Στις 4 Οκτώβρη 1957, τοποθετημένος στην κεφαλή ενός πυραύλου R-7, υψώνεται πάνω από το κοσμοδρόμιο Μπαϊκονούρ ο πρώτος τεχνητός δορυφόρος της Γης, ο Σπούτνικ 1. Ηταν μια ασήμαντη, με τα σημερινά δεδομένα, γυαλιστερή μεταλλική σφαίρα διαμέτρου 58 εκατοστών, που διέθετε τέσσερις κεραίες και δύο ραδιοπομπούς. Οταν τέθηκε σε τροχιά ύψους 946 χιλιομέτρων με ταχύτητα 7,99 χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο, άρχισε να μεταδίδει ένα απλό μπιπ μπιπ, αλλά αυτός ο ήχος έγινε ο πιο διάσημος στον κόσμο τις 21 ημέρες που εκπέμφθηκε. Στους 3 μήνες που ο Σπούτνικ 1 παρέμεινε σε τροχιά, εκατομμύρια άνθρωποι τον παρακολουθούσαν να περνάει από πάνω τους κάθε μιάμιση ώρα, σαν ένα αστεράκι έκτου μεγέθους, οριακά ορατό διά γυμνού οφθαλμού. Για πρώτη φορά, μια ανθρώπινη κατασκευή είχε υπερνικήσει τη βαρύτητα. Για πρώτη φορά, η ΕΣΣΔ ξεκάθαρα είχε νικήσει τις ΗΠΑ στον τεχνολογικό τομέα, στον οποίο την παρουσίαζαν καθυστερημένη.

Η διαστημική εποποιία του ανθρώπου αρχίζει το 1903, όταν ο Ρώσος δάσκαλος Κονσταντίν Τσιολκόφσκι βάζει τις βάσεις της σύγχρονης αστροναυτικής, σχεδιάζοντας τον πρώτο πύραυλο με πολλαπλά στάδια, που ωθείται από κινητήρες υγρών καυσίμων. Το 1924, η Σοβιετική Ενωση ιδρύει το Κέντρο Πυραυλικής Ερευνας και Ανάπτυξης, που το 1933 υπό την καθοδήγηση του αρχιμηχανικού Σεργκέι Κορολιόφ εκτοξεύει δύο πυραύλους με υγρά καύσιμα, ο ένας από τους οποίους ανυψώνεται 80 μέτρα από το έδαφος. Τότε ο Τσιολκόφσκι κάνει την πρόβλεψη ότι πολλοί Σοβιετικοί θα προλάβουν στη διάρκεια της ζωής τους να δουν διαστημικές πτήσεις.

Το 1926 ο Αμερικανός Ρόμπερτ Γκόνταρντ κάνει την πρώτη δοκιμή πυραύλου που υψώνεται 12,5 μέτρα από το έδαφος. Το 1927 η Γερμανία ιδρύει την Κοινωνία Διαστημικού Ταξιδιού στην οποία σύντομα μπαίνει επικεφαλής ο Βέρνερ Φον Μπράουν. Από το 1933, με χρηματοδότηση των ναζί, ο Μπράουν και η ομάδα του κατασκευάζουν στο Πεενεμούντε της Νορβηγίας τους πρώτους ισχυρούς πυραύλους, όχι για την εξερεύνηση του Διαστήματος, αλλά για χρήση τους ως όπλα. Πρόκειται για τους γνωστούς V2, με τους οποίους βομβαρδίστηκε το Λονδίνο κατά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Οταν οι ΗΠΑ καταλαμβάνουν το Πεενεμούντε, ο Μπράουν και οι βοηθοί του παραδίδονται στους Αμερικανούς, που τους δίνουν αμνηστία για τα εγκλήματά τους και τους μεταφέρουν στο Νέο Μεξικό των ΗΠΑ μαζί με όλο τον εξοπλισμό που βρήκαν άθικτο (ανάμεσα στ' άλλα και έτοιμους πυραύλους V2) καθώς και τόνους μελετών και σχεδίων. Ο Μπράουν παραμένει ο σχεδιαστής όλης της διαστημικής προσπάθειας των ΗΠΑ ως το 1972, οπότε παραιτήθηκε από τη NASA.

Στα μέσα της δεκαετίας του 1950, ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός έχει ήδη ρίξει δυο φορές την ατομική βόμβα, έχει κατασκευάσει την υδρογονοβόμβα και έχει ξεκινήσει τον Ψυχρό Πόλεμο εναντίον των σοσιαλιστικών χωρών. Η ΕΣΣΔ, προσπαθώντας παράλληλα να συνέλθει από τις τεράστιες καταστροφές του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, ακολουθεί αναγκαστικά την κούρσα των εξοπλισμών αν και υστερεί ακόμα σε αριθμό πυρηνικών όπλων σε σχέση με τον αντίπαλο, που επιπλέον διαθέτει πολλές στρατιωτικές βάσεις σε περιοχές κοντά στην ΕΣΣΔ, αλλά και πολλά αεροπλανοφόρα. Η δυνατότητα εξισορρόπησης της απειλής με πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς, τους λεγόμενους διηπειρωτικούς, όπως ο R-7, θα έβαζε φραγμό στην επιθετικότητα των ιμπεριαλιστών.

Η ανάπτυξη της πυραυλικής τεχνολογίας από τη Σοβιετική Ενωση δεν έγινε όμως μόνο για στρατιωτικούς λόγους. Αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι ακόμα και στα πρώτα δύσκολα χρόνια της σοβιετικής εξουσίας, το 1924, η ΕΣΣΔ ήταν το πρώτο κράτος που αγκάλιασε το όραμα του Τσιολκόφσκι και αφιέρωσε πόρους για έρευνα στην αστροναυτική. Η πρώτη χώρα του σοσιαλισμού άνοιγε παντού νέους δρόμους για την ανθρωπότητα και ήθελε και στον τομέα της διαστημικής να είναι η πρώτη που θα σπάσει τα δεσμά της βαρύτητας για τον άνθρωπο, να είναι η πρώτη που θα ανοίξει τους νέους ορίζοντες του Διαστήματος. Ο σοσιαλισμός είχε μετατρέψει την καθυστερημένη τσαρική Ρωσία σε μια ισχυρή οικονομικά, αλλά και τεχνολογικά χώρα, που μπορούσε να νικήσει τον ιμπεριαλισμό ακόμα και εκεί που φαίνεται αυτός να έχει το απόλυτο πλεονέκτημα, λόγω της συσσώρευσης πλούτου και εγκεφάλων από την καταλήστευση των λαών.

Η εκτόξευση του πρώτου τεχνητού δορυφόρου της Γης και μετέπειτα του πρώτου ανθρώπου στο Διάστημα ήταν η καλύτερη απόδειξη και η καλύτερη διακήρυξη της υπεροχής του νέου συστήματος. Ταυτόχρονα, μ' αυτές τις επιτυχίες, κατάφερε να σπάσει εν μέρει τον πολιτικό και επιστημονικό αποκλεισμό που της είχε επιβάλει ο ιμπεριαλισμός, καθώς οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο γύρισαν το κεφάλι στον ουρανό για να δουν τα επιτεύγματα του πρώτου κράτους των εργατών και των συμμάχων τους και ταυτόχρονα οι επιστήμονες από πολλές καπιταλιστικές χώρες ανέπτυξαν κάποια συνεργασία με τους Σοβιετικούς, στο πλαίσιο, βέβαια, των περιορισμών που τους έθεταν οι χώρες τους.

Σύγκρυο έπιασε τους οπαδούς του Ψυχρού Πολέμου όταν άκουσαν τα μπιπ-μπιπ του Σπούτνικ 1. Ενα σοβιετικό κατασκεύασμα περνούσε πάνω από τις χώρες τους. Δεν ήταν, αλλά σκέφτονταν ότι θα μπορούσε να είναι μια βόμβα. Ο μεγαλύτερος Σπούτνικ 2 (450 κιλά) και ο ακόμα μεγαλύτερος Σπούτνικ 3 (1.300 κιλά) που ακολούθησαν σύντομα, τους προκάλεσαν σχεδόν πανικό. Η προοπτική να είναι η ΕΣΣΔ που θα πατήσει πρώτη πόδι στη Σελήνη δεν μπορούσε να γίνει δεκτή. «Δε θα ήθελα να πάω για ύπνο κάτω από ένα κομμουνιστικό φεγγάρι» είχε δηλώσει χαρακτηριστικά ο αντιπρόεδρος (και μετέπειτα πρόεδρος) των ΗΠΑ, Λίντον Τζόνσον. Ηταν θέμα γοήτρου γι' αυτούς να έχουν μια σημαντική επιτυχία, η οποία ήρθε 12 χρόνια μετά και αφού είχαν μεσολαβήσει πάμπολλες πρωτιές για τους Σοβιετικούς.

Αλλά ακόμα και στην περίπτωση της επανδρωμένης πτήσης στη Σελήνη (1969) τα πράγματα ίσως να είχαν έρθει διαφορετικά, αν δεν είχαν υπάρξει δύο συνθήκες: Ο θάνατος το 1966 του Σεργκέι Κορολιόφ σε ηλικία μόλις 59 ετών και οι αποκλίσεις από τη σοσιαλιστική θεωρία στον τομέα της οικονομίας (καταρχήν), που από τις αρχές της δεκαετίας του 1960 είχαν αρχίσει να αδυνατίζουν την ΕΣΣΔ, επιβραδύνοντας και αποσυντονίζοντας εν μέρει και την προσπάθεια εξερεύνησης του Διαστήματος.