Associated Press

Με εφιάλτη μοιάζει σε πολλούς μετανάστες ο αγώνας για επιβίωση, μετά τις φοβερές ρατσιστικές επιθέσεις...

Αυτά έλεγε τις προάλλες σε δημοσιογράφο της νοτιοαφρικανικής εφημερίδας «Γκάρντιαν εντ Μέιλ», ένας 25χρονος Σουδανός μετανάστης σε καταυλισμό του Κέιπ Τάουν. Δεν ήταν ο μόνος που προσπαθούσε να ανταπεξέλθει σ' αυτές τις δύσκολες συνθήκες ενόψει του νοτιοαφρικανικού χειμώνα, αφότου εγκατέλειψε το σπίτι του σε παραγκούπολη της Ν. Αφρικής, κυνηγημένος από όχλο μαύρων Νοτιοαφρικανών που τον θεωρούσαν υπεύθυνο για την ανεργία, την ακρίβεια, τη φτώχεια, την έλλειψη αξιοπρεπούς στέγης.

Στον ίδιο καταυλισμό, χιλιάδες άλλοι νεαροί ή λίγο μεγαλύτεροι σε ηλικία εργάτες και μικροπωλητές από γειτονικές αφρικανικές χώρες ήταν κοντά του. Σε εξίσου δύσκολη κατάσταση. Είτε στην ύπαιθρο, είτε κάτω από μία πρόχειρη πλαστική σκηνή...Εχοντας χάσει τα λιγοστά τους υπάρχοντα, αφού κυνηγήθηκαν πριν τρεις βδομάδες ως ανεπιθύμητοι ξένοι σε ξένη γη...

Σήμερα, από τότε που ξεκίνησαν στις 11 Μάη στο προάστιο του Γιοχάνεσμπουργκ, Αλεξάντρα, οι πρώτες μαζικές ξενοφοβικές επιθέσεις, έχουν καταφύγει σε πρόχειρους καταυλισμούς μεγάλων αστικών κέντρων της Ν. Αφρικής πάνω από 70.000 μετανάστες. Τουλάχιστον 60.000 άλλοι υπολογίζεται πως έχουν επιστρέψει στη Μοζαμβίκη, στο Μαλάουι και στη Ζάμπια. Ωστόσο, τα πλήθη των δεκάδων χιλιάδων μεταναστών (απ' το συνολικό αριθμό των περίπου 5.000.000 μεταναστών που υπολογίζεται πως έχουν καταφύγει σήμερα στη Ν. Αφρική των 50.000.000 κατοίκων) παλεύουν αντιμετωπίζοντας το δίλημμα: επιστροφή στη φτωχή πατρίδα, ή αγώνας για καλύτερο μέλλον σε μία ξένη γη;

Η απάντηση δεν είναι εύκολη. Οσο και εάν η «συναισθηματική ζυγαριά» γέρνει προς τη μεριά του επαναπατρισμού...

Φανεροί πρωταγωνιστές του πρωτόφαντου κύματος βίας που βίωσε στα μέσα του περασμένου μήνα η Ν. Αφρική, ήταν φτωχοί μαύροι Νοτιοαφρικανοί. Θύματα; Οπως μαρτυρούν τοπικά και ξένα ΜΜΕ, μαύροι Αφρικανοί, μετανάστες εργάτες ή μικροεπιχειρηματίες από γειτονικές χώρες που στιγματίστηκαν σαν αποδιοπομπαίοι τράγοι για την ανεργία, τη φτώχεια, την ακρίβεια που γονατίζει το 70% των μαύρων Νοτιοαφρικανών.

Σε δεκάδες περιπτώσεις τα θύματα προπηλακίστηκαν, δάρθηκαν, μαχαιρώθηκαν μέχρι θανάτου ή κάηκαν ζωντανοί. Ενίοτε με μεθόδους που χρησιμοποιήθηκαν απ' τους λευκούς Αφρικάνερς ρατσιστές επί Απαρτχάιντ: Τα θύματα ζωσμένα με ένα λάστιχο αυτοκινήτου λούζονταν με βενζίνη και κατόπιν λαμπάδιαζαν με ένα αναμμένο σπίρτο. Γιατί; Επειδή υποτίθεται πως «έκλεβαν το ψωμί και τις δουλειές».

Ο πρώτος επίσημος απολογισμός αναφέρει πως θανατώθηκαν οικτρά πάνω από 60 μετανάστες απ' τη Μοζαμβίκη, το Μαλάουι και τη Ναμίμπια. Πάνω από 650 άλλοι τραυματίστηκαν. Δεκάδες χιλιάδες άλλοι κατέφυγαν σε κοινοτικά κέντρα, ναούς, ακόμη και αστυνομικά τμήματα, αναζητώντας στοιχειώδη ασφάλεια.

Σήμερα, η κατάσταση θεωρείται «υπό τον έλεγχο» της αστυνομίας και του στρατού που διατάχθηκε να αναπτυχθεί στους δρόμους των παραγκουπόλεων για την αποτροπή νέων, βιαιότερων ξενοφοβικών επιθέσεων... Ωστόσο, το καζάνι των κοινωνικο-οικονομικών ανισοτήτων στη μετά το Απαρτχάιντ Ν. Αφρική εξακολουθεί να βράζει. Και βράζει επικίνδυνα όχι μόνον για την πλειοψηφία των μαύρων Νοτιοαφρικανών που στενάζει απ' την ανεργία, την ακρίβεια, τη φτώχεια αλλά και τους μετανάστες που ήρθαν στην πολλά υποσχόμενη Ν. Αφρική με την ελπίδα της ευημερίας...

Διόλου τυχαία, λοιπόν, Νοτιοαφρικανοί πανεπιστημιακοί καθηγητές και οι αναλυτές του νοτιοαφρικανικού Ιδρύματος Φυλετικών Σχέσεων έσπευσαν να επισημάνουν πως ξενοφοβία είναι η άλλη όψη του νομίσματος του ρατσισμού με αιτίες που σαφώς δεν αντιμετωπίζονται ούτε απ' τα γκλομπ της αστυνομίας, ούτε απ' τα όπλα του στρατού...

Ο Νοτιοαφρικανός καθηγητής Λογίσο Νόνγκζα, αντιπρύτανης στο πανεπιστήμιο Γουιτγουότεραντ, αναφέρθηκε στα πρόσφατα επεισόδια σημειώνοντας: «Η ξενοφοβία είναι έγκλημα και πρέπει ως τέτοιο να τιμωρηθεί. Οπως παλέψαμε κατά του ρατσισμού, του σεξισμού και όλων των άλλων μορφών διάκρισης, έτσι πρέπει να πολεμήσουμε το μίσος ενάντια στους ξένους εργάτες της διπλανής πόρτας, στους μετανάστες... Σε ανθρώπους δηλαδή, που προέρχονται από γειτονικές χώρες που φιλοξένησαν Νοτιοαφρικανούς, κατατρεγμένα μέλη και στελέχη του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου (ΑΝC) επί καθεστώτος Απαρτχάιντ έως και πριν δυο δεκαετίες...».

Κάποιοι άλλοι (π.χ. ο μεθοδιστής επίσκοπος Πολ Βέριν) έκριναν ότι τα επεισόδια ήταν «σαφώς ενορχηστρωμένα», θεωρώντας πως οι δράστες «γνώριζαν πολύ καλά πού θα χτυπήσουν»...«άρα είχαν πρόσβαση σε στοιχεία που γνώριζαν τοπικές αρχές». Ορισμένοι άλλοι δήλωναν σε νοτιοαφρικανικές εφημερίδες πως «πληρώθηκαν από κάποιους» για να εξαπολύσουν τις επιθέσεις κατά ξένων εργατών.

Το νοτιοαφρικανικό Ιδρυμα Φυλετικών Σχέσεων κατηγόρησε την κυβέρνηση Μπέκι για αναποτελεσματική κοινωνική πολιτική. Η κυβέρνηση Μπέκι επικρίνεται διότι δεν αντιμετώπισε ούτε την υψηλή ανεργία (τουλάχιστον 30%), ούτε την ακρίβεια (που έχει ισοπεδώσει το λαϊκό εισόδημα λόγω της τρελής κούρσας του πετρελαίου), ούτε τη διαφθορά στους κόλπους των αστυνομικών αρχών, που χρόνια τώρα αντιμετωπίζουν τους «παράνομους» μετανάστες σαν «νόμιμα θηράματα». Για το «Ιδρυμα Φυλετικών Σχέσεων» όλα αυτά, σε συνδυασμό με την ανεπάρκεια του εκπαιδευτικού συστήματος και την έλλειψη μεταναστευτικής πολιτικής, συνέβαλαν «στη δημιουργία μιας τέλειας καταιγίδας ανομίας, φτώχειας και ανεκπλήρωτων προσδοκιών που ξέσπασαν με τη μορφή βίας, την οποία όσοι ασκούν γνωρίζουν εκ των προτέρων πως δε θα συλληφθούν ούτε θα αντιμετωπίσουν άλλες συνέπειες του νόμου».

Η κριτική του νοτιοαφρικανικού ιδρύματος «Φυλετικών Σχέσεων» δεν είναι ούτε σκληρή, ούτε άδικη. Δεκαετίες τώρα η συντριπτική πλειοψηφία των μαύρων Νοτιοαφρικανών στενάζει απ' όσα της κληροδότησε το απάνθρωπο ρατσιστικό και οικονομικό καθεστώς του «Απαρτχάιντ». Ομως παρά τα κάποια βήματα βελτίωσης, η φτώχεια, η ανεργία, η εγκληματικότητα, η έλλειψη στέγης, τρεχούμενου πόσιμου νερού, ηλεκτρικού, ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, μόρφωσης εξακολουθούν να είναι ζητούμενα για την πλειοψηφία του μαύρου νοτιοαφρικανικού λαού.

Απ' το 1994, οπότε τερματίστηκε το Απαρτχάιντ με την εκλογή της πρώτης συμμαχικής κυβέρνησης ANC (Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο), COSATU (Κογκρέσο Νοτιοαφρικανικών Συνδικαλιστικών Ενώσεων) και SACP (Νοτιοαφρικανικό Κομμουνιστικό Κόμμα) ως σήμερα έχουν φτιαχτεί κάποιοι στεγαστικοί οικισμοί και προχώρησε η κατασκευή μερικών δικτύων υδροδότησης και ηλεκτροδότησης. Μόνον που όλα όσα έγιναν δεν αρκούν...

Επιπροσθέτως, πολλά απ' τα υποσχεθέντα έργα για καταπολέμηση της φτώχειας, του αναλφαβητισμού, ή της περίθαλψης των ασθενών και φορέων του AIDS, παραμένουν άφαντα ή γίνονται με ρυθμούς χελώνας... Με ρυθμούς δηλαδή που δεν ανταποκρίνονται στη μεγάλη ζήτηση για αξιοπρεπή στέγη, εκπαίδευση, υγεία, δουλειά.

Ετσι, παρά τις αρχικές διακηρύξεις, οι δύο πρώτες θητείες του Νοτιοαφρικανού προέδρου Τάμπο Μπέκι στο τιμόνι ηγεσίας της χώρας, δεν έβαλαν σε άμεση προτεραιότητα την επίλυση των πιο βασικών προβλημάτων του λαού. Οι σειρήνες της «ελεύθερης αγοράς» δεν άργησαν να παρασύρουν τη νοτιοαφρικανική ηγεσία που με τις παροτρύνσεις της νεοδημιουργηθείσας μαύρης νοτιοαφρικανικής αστικής τάξης επιχείρησε να λύσει τα προβλήματα της οικονομίας με πολιτικές ιδιωτικοποιήσεων και προσέλκυσης «ξένων επενδύσεων». Εις βάρος, βεβαίως, της δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας με αξιοπρεπείς μισθούς και ασφαλείς εργασιακές συνθήκες...

Χρειάστηκε να έρθει η σημερινή καταιγίδα των ξενοφοβικών επιθέσεων για να νιώσει ένα μέρος της ηγεσίας του ANC την ουσία των προβλημάτων - κύρια των μεγάλων οικονομικο-κοινωνικών ανισοτήτων - που ως σήμερα παραμένουν ανεπίλυτα. Η παραδοχή της αποτυχίας στην επίλυση βασικών προβλημάτων του νοτιοαφρικανικού λαού είναι σίγουρα ένα βήμα. Οχι όμως και η ασφαλής μέθοδος για την έξοδο απ' την κρίση.

Οι επικείμενες εκλογές του 2009 θα είναι σίγουρα κάτι παραπάνω από κρίσιμες, αφού καθώς φαίνεται οι δικαιολογίες λιγοστεύουν και η ανυπομονησία αυξάνει, σήμερα, περίπου 15ετία μετά το τέλος του Απαρτχάιντ.