Με αφορμή το 2ο Συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος Πολωνίας, που έγινε στην Ντόμπροβα Γκρονίτσα, πόλη της βιομηχανικής περιοχής της πάνω Σιλεσίας, βρεθήκαμε στην Πολωνία. Η ιδέα και μόνο της επίσκεψης στη χώρα ερεθίζει τη σκέψη, τη μνήμη και την παρατήρηση. Στο κάτω κάτω πρόκειται για τη χώρα που επέλεξε ο ιμπεριαλισμός ως αδύναμο κρίκο του σοσιαλιστικού συστήματος στην Ευρώπη. Το ότι η «Αλληλεγγύη» του Βαλέσα χρηματοδοτούνταν αδρά από τα ταμεία της CIA ή το ότι ο Πάπας Ιωάννης Παύλος ο Β΄ είχε συστηματική συνεργασία με την ίδια υπηρεσία για την ανατροπή του σοσιαλισμού ομολογούνται ανοιχτά σήμερα, «χωρίς φόβο και πάθος» από χείλη όπως του Ρίτσαρντ Αλεν, συμβούλου εθνικής ασφάλειας του Ρόναλντ Ρίγκαν, και δεν πρέπει να προκαλούν πλέον καμία έκπληξη. Ούτε καν στους αποστάτες του ευρωκομμουνισμού και στους αντικομμουνιστές των τροτσκιστικών ομάδων που είχαν σημαία τους ηγέτες της «Αλληλεγγύης» τη δεκαετία του '80...

Σε όλες τις πρώην σοσιαλιστικές χώρες ο αντικομμουνισμός αποτελεί τον κανόνα, η Πολωνία όμως διαγωνίζεται με αξιώσεις για τα πρωτεία. Ο αντικομμουνισμός, συνταγματικά κατοχυρωμένος στο άρθρο 13 του Συντάγματος, που προβλέπει την απαγόρευση σε «πολιτικά κόμματα και άλλες οργανώσεις των οποίων τα προγράμματα βασίζονται σε ολοκληρωτικές μεθόδους και τους τρόπους δράσης του ναζισμού, του φασισμού και του κομμουνισμού», περιρρέει την πολιτική ζωή και ατμόσφαιρα.

Ορισμένα γεγονότα προκαλούν μάλλον αηδία παρά οργή. Οπως, για παράδειγμα, το ότι στην Κρακοβία τη δεκαετία του '90 οι αρχές κατέστρεψαν (ή «μετέφεραν», κατά την επίσημη ορολογία) το κοιμητήριο των Σοβιετικών στρατιωτών που πέσανε πολεμώντας για την απελευθέρωση της πόλης και της χώρας! Βεβαίως, δεν αποτελούν έκπληξη από δυνάμεις που επίσης πριν λίγα χρόνια μελετούσαν στα σοβαρά την «αξιοποίηση» του Αουσβιτς ως ...ντισκοτέκ!

Λίγο πιο πέρα από το σιδηροδρομικό σταθμό της Κρακοβίας βρίσκει κανείς βεβηλωμένο και το μνημείο των εργατών που δολοφονήθηκαν από τις δυνάμεις του αστικού κράτους στις 23 του Μάρτη του 1936. Ενας σταυρός, τριπλάσιος σε ύψος από το μνημείο, στέκει μπροστά του «ενημερώνοντας» τον ανίδεο επισκέπτη: «Θύματα της κομμουνιστικής προβοκάτσιας».

Την ίδια στιγμή που οτιδήποτε θυμίζει το εργατικό και επαναστατικό κίνημα βεβηλώνεται ή απειλείται με καταστροφή, στήνονται ανδριάντες, όπως αυτός του Πολωνού υπερεθνικιστή (και αντισημίτη!) Ρόμαν Ντμόβσκι (1864-1939) που ανεγέρθηκε πρόσφατα στη Βαρσοβία, ενώ κυκλοφορούν μέχρι και ιδέες για έγερση αγάλματος του Ρόναλντ Ρίγκαν...

Ο αντικομμουνισμός βεβαίως δεν περιορίζεται στο παρελθόν. Αποτελεί μέρος του πολιτικού-ιδεολογικού εποικοδομήματος που είναι εξαιρετικά αντιδραστικό ακριβώς επειδή είναι αποτέλεσμα αντεπανάστασης.

Πολύ πρόσφατα υιοθετήθηκε ένας νόμος που αποκλείει από τη δημόσια ζωή «όσους είχαν συνεργαστεί με τις μυστικές υπηρεσίες». Υπολογίζεται ότι η λίστα των ατόμων που θα εξεταστούν φτάνει στις 400.000 (!) ενώ όσοι κριθούν «ένοχοι» αντιμετωπίζουν απόλυση και αποκλεισμό από κάθε δημόσια θέση για 10 χρόνια. Οσοι, δε, κατέχουν δημόσια θέση και έχουν γεννηθεί πριν την 1η του Αυγούστου 1972 θα πρέπει να εφοδιαστούν με πιστοποιητικό χρηστού παρελθόντος. Για τους ιερείς της Καθολικής Εκκλησίας - που εξαιρούνται της κρατικής έρευνας - η σύνοδος των επισκόπων προέβλεψε μια ειδική δική της επιτροπή για τη διεκπεραίωση της... ιεράς εξέτασης.

Το κυνήγι μαγισσών συμπληρώνει ένα αντιδραστικό πολιτικό σύστημα με απίστευτους περιορισμούς στα κόμματα και στη δράση τους. Ετσι, για να λειτουργεί νόμιμα ένα κόμμα θα πρέπει να του χορηγήσει άδεια η κεντρική εκλογική επιτροπή. Προϋπόθεση είναι η κίνηση των οικονομικών του να γίνεται μέσω τραπεζικού λογαριασμού και κάθε χρόνο να δίνει αναλυτική αναφορά για τα οικονομικά του στην εκλογική επιτροπή, η οποία ανανεώνει ή όχι την άδεια λειτουργίας του. Απαγορεύεται δε να έχει εκδόσεις (λ.χ., εφημερίδα) άλλες πλην δελτίου κομματικής πληροφόρησης.

Θλιβερός είναι ο απολογισμός και σε ό,τι αφορά στα κοινωνικά δικαιώματα και κατάσταση για τους εργαζόμενους μετά από 17 χρόνια «μετασχηματισμού», με μεγάλο μέρος του πληθυσμού να ζει κάτω από το όριο φτώχειας. Η καπιταλιστική οικονομία αναπτύσσεται με μεγάλους ρυθμούς, όπως και η ανεργία, η οποία θερίζει με νούμερα που επίσημα είναι πάνω από 15%, ενώ η μικρή ιδιοκτησία στην αγροτική οικονομία επιβίωσε μεν επί σοσιαλισμού για να σαρωθεί στον καπιταλισμό. Μόλις πριν περίπου δέκα μέρες 23 μεταλλωρύχοι (που εργάζονταν σε υπεργολαβίες!) πλήρωσαν με τη ζωή τους την καπιταλιστική ανάπτυξη.

Ολο και πιο πολλοί Πολωνοί αναγκάζονται να μεταναστεύσουν στο εξωτερικό, ιδιαίτερα γιατροί, επιστήμονες, ειδικευμένοι εργάτες. Οξύνεται το στεγαστικό πρόβλημα και σε πολλές πόλεις τα βράδια οι σιδηροδρομικοί σταθμοί γεμίζουν αστέγους.

Είναι θλιβερή η σύγκριση της κατάστασης της εργαζόμενης μητέρας επί σοσιαλισμού και σήμερα (οπότε εγκυμοσύνη συχνά σημαίνει και απόλυση). Σκαλίζοντας τη μνήμη θυμάται κανείς πως ένα από τα πρώτα αιτήματα της «Αλληλεγγύης» στις απεργίες του 1980 ήταν τρίχρονη πληρωμένη άδεια εγκυμοσύνης!!! Και αν φαντάζει υπερβολικό μπορεί ο καθένας να αναλογιστεί τι κοινωνία ήταν εκείνη που - με όλα τα προβλήματα που μπορεί κανείς να επισημάνει και να κριτικάρει - δημιουργούσε προϋποθέσεις ώστε να γεννιούνται και να θεωρούνται ρεαλιστικά τέτοια αιτήματα!

Παρά τη στάση των συνδικαλιστικών ηγεσιών και την πολυδιάσπαση (λ.χ., στην αυτοκινητοβιομηχανία της Βαρσοβίας υπάρχουν 12 συνδικάτα!) ξεσπάνε σημαντικοί αγώνες των εργαζομένων. Πρόσφατα έγινε μεγάλη απεργία των ταχυδρομικών, ενώ και σε άλλους κλάδους σημειώνονται κινητοποιήσεις.

Στο έδαφος των αγώνων σημειώνονται ενδιαφέρουσες διεργασίες και εξελίξεις, όπως, για παράδειγμα, η ίδρυση του Πολωνικού Εργατικού Κόμματος, με το οποίο συνεργάστηκε το ΚΚ Πολωνίας στις περασμένες γενικές και τοπικές εκλογές.

Το κόμμα αυτό ιδρύθηκε από συνδικαλιστές στα ορυχεία και το μέταλλο στην περιοχή της Σιλεσίας, που αποστασιοποιήθηκαν από την «Αλληλεγγύη» κάτω από το βάρος των προβλημάτων και της δυσαρέσκειας. Αρχικά ιδρύσανε ανεξάρτητα συνδικάτα, και στην πορεία συγκρότησαν πολιτικό φορέα. Το κόμμα αυτό ιδρύθηκε το 2001 και πήρε την τελική ονομασία του το 2004 προβάλλοντας διεκδικήσεις που αρχικά αφορούσαν στα ιδιαίτερα προβλήματα των κλάδων αυτών. Στην πορεία αναπτύχθηκε η φυσιογνωμία του και αυτοπροσδιορίστηκε αριστερό και κάλεσε το ΚΚΠ και άλλα μικρά κόμματα σε συνεργασία στις εκλογές του 2005 (90.000 ψήφοι). Στις φετινές τοπικές εκλογές οι ψήφοι του συνασπισμού αυτού ανέβηκαν σε 135.000.

Είναι αντίθετο στην ΕΕ και στις ιδιωτικοποιήσεις, ενάντια στην απώλεια θέσεων εργασίας. Ζητά την αποχώρηση των πολωνικών στρατευμάτων από το Ιράκ, δωρεάν Υγεία και Παιδεία, κρατική μέριμνα για αντισύλληψη και αμβλώσεις. Αντιδρά στα αντικομμουνιστικά μέτρα. Προβάλλει δηλαδή ένα πρόγραμμα περιορισμένο μεν αλλά σε ριζοσπαστική κατεύθυνση.

Με αφορμή την απόλυση 3 εργατών για συνδικαλιστικούς λόγους στήθηκε το Γενάρη του 2005 με πρωτοβουλία του και του ΚΚΠ η «επιτροπή για τη βοήθεια και την υπεράσπιση των διωκόμενων εργατών», στην οποία συμμετέχουν συνδικαλιστές (που πολλές φορές προέρχονται και από διαφορετικά συνδικάτα!), συνδικάτα και πολιτικές δυνάμεις. Η επιτροπή λειτουργεί παραρτήματα σε αρκετές πόλεις και στόχο έχει την οργάνωση της αλληλεγγύης μεταξύ των εργαζομένων, αλλά και την ενημέρωση (λ.χ., κάνει μια προσπάθεια διαφώτισης των μεταναστών για τα δικαιώματά τους σε διάφορες χώρες).

Παράλληλα, αντιδράσεις πληθαίνουν γύρω από την καταστροφή μνημείων ενώ και το αντιπολεμικό κίνημα κινείται με την ενεργό συμμετοχή και του ΚΚΠ, έχοντας ως αιχμές την επιστροφή των στρατευμάτων από το Ιράκ, την εναντίωση στα εξοπλιστικά προγράμματα και στην εγκατάσταση αμερικανικών βάσεων στη χώρα. Ετοιμάζονται εκδηλώσεις για τις 17 του Δεκέμβρη και διαδήλωση στις 17 του Γενάρη, μέρα της απελευθέρωσης της Βαρσοβίας.

Οι προσπάθειες που κάνουν οι κομμουνιστές, οι λαϊκές δυνάμεις, οι εργαζόμενοι σε αυτή τη χώρα αξίζουν οπωσδήποτε τη μεγαλύτερη δυνατή προσοχή και αλληλεγγύη.