλπικές και βραχώδεις εκτάσεις και από πλήθος μικρών και μεγάλων ρεμάτων. Αλλα δασικά δέντρα που συναντιούνται σε μικρές ομάδες ή κατ' άτομα είναι η Ελάτη (λίγα διάσπαρτα μεμονωμένα άτομα), διάφορα είδη Δρυός, Σφενδάμου και λοιπά φυλλοβόλα πλατύφυλλα. Η παραποτάμια βλάστηση αποτελείται από Πλάτανο, διάφορα είδη Ιτιάς, Σκλήθρο, Αριά κ.ά. Επίσης φύονται πολλά προστατευόμενα ενδημικά και σπάνια είδη χλωρίδας. Αξιοσημείωτη είναι η εμφάνιση δύο μικρών συστάδων Δασικής Πεύκης (Κόκκινη Πεύκη) με 32 δέντρα και με 30 δέντρα αντίστοιχα στην κοιλάδα και κοντά στο ρέμα Σαλιατούρα.

Το φθινόπωρο, οι οξιές φωτίζουν με χρυσούς τόνους τις πλαγιές, ενώ χιλιάδες μανιτάρια γεμίζουν τον αέρα με τη χαρακτηριστική μυρωδιά τους. Είναι μια από τις πιο ενδιαφέρουσες και εντυπωσιακές μορφές ζωής που φιλοξενούνται στο Δρυμό και γενικά στο Δάσος. Η ομορφιά τους, η εξαιρετική νοστιμιά κάποιων φαγώσιμων ειδών, η παραισθησιογόνα, τοξική ή και θανατηφόρα δράση κάποιων άλλων, αλλά και η ικανότητα κάποιων ειδών να φωσφορίζουν τη νύχτα, έχουν προσδώσει μυθικές διαστάσεις στον, έτσι και αλλιώς, θαυμαστό κόσμο των μανιταριών.

Το χειμώνα, η κοιλάδα πέφτει σε νάρκη και σβήνουν τα χρώματα και οι ήχοι. Πλάι στο κυρίαρχο λευκό, όλοι οι υπόλοιποι τόνοι εξομοιώνονται στο μαύρο και αναδεικνύονται μονοχρωματικές μορφές και σχήματα, γυμνοί χιονισμένοι κορμοί, παγάκια και κρυστάλλινες γιρλάντες σε κλαδιά, χορτάρια και ρέματα.

Οι θερμότερες μέρες που έρχονται, προσφέρονται για να γευτούμε αυτό το απαράμιλλης ομορφιάς τοπίο.