Η καταπράσινη - έως ότου να την κατακάψουν οι «πυρπολητές» του «εκσυγχρονισμού» - Σάμος, μέχρι τα Χριστούγεννα του '43, είχε έναν αιωνόβιο, πανώριο τόπο που «ευλογούσε» ντόπιους, περαστικούς, παραθεριστές, μια πλούσια πανίδα και χλωρίδα, καλλικέλαδα πουλιά, τα ζωντανά των κτηνοτρόφων και «αγκάλιαζε» αρκετά χωριά μεταξύ Καρλόβασι - Βαθύ. Πλαταμώνα του «Πασαλή», έλεγαν αυτόν τον τόπο οι Σαμιώτες. Χριστούγεννα του '43, ένας πασίγνωστος ντόπιος δοσίλογος, με εντολή και εποπτεία των Γερμανών κατακτητών και υποχρεωτικά αγγαρευμένους ξυλοκόπους «θέρισε» τον Πλαταμώνα. Και, εννοείται, ο δοσίλογος δεν τιμωρήθηκε ούτε γι' αυτό ούτε και για τα άλλα εγκλήματά του ενάντια στους αγωνιστές του ΕΑΜ -ΕΛΑΣ και του ΔΣΕ στη Σάμο.

Με το «αρκαδικό» κάλλος και την καταστροφή αυτού του πραγματικού, επίγειου, «Παραδείσου» αρχίζει το βιβλίο του Σαμιώτη αγωνιστή του ΕΑΜ και του ΔΣΕ Σταμάτη Βαλσάμου (διατέλεσε αρθρογράφος της σαμιώτικης εφημερίδας «Νέα Ανατολή»), με τίτλο «Δάκρυ και ελπίδα» («Σύγχρονη Εποχή»), το οποίο προλογίζει ο συμπατριώτης του δημοσιογράφος Κ. Τζίχας . Πρόκειται για το πρώτο λογοτεχνικό βιβλίο του Σταμάτη Βαλσάμου, το οποίο εισάγοντας τον αναγνώστη από την «πύλη» της σαμιώτικης φύσης, μυθ-ιστορεί την κοινωνία της στις δυο πρώτες δεκαετίες του αιώνα. Το πέρασμα της Σάμου από την Τουρκοκρατία στην Ενωση με την Ελλάδα (1911) και τα συνεχιζόμενα πάθη της φτωχής αγροτιάς της, πρώτα από την τυραννία του Τούρκου αγά, ύστερα από την τυραννία του Ελληνα τοκογλύφου και έπειτα από την «τυραννία» του αναγκαστικού ξεριζωμού των παιδιών της, του οδυνηρού ξενιτεμού τους στην Αμερική, με την πικρόγευστη, αβέβαιη, συχνά θρυμματισμένη, ελπίδα για καλύτερη ζωή. Ο συγγραφέας του βιβλίου, με θαυμασμό για τη φυσική ομορφιά του νησιού του, με περηφάνια για τις λαϊκές ηθικές αξίες και παραδόσεις του, με αγάπη για την επί αιώνες βασανισμένη αγροτιά του, αλλά και με ιστορική γνώση, μαστορική γλώσσα, παραστατική αφήγηση, πλούτο συναισθημάτων και πλάθοντας «ζωντανά» πρόσωπα, μυθιστορεί τη ζωή και ανατομεί την ταξική και κοινωνική διαστρωμάτωση στο νησί, από τη χαραυγή του 20ού αιώνα έως τα 1920 περίπου, μέσα από ένα οικογενειακό δράμα. Το δράμα του γερο-Πελοπίδα και της κυρα-Ασήμως, που έχασαν τον πρωτογιό τους για χάρη της λευτεριάς, ύστερα έπεσαν στα «νύχια» του τοκογλύφου κυρ-Τέλη, που τους ρουφούσε το «αίμα», θέλοντας να αρπάξει και τα χωραφάκια τους κι έπειτα είδαν το δευτερογιό τους να παίρνει τον πικρό δρόμο του μισεμού.