ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ - ΑΓΚΥΡΑ - ΛΟΝΔΙΝΟ.- Η Αϊμούρ Τουράνογλου σηκώνει ένα κομμάτι από τα συντρίμμια του τοίχου της επταώροφης πολυκατοικίας που μόλις πριν από δύο ημέρες ήταν το σπίτι της. Το φυσά και ένα κομμάτι του φεύγει (!). Το ρίχνει και θραύεται σε μικρά κομματάκια. "Σκέτη άμμος!", λέει εξοργισμένη. Και ξεσπά σε κλάματα. Η 16χρονη κόρη της χάθηκε στο σεισμό.

Η μαζική αστικοποίηση της Τουρκίας, τις τελευταίες δύο δεκαετίες, είχε μια διάσταση που ήταν πολύ καλά γνωστή στους ιθύνοντες, οι οποίοι όμως επέλεξαν να την αγνοήσουν. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Εμπορικού Επιμελητηρίου, που η εφημερίδα "Χουριέτ" δημοσίευσε χτες, το 65% των σπιτιών που κτίστηκαν σε αυτή την περίοδο ήταν δίχως άδεια - και δίχως επίβλεψη. Χειρότερα, οι εργολάβοι και οι κατασκευαστικές εταιρίες τα έφτιαξαν με κακής ποιότητας υλικά, σε εντελώς άτακτα επιλεγμένες τοποθεσίες, χωρίς να τηρούν σχεδόν κανέναν κανόνα ασφάλειας.

Η "Χουριέτ" κυκλοφόρησε χτες με έναν πηχυαίο τίτλο: "Δολοφόνοι!". Δε θα μπορούσε κανείς να την αδικήσει.

Οταν οι αγρότες και οι κάτοικοι της ασφυκτιούσας επαρχίας συνέρρευσαν στα αστικά κέντρα των βορειοδυτικών επαρχιών της χώρας ψάχνοντας για δουλιά, οι εργολάβοι βρήκαν άφθονες ευκαιρίες για γρήγορο πλουτισμό. Και τις εκμεταλλεύτηκαν όσο καλύτερα μπορούσαν. Ο σεισμός της Τρίτης όμως αποκάλυψε ότι αισχροκέρδησαν σε βάρος των συμπολιτών τους - κάτι που, όπως επισημαίνουν πολλοί Τούρκοι αρθρογράφοι, κόστισε σε χιλιάδες από τους τελευταίους τις ζωές τους.

Αν και η περιοχή έχει υποστεί πολλούς σεισμούς την τελευταία δεκαετία, ειδικοί τονίζουν ότι ελάχιστα έγιναν για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα των κατασκευαστών - κερδοσκόπων, που δε νοιάζονται για τα δομικά υλικά ή την ασφάλεια των κατασκευών, και πολύ περισσότερο των αξιωματούχων που τους υπέθαλψαν, επιλέγοντας να "ξεχάσουν" την τήρηση των τουρκικών νόμων.

Ο ίδιος ο Μπουλέντ Ετσεβίτ, ο πρωθυπουργός της Τουρκίας, εμφανίστηκε χτες εξοργισμένος. "Το τίμημα αυτής της ανεύθυνης συμπεριφοράς είναι πολύ υψηλό για το λαό μας", είπε σε δημοσιογράφους στην Αγκυρα. "Θα λάβουμε μέτρα εναντίον της".

Ο Φεράι Σαλμάν, του Επιμελητηρίου των Μηχανικών και Αρχιτεκτόνων, όμως, δεν μπόρεσε παρά να καγχάσει άγρια. "Τα ίδια ακριβώς μας είπαν και πέρσι", είπε - αναφερόμενος στο σεισμό στα Αδανα, που κόστισετη ζωή σε πάνω από 144 άτομα το καλοκαίρι του 1998 - "και δύο χρόνια πριν, και δέκα χρόνια πριν". Υπάρχει, πρόσθεσε, ένα πολύ ισχυρό λόμπι κατασκευαστών που, εκμεταλλευόμενο την πολιτική και διοικητική διαφθορά, έχει διαθρέψει μια ολέθρια σχέση. "Τα μέτρα που έπρεπε να ληφθούν δεν ελήφθησαν ποτέ. Κανείς δεν έμαθε το μάθημα από τις πικρές εμπειρίες του παρελθόντος", λέει από την πλευρά του ο Αλί Σινάν, επικεφαλής του Τμήματος Αρχιτεκτονικής στο Πανεπιστήμιο του Σελτσούκ (Κόνυα). Απλώς "ελπίζω", πρόσθεσε ο καθηγητής, "να μάθουν επιτέλους από αυτόν το σεισμό". Αλλά η αλλαγή θα έρθει πολύ αργά για την οικογένεια της Τουράνογλου.

Η οικογένειά της ήρθε από την Ούρφα, μια αγροτική πόλη της Ανατολίας - η οποία από οικονομικής πλευράς αργοπεθαίνει (του κουρδικού πολέμου "βοηθούντος"...) - πριν 6 χρόνια στην Κωνσταντινούπολη.

Το σπίτι στο οποίο κατέληξαν ήταν σε μια από τις φτωχογειτονιές της Πόλης. Ηταν ένα από τα κτίσματα που δημιουργούνται "γκετσεκοντού", όπως το λένε οι Τούρκοι: μέσα σε μια νύχτα.

Χτες η Αϊμούρ και ο άντρας της, ο Ομέρ, στέκονταν πάνω από τα συντρίμμια αυτού του σπιτιού, χωρίς ακόμα να έχουν καλοκαταλάβει τι συνέβη. Τα διπλανά κτίσματα έχουν ζημιές, αλλά στέκονται ακόμα στις θέσεις τους. Η δική τους πολυκατοικία έγινε ένα σωρός από συντρίμμια.

"Ηταν θαύμα το ότι μας έσωσαν", λέει ο Ομέρ, που το δεξί του μάτι είναι καλυμμένο μ' έναν ματωμένο επίδεσμο. Τα σωστικά συνεργεία ακόμα αναζητούν δεκάδες από τους κατοίκους της πολυκατοικίας που βρίσκονται παγιδευμένοι στο σωρό. Δεκαέξι ανασύρθηκαν νεκροί κι ανάμεσά τους ήταν η κόρη του.

Το 1960, η Κωνσταντινούπολη είχε 1 εκατ. κατοίκους. Σήμερα - επισήμως - οι κάτοικοί της είναι 12 εκατ., αλλά εκτιμήσεις τους ανεβάζουν σε 14 εκατομμύρια. Το 2020, λένε αναλυτές, ο πληθυσμός της Πόλης θα φθάσει τα 20 εκατομμύρια. Περιδιαβαίνοντας τους δρόμους της, νομίζει κανείς ότι είναι ήδη εκεί.

Η Σεφακόι, στη δυτική άκρη της Κωνσταντινούπολης, είναι μια συνοικία ετερόκλητη, χαοτική, άναρχη. Γεμάτη από "γκετσεκοντού", πολυκατοικίες, μικρά καταστήματα, θορυβώδικη - κάθε λίγα λεπτά ένα αεροπλάνο σηκώνεται ουρλιάζοντας από το αεροδρόμιο Ατατούρκ και ξύνει τις ταράτσες.

Ο Ομέρ πουλάει τσάι για να ζήσει. Η Αϊμούρ φτιάχνει κανάτες. Ο 6χρονος γιος τους, ο Μουσταφά, πουλάει μπουκάλια με νερό στο δρόμο.

Τα περισσότερα από τα θύματα του σεισμού ανήκουν στην εργατική τάξη της Τουρκίας, των χιλιάδων που προσπαθούν να τα βγάλουν πέρα μετά βίας σε μια οικονομία που δίνει ελάχιστες ευκαιρίες.

Το σπίτι τους ήταν ένα διαμέρισμα σε ένα ατελείωτο κτίσμα. Δεν ήταν τίποτα σπουδαίο, λένε οι δύο - αλλά ήταν το σπίτι τους. Τώρα δεν έχουν τίποτε. Η έχουν: ένα τηλεκοντρόλ. Εναν τόμο από μια θρησκευτική έκδοση. Και ένα σωρό διαλυμένες ελπίδες. "Χάσαμε τα πάντα", λέει ο Ομέρ. "Δεν ξέρω τι θα κάνουμε".

Πριν το σεισμό, αναλυτές εκτιμούσαν ότι 7 εκατ. κατοικίες πρέπει να κτιστούν. Και πολλές από αυτές θα κτιστούν παράνομα. Στο Σιρνάκ της Νοτιοανατολικής Τουρκίας το ποσοστό των οικοδομών που έχουν κτιστεί παράνομα φθάνει το 95%.

Οι αρθρογράφοι της "Ραντικάλ" και της "Σαμπάχ" δεν έχουν ψευδαισθήσεις. "Κάθε σεισμός μάς δίνει το ίδιο μάθημα", γράφει ο Ισμέτ Μπερκάν στη "Ραντικάλ", "όμως το ίδιο θα συμβεί πιθανότατα και στον επόμενο σεισμό", προσθέτει.

"Τίποτα δε θα αλλάξει, γιατί είσαστε όπως και οι προκάτοχοί σας", γράφει η "Σαμπάχ" - μιλώντας στην κυβέρνηση, τους δήμους και τους μεγαλοεργολάβους οικοδομών...