Πιο φιλελεύθερη και από την πολιτική που επιβάλλει η Οδηγία της ΕΕ για την απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας (η οποία εκπορεύεται και ταυτίζεται με τις νέες ανάγκες του ευρωκεφαλαίου στο νέο ανταγωνιστικό σύστημα που αναπτύσσεται), είναι η πολιτική που αποφάσισε η κυβέρνηση, τόσο για τη ΔΕΗ και την ηλεκτρική ενέργεια στην Ελλάδα, όσο και για τον ενεργειακό τομέα της χώρας, γενικότερα. Ενδεικτικό, από αυτή την άποψη, είναι το προσχέδιο νόμου, που ενέκρινε χτες το Υπουργικό Συμβούλιο για την απελευθέρωση της ηλεκτρικής ενέργειας, μαζί με τους γενικότερους σχεδιασμούς των ενεργειακών με ορίζοντα το 2020. Το συγκεκριμένο προσχέδιο νόμου δεν καταργεί απλώς το μονοπώλιο της ΔΕΗ στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά - μέσα από έναν κατακερματισμό της Επιχείρησης και απαξίωσης των δραστηριοτήτων της - καθιστά τελικά τον πάλαι ποτέ κολοσσό της ΔΕΗ μοχλό στήριξης και ανάπτυξης των μεγάλων ιδιωτικών συμφερόντων.

Βασιλικότερη του βασιλέως, η κυβέρνηση προχωράει ακόμη παραπέρα από τη φιλελεύθερη οδηγία των Βρυξελλών. Ετσι, αρμοδιότητες που θα μπορούσε να διατηρήσει η ΔΕΗ, εκχωρούνται σε άλλους φορείς. Καταργείται κάθε δυνατότητα ενεργειακού σχεδιασμού και άσκησης πολιτικής κοινής ωφέλειας, ενώ υποδομή δεκαετιών που έχει ακριβοπληρώσει ο φορολογούμενος πολίτης, τεχνογνωσία χρόνων που κατέχει η ΔΕΗ τίθενται στην υπηρεσία των ιδιωτικών συμφερόντων. Επί της ουσίας, η κυβέρνηση με αυτό το προσχέδιο νόμου προχωράει, από τη μια, στην απορύθμιση των ηλεκτρικών συστημάτων για τη διευκόλυνση των ιδιωτών στην αγορά και, από την άλλη, στη θεσμοθέτηση κανόνων που θα στηρίξουν την περαιτέρω ανάπτυξη των ίδιων συμφερόντων.

Στον αντίποδα, βρίσκονται οι καταναλωτές, που θα κληθούν να πληρώσουν υπέρογκες αυξήσεις τιμολογίων (αυτό, εξάλλου, συνέβη σε όσες χώρες εφαρμόστηκαν αντίστοιχες πολιτικές), οι εργασιακές σχέσεις των υπαλλήλων της ΔΕΗ (αναμένεται πλήρης απορύθμιση, η οποία θα συνοδευτεί με μείωση προσωπικού), οι φορολογούμενοι πολίτες (θα κληθούν να πληρώνουν επενδύσεις για να ωφελείται το κεφάλαιο) και, τέλος, η ίδια η οικονομία και ο ενεργειακός τομέας της χώρας, αλλά, κυρίως, η ασφάλεια σε ενεργειακό εφοδιασμό.

Εξάλλου, όπως ομολόγησε η ίδια η υπουργός Ανάπτυξης, απαντώντας χτες σε σχετική ερώτηση, "ο "ανταγωνισμός" που θα προκύψει γίνεται για τους αποκαλούμενους επιλέξιμους καταναλωτές (σ. σ. δηλαδή τους μεγάλους καταναλωτές). Ομως, παραδέχτηκε, κανείς δεν μπορεί να προβλέψει από τώρα πώς θα διαμορφωθούν τα τιμολόγια. Ξεκαθάρισε έτσι ότι θα υπάρχει ενιαίο τιμολόγιο για όλους τους μη επιλέξιμους καταναλωτές και, άρα, θα υπάρξει κατάργηση της κοινωνικής πολιτικής μέσω ειδικών τιμολογίων, όπως ίσχυε μέχρι τώρα, για παράδειγμα, στο αγροτικό ρεύμα.

Το προσχέδιο νόμου, που παρουσίασε χτες η υπουργός Ανάπτυξης Β. Παπανδρέου (εντάσσεται στα πλαίσια της κοινοτικής οδηγίας για την απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας με το κοινοτικό καθεστώς, με το οποίο η χώρα μας θα πρέπει να εναρμονιστεί από το Φλεβάρη του 2001), προβλέπει μεταξύ άλλων:

• Την κατάργηση του μονοπωλίου της ΔΕΗ στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, δικαίωμα που δίνεται πλέον και στους ιδιώτες και, μάλιστα, χωρίς κανέναν κεντρικό σχεδιασμό. Ενδεικτικό της πλήρους φιλελευθεροποίησης της κυβερνητικής πολιτικής είναι το γεγονός ότι ακόμη και η Οδηγία της Κοινότητας δίνει τη δυνατότητα του κεντρικού σχεδιασμού, με την πρόβλεψη η ίδρυση μονάδων παραγωγής από ιδιώτες να γίνεται έπειτα από διαγωνισμούς, που θα κάνει ο κεντρικός διαχειριστής, ο οποίος και θα σχεδιάζει την ανάπτυξη των μονάδων. Στην Ελλάδα, ο κάθε ενδιαφερόμενος θα μπορεί από μόνος του να επιλέγει πού και πόσες μονάδες θα κατασκευάζει, εξασφαλίζοντας βέβαια την άδεια από τον εκάστοτε υπουργό Ανάπτυξης.
• Το σπάσιμο των δραστηριοτήτων της ΔΕΗ σε τρεις τομείς, παραγωγή, μεταφορά, διανομή. Αρμοδιότητες που δεν της αφαιρούνται, αλλά παραμένουν, σ' αυτήν, υπό τον έλεγχο, όμως, ανώνυμου φορέα που θα ιδρυθεί, την αποκαλούμενη Ρυθμιστική Αρχή Ηλεκτρισμού (ΡΑΗ), αλλά και προς εξυπηρέτηση των αναγκών των ιδιωτών παραγωγών.
• Η ΔΕΗ διατηρεί την κυριότητα του συστήματος μεταφοράς (σύστημα υψηλής τάσης), αλλά η εκμετάλλευση και διαχείριση αυτού περνάει σε ανώνυμη εταιρία, που θα ιδρυθεί με την επωνυμία Διαχειριστής Συστήματος. Μάλιστα, η ΔΕΗ θα είναι υποχρεωμένη να υπακούει στις αποφάσεις του Διαχειριστή Συστήματος, ο οποίος θα υποδεικνύει την ανάπτυξή του. Το ίδιο περίπου ισχύει και για το σύστημα διανομής (χαμηλή, μέση τάση), όπου η ΔΕΗ διατηρεί βέβαια την κυριότητα, καθώς και το δικαίωμα της εκμετάλλευσης, υποχρεούται όμως να υπακούει για την ανάπτυξή του στις αποφάσεις του Διαχειριστή Συστήματος. Για παράδειγμα, εάν κάποιος ιδιώτης αποφασίσει να φτιάξει μια μονάδα σε κάποιο σημείο της αγοράς που κρίνει κερδοφόρο για εκείνον, η ΔΕΗ θα υποχρεούται να αναπτύξει το σύστημα μεταφοράς και διανομής, προκειμένου να καλυφθούν οι ανάγκες σε επενδύσεις του ιδιώτη, με κόστος που θα καλύπτεται από την ίδια.
• Ιδρύεται ανεξάρτητη διοικητική αρχή, η Ρυθμιστική Αρχή Ηλεκτρισμού, με γνωμοδοτικές και ελεγκτικές αρμοδιότητες, σύμφωνα με το νομοσχέδιο, στην ουσία, όμως, απεριόριστες αρμοδιότητες για όλα τα ζητήματα ανάπτυξης της αγοράς. Ουσιαστικά, με αυτό το προσχέδιο νόμου, υπάρχει υπερσυγκέντρωση αρμοδιοτήτων, τόσο στη ΡΑΗ, όσο και στον υπουργό Ανάπτυξης.
• Καταργείται η δυνατότητα άσκησης κοινωνικής πολιτικής μέσω των τιμολογίων, καθώς προβλέπεται ενιαίο τιμολόγιο για όλες τις καταναλώσεις.
• Ενα ακόμη δείγμα της υπερφιλελευθεροποίησης, που η κυβέρνηση προωθεί, είναι το γεγονός ότι αφήνεται στα χέρια των ιδιωτών και η δυνατότητα εισαγωγών και εξαγωγών ηλεκτρικής ενέργειας. Αντίθετα, η ΔΕΗ της Γαλλίας εξασφάλισε, μέσω αντίστοιχου νομοσχεδίου, το μονοπωλιακό δικαίωμα για τις εισαγωγές και εξαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας.
• Στα πλαίσια της πλήρους υποταγής στο κεφάλαιο, ενώ δίνει το δικαίωμα της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και σε ιδιώτες, η ΔΕΗ είναι ο μόνος παραγωγός που υποχρεώνεται να αποδεχτεί τον οποιοδήποτε επιλέξιμο καταναλωτή έχει διακόψει συμβόλαιο από άλλους παραγωγούς.

Το εν λόγω προσχέδιο νόμου, όπως δήλωσε η υπουργός Ανάπτυξης, έχει δοθεί στους αρμόδιους φορείς και το τελικό κείμενο θα διαμορφωθεί και θα κατατεθεί προς ψήφιση μετά τις παρατηρήσεις των φορέων και αφού επιλυθεί και το ασφαλιστικό των εργαζομένων. Για το τελευταίο μάλιστα, ανακοίνωσε ότι έχει ανατεθεί σε διεθνή οίκο σχετική μελέτη. Πάντως, παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα έχει λάβει εξαίρεση για την προσαρμογή της στην κοινοτική Οδηγία για το 2001 (οι άλλες χώρες προβλέπεται να εναρμονιστούν το 1999), η υπουργός Ανάπτυξης απέφυγε εντέχνως να απαντήσει εάν πρόθεση της κυβέρνησης είναι να συμβεί νωρίτερα. Αφησε, όμως, να εννοηθεί ότι βιάζεται, αφού η ίδια δήλωσε ότι η Γερμανία, που πρέπει να εναρμονιστεί το 1999, ακόμη δεν έχει ετοιμάσει θεσμικό πλαίσιο.

Η Ενωση Τεχνικών ΔΕΗ (ΕΤΕ - ΔΕΗ), με ανακοίνωσή της, καταγγέλλει την πολιτική, που η κυβέρνηση προωθεί μέσω του προσχεδίου νόμου, για την ηλεκτρική ενέργεια και τη ΔΕΗ, τονίζοντας ότι διευκολύνει την είσοδο των ιδιωτών στην αγορά. "Σε όποιες χώρες έχει εφαρμοστεί, τα τιμολόγια των οικιακών καταναλωτών έχουν αυξηθεί δραστικά, με παράλληλη μείωση της ποιότητας παρεχόμενων υπηρεσιών, έχουν χαθεί χιλιάδες θέσεις εργασίας σε μια περίοδο πλήρους επενδυτικής άπνοιας και τρομακτικής ανεργίας, έχουν μειωθεί δραματικά οι μισθοί και το χτύπημα των συλλογικών διαπραγματεύσεων και την εξατομίκευση της αμοιβής, έχουν αλλάξει ριζικά οι εργασιακές σχέσεις με την εφαρμογή των ελαστικών μορφών απασχόλησης και έχουν κτυπηθεί οι κοινωνικές και ασφαλιστικές κατακτήσεις των εργαζομένων", τονίζει, μεταξύ άλλων, η ΕΤΕ - ΔΕΗ.