Ελεγε η απόφαση της 8ης Ολομέλειας της ΚΕ του ΚΚΕ (1958): «Οπως τονίστηκε στην 7η Ολομέλεια (1957), αποφασιστική προϋπόθεση για την εφαρμογή στη ζωή της σωστής πολιτικής μας γραμμής είναι η αναδιοργάνωση όλης της κομματικής μας δουλειάς, με βάση τις συγκεκριμένες συνθήκες που επικρατούν στην Ελλάδα.»¹ Ποια ήταν η αναδιοργάνωση όλης της κομματικής δουλειάς που εννοεί η 8η Ολομέλεια; Η ίδια η απόφαση το διευκρινίζει:

«Η ΕΔΑ σήμερα έχει σημαντική επιρροή μέσα στις εργαζόμενες μάζες. Και αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η πολιτική της ανταποκρίνεται στις ανάγκες του κινήματος». Παρακάτω: «Αν η ΕΔΑ, στο Συνέδριο που προετοιμάζει, ψηφίσει ένα πρόγραμμα που θα στηρίζεται βασικά στις θεμελιακές θέσεις της Προγραμματικής Διακήρυξης του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ελλάδας για τη Δημοκρατική Αλλαγή² - και τέτοιο είναι το σχέδιο Προγράμματος που δημοσιεύτηκε στην Αυγή - ...θα είναι δυνατό να δυναμώσει σημαντικά την επιρροή της στο λαό». Και συνέχιζε: «Ολοι οι κομμουνιστές και οι συμπαθούντες πρέπει να μπούνε στην ΕΔΑ για να δουλέψουν μέσα στις γραμμές της, για να τη μετατρέψουν σε μαζικό κόμμα, ικανό να οργανώσει τις δυνάμεις του και να καθοδηγήσει τον αγώνα της εργατικής τάξης, της αγροτιάς και των άλλων εργαζομένων στρωμάτων». «Δεν πρέπει να επιδιώξουμε να οργανωθούν οι κομμουνιστές ιδιαίτερα μέσα στην ΕΔΑ, γιατί αυτό θα μπορούσε να διευκολύνει τα χτυπήματα της Ασφάλειας ενάντια στους κομμουνιστές και θα έβαζε σε κίνδυνο την ίδια τη νόμιμη ύπαρξη της ΕΔΑ.»³ Τα συμπεράσματα είναι ολοφάνερα: Αναδιοργάνωση όλης της κομματικής δουλειάς με βάση τις συγκεκριμένες συνθήκες. Ολοι οι κομμουνιστές πρέπει να μπούνε στην ΕΔΑ! Να μην οργανωθούν ιδιαίτερα, για να μην κινδυνεύσει η νόμιμη ύπαρξη της ΕΔΑ! Η οποία έχει σωστή πολιτική και χάρη σε αυτή αυξάνει την επιρροή της!

Η ΕΔΑ είχε δημιουργηθεί ως συνασπισμός κομμάτων και προσωπικοτήτων. Πολύ γρήγορα, όμως, μετατράπηκε σε ενιαίο κόμμα. Το επιβεβαίωνε σαφέστατα η 8η Ολομέλεια του 1958: «Η ΕΔΑ, διατηρώντας τον πλατύ χαρακτήρα της, είναι ενιαίο κόμμα.»⁴ Ο Λ. Ελευθερίου μάλιστα ισχυριζόταν ότι κατ' ουσίαν η ΕΔΑ είχε γίνει ενιαίο κόμμα από το 1956!

Πολλά χρόνια αργότερα, ο Αντώνης Μπριλλάκης έκανε μια σημαντική διαπίστωση, ανεξάρτητα από το γεγονός ότι την αξιοποιούσε για να στηρίξει τη ρεφορμιστική αντίληψη. Αναφέρθηκε σε εκτιμήσεις του 8ου Συνεδρίου του ΚΚΕ για την κοινωνικοοικονομική κατάσταση της χώρας μας, που τις χαρακτήριζε λαθεμένες, και έγραψε: «Εμμένοντας (το 8ο Συνέδριο) σε εκτιμήσεις περί μόνιμης υποανάπτυξης του ελληνικού καπιταλισμού και περί αδυναμίας των κυρίαρχων τάξεων να προωθήσουν - λόγω εξαρτησιακών σχέσεων - την αστική ολοκλήρωση, ίσα-ίσα όταν αναπτύσσονται οι αναπτυξιακές διαδικασίες και στρατηγικές, όταν όλοι οι δείκτες που αφορούν τη βιομηχανική παραγωγή σημείωναν αποφασιστική άνοδο»^5.

Ο Αντώνης Μπριλλάκης, όταν έκανε την παραπάνω διαπίστωση, αναφερόταν σε εκτιμήσεις του 8ου Συνεδρίου, όπως: «...η Ελλάδα παραμένει χώρα υπανάπτυκτη και καθυστερημένη, είναι χώρα βασικά αγροτική, αγροτικό εξάρτημα των μεγάλων ιμπεριαλιστικών χωρών της Δύσης» κ.ά. Φυσικά, δεν μπορούσε να αντιληφθεί ότι η σωστή επισήμανσή του δε στρεφόταν μόνο ενάντια στις αναλύσεις του 8ου Συνεδρίου για την ύπαρξη σταδίων κ.ά., αλλά κατακεραύνωνε και τις δικές του απόψεις, καθώς και του χώρου που βρισκόταν, προτού να πάει στο ΠΑΣΟΚ.

Διαφορετικά, θα οδηγούνταν στο συμπέρασμα πως η ανάπτυξη του καπιταλισμού στην Ελλάδα είχε ωριμάσει ακόμη περισσότερο τις υλικές προϋποθέσεις για το σοσιαλισμό (σε πορεία πλήρους ολοκλήρωσης η διαμόρφωση του κρατικομονοπωλιακού καπιταλισμού, ανάπτυξη της συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης του κεφαλαίου και της παραγωγής, αύξηση του ρόλου των μονοπωλίων στην κοινωνικοοικονομική ζωή, όξυνση της αντίθεσης κεφαλαίου - εργασίας κ.ά.).

Ομως, σε αυτό το συμπέρασμα δεν είχε οδηγηθεί συνολικά η ηγεσία του ΚΚΕ, με αποτέλεσμα, η διαπάλη που διεξαγόταν στο Κόμμα, να είναι διαπάλη δύο οπορτουνιστικών γραμμών, με τη διαφορά ότι η μια ήταν ανοιχτή και ακραία.

Το άρθρο περιέχεται στη συλλογή κειμένων που εκδόθηκε από τη «Σύγχρονη Εποχή» υπό τον τίτλο «Ο σύγχρονος δεξιός οπορτουνισμός», με την επιμέλεια της Ιδεολογικής Επιτροπής της ΚΕ του ΚΚΕ.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

1. «Αρχείο της ΚΕ του ΚΚΕ», Η 8η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ, σελ. 350, έκδ. της ΚΕ του ΚΚΕ, Γενάρης 1968.

2. Να σημειωθεί, ωστόσο, πως η αντίληψη της «Εθνικής Δημοκρατικής Αλλαγής» ήταν προϊόν προηγούμενων του 1958 αποφάσεων (7ης Ολομέλειας 1957, 6ης Ολομέλειας 1956, καθώς και άλλων που έγιναν η βάση για να ολοκληρωθεί από το 1956 κι έπειτα). Να, π.χ., τι έλεγε η απόφαση της 7ης Πλατιάς Ολομέλειας της ΚΕ το 1957: «Το καθήκον του ΚΚΕ είναι να βοηθήσει ώστε όλες αυτές οι τάσεις που συγκλίνουν προς μια συνεπή εθνική δημοκρατική πολιτική, που θα φράξει το δρόμο σε κάθε δημαγωγία, σε κάθε προσπάθεια παράτασης της εθνικής υποτέλειας...». Παρακάτω: «Στις σημερινές κρίσιμες στιγμές, η Ελλάδα πρέπει να βρεθεί ενωμένη με μια πατριωτική κυβέρνηση, που να αναλάβει να εφαρμόσει εθνική δημοκρατική πολιτική. Οι δυνάμεις αυτές είναι οι εργάτες, οι αγρότες, οι υπάλληλοι, οι βιοτέχνες και επαγγελματίες, η πατριωτική διανόηση, οι εθνικές μειονότητες, οι πατριώτες βιομήχανοι και έμποροι, τα πατριωτικά κόμματα, οργανώσεις και παράγοντες του ελληνικού λαού». «Ξεκινώντας από τα παραπάνω η 7η Πλατιά Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ τονίζει πως το βασικό καθήκον του ΚΚΕ παραμένει το καθήκον που έβαλε η 6η Ολομέλεια, συσπείρωση όλων των πατριωτικών δυνάμεων για την απαλλαγή της χώρας από την πολιτική της υποτέλειας...».

3. ό.π., σελ. 350.

4. ό.π., σελ. 351.

5. Αντώνη Μπριλλάκη, Το ελληνικό κομμουνιστικό κίνημα, σελ. 154.

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ