Ενας σατιροδραματικός μάρτυρας της πραγματικότητας | ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΤΙΚΗ «ΡΙΖΟΧΑΡΤΟ»

ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΤΙΚΗ «ΡΙΖΟΧΑΡΤΟ»

Ενας σατιροδραματικός μάρτυρας της πραγματικότητας

Γιώργος Δενδρινός: «ΙΧΩΡ - Ο ΜΑΜΜΟΥΘ - ΕΙΡΗΝΗ ΥΜΙΝ» Ανατύπωση από την πρώτη έκδοση (1993) των εκδ. «Δελφίνι»

?Μα τούτο - το ΙΧΩΡ - το αγαπάω περισσότερο γιατί ταιριάζει περισσότερο με την ιδιοσυγκρασία μου. Σαρκάζει και κλαίει. Μαστιγώνει και σπαράζει. Δεν αγαπάει λοιπόν πάντα κανείς το πιο πολύ το καλύτερο ή το ομορφότερο παιδί του. Και εγώ αγαπώ αυτό που δείχνει τη γλώσσα του και βαράει στον κόσμο πετριές.

Μ' αυτά τα χαρακτηριστικά λόγια του - χαρακτηριστικά για την ίδια την ιδιοσυγκρασία του - ο συγγραφέας αποκαλύπτει ένα σημαντικό μέρος του είναι του.

Η ως άνω έκδοση, μια ανατύπωση από το Σύλλογο Φίλων Αρχείου και Μουσείου Γιώργου Δενδρινού και Νιοχωριτών Συγγραφέων «Ο Φλωριάς», περιέχει εκτός από το «ρομάντζο» «Ιχώρ», τη νουβέλα «Ο Μαμμούθ» με εισαγωγικό σημείωμα του Γιώργου Κοτζιούλα και το διήγημα «Ειρήνη Υμίν». Η εισαγωγή και η επιμέλεια είναι του Βαγγέλη Σακκάτου.

Το «Ειρήνη Υμίν» είναι θαλασσινό-ψαράδικο διήγημα, όπου οι ψαράδες ζουν σε πρωτόγονες συνθήκες, οι οποίες αντανακλούνται στις μεταξύ τους σχέσεις.

Η σατιροδραματική νουβέλα «Ο Μαμμούθ» μιλάει για τη διχασμένη προσωπικότητα ενός δημοσιογράφου της σειράς, που ονειρεύεται να γίνει σπουδαίος (μαμμούθ), αλλά στο τέλος γελοιοποιείται και χαντακώνεται. Ο Δενδρινός αφιέρωσε το «Ο Μαμμούθ» στα στοιχεία της φύσης, που δεν τον πίκραναν ποτέ.

Θα σταθούμε περισσότερο στο «κακό παιδί» του Δενδρινού, που το αγαπούσε ωστόσο περισσότερο, όπως είδαμε παραπάνω, το σατιροχιουμοριστικό «Ιχώρ», που το αφιερώνει στους «Ανθρώπους». «Ιχώρ» πάει να πει σάπιο αίμα και συμβολίζει το αίσχος της κοινωνίας, το οποίο ο Δενδρινός το θέτει μπροστά στους θεούς, αρχαίους και των Χριστιανών. Ομως, οι ουράνιοι κριτές των ανθρώπινων αμαρτιών προκύπτουν το ίδιο σάπιοι με τους ανθρώπους, που στο κάτω κάτω της γραφής τους έπλασαν. Σ' αυτή την πραγματοφανταστική υπόθεση, όπως την αποκαλεί ο συγγραφέας, ο Δενδρινός παίζει με απίθανη φαντασία, πρωτοτυπία και αναπτυγμένη αίσθηση σάτιρας με τις αντανακλάσεις αυτές. Η ιστορία πάει συνεχώς από τη γη στον ουρανό και πίσω.

«Ολο αυτό το παιχνίδι πραγματικού και φανταστικού», θα πει στην αναλυτική εισαγωγή του ο Βαγγέλης Σακκάτος, «όλη αυτή η διαπλοκή, διασταύρωση και τ' ανακάτεμα της σύγχρονης κοινωνικής πραγματικότητας με τους φανταστικούς αποκρουστικούς κόσμους της θρησκευτικής μεταφυσικής φαντασίωσης, παλιάς και νεότερης - σε επίπεδο πάντα χιουμοριστικό, σαρκαστικό, αλλά και αυτόχρημα τραγικό - το σκόπιμο ανακάτεμα μορφών και εννοιών της σύγχρονης εποχής, του μεσαίωνα, αλλά και της αρχαίας ιστορίας και μυθολογίας, μυρίζει κάπως, αν εξαιρέσουμε τη σάτιρα, Ομηρο. Υπενθυμίζουμε πώς τα κείμενα που φέρνουν το όνομα του "μεγάλου τυφλού" παίζουν διαρκώς σε δύο επίπεδα, κινούνται αέναα ανάμεσα στο πραγματικό-ιστορικό και το φανταστικό μέρος των θεμάτων τους - αν και με άλλες προθέσεις - αλληλοσυμπληρώνουν τόνα τ' άλλο και ισοζυγίζονται με αφάνταστη μαεστρία».

Ο Γιώργος Δενδρινός γεννήθηκε στην αυγή του 20^ού αιώνα, το 1904, σ' ένα χωριουδάκι της Κεφαλονιάς και πέθανε σε ηλικία 34 ετών μετά από μια δύσκολη ζωή γεμάτη κακουχίες μπαίνοντας, με τα λόγια ενός άλλου μαρτυρικού, του Γιώργου Κοτζιούλα, στο μαρτυρολόγιο της ελληνικής λογοτεχνίας. Οι εφιαλτικές συνθήκες ζωής των μαρτύρων αυτών αντανακλώνται (και πώς να γινόταν αλλιώς;) στο παραγόμενο πνευματικό-καλλιτεχνικό έργο τους δίνοντας τις φρίκες, αλλά και τα ελπιδοφόρα μεγαλεία του 20ού αιώνα. Ο οξυδερκής παρατηρητής της κοινωνικής πραγματικότητας Γιώργος Δενδρινός, ιδιαίτερα με το τελευταίο έργο του, το «Ιχώρ», μετουσίωσε με τον ιδιαίτερο, ιδιοφυή τρόπο του την πραγματικότητα αυτή σε τέχνη.

Α. Ι.