Σε πολιτική και ενδεχομένως συνταγματική κρίση οδηγείται με μαθηματική ακρίβεια η Σερβία, μετά τα αποτελέσματα των κοινοβουλευτικών και του πρώτου γύρου των προεδρικών εκλογών. Η πολιτική και κοινωνική κρίση που μαστίζει τη χώρα κινδυνεύει να παγιωθεί με την απόφαση του περίπου 43% των ψηφοφόρων να απόσχει από το εκλογικό του δικαίωμα. Μια αποχή που αναμένεται να αυξηθεί στο δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών και που προφανώς δεν μπορεί να εξηγηθεί αποκλειστικά από την προτροπή δεκατριών κομμάτων για μποϊκοτάζ, αφού ουσιαστικά μόνο το "δημοκρατικό" κόμμα του Ντζίντζιτς ασκεί κάποια επιρροή στην κοινωνία. Οι εκλογές αυτές επιβεβαίωσαν με το δικό τους μοναδικό τρόπο την αποστροφή μεγάλης μερίδας πολιτών προς το πολιτικό κατεστημένο της χώρας. Μια στάση καθαρά πολιτική, που πηγάζει από την απόγνωση των πολιτών εξαιτίας της εφαρμοζόμενης πολιτικής, αλλά και την ανυπαρξία ουσιαστικής εναλλακτικής λύσης. Στα χρόνια του όποιου σοσιαλισμού στη χώρα, οι πολίτες είχαν γνώμη για την παραγωγή, για την εκλογή του διευθυντή τους, για την υγεία, την παιδεία... Τώρα τα πάντα είναι προαποφασισμένα. Τα κόμματα του πολιτικού κατεστημένου στο μόνο που διαφέρουν είναι ο ρυθμός και εν μέρει ο τρόπος που θα ολοκληρωθεί η στροφή της χώρας προς την οικονομία της αγοράς, το ξεπούλημα της χώρας σε ξένους και ντόπιους κεφαλαιούχους.

Και μην ξεχνάμε ότι η αμφιβολία έχει "διαβολική συγγένεια" με την απόγνωση και οδηγεί στην άνοδο των ακραίων εθνικιστικών κινημάτων τύπου Σέσελι. Ακόμα και αν στο δεύτερο γύρο προσέλθει πάνω από το 50% των ψηφοφόρων, με δεδομένη τη μικρή διαφορά των υποψηφίων, θα εκλεγεί Πρόεδρος από το 25% έως 30% του συνολικού εκλογικού σώματος. Κάτι που δείχνει στην πράξη το σάπιο οικοδόμημα, στο οποίο στηρίζεται το εν τη (ξανά) γενέσει αστικό σύστημα της χώρας.

Οι προεδρικές εκλογές στη χώρα επιβεβαίωσαν με τον πιο τραγικό τρόπο το πολιτικό αδιέξοδο στο οποίο οδηγείται η χώρα, με ακόμη απρόβλεπτες συνέπειες. Κερδισμένος των εκλογών αυτών πρέπει να θεωρηθεί η αποχή, αλλά και ο ακροδεξιός Σέσελι. Ο Σέσελι με το ποσοστό που έλαβε έχει ελπίδες εκλογής του στο ύπατο αξίωμα της χώρας. Η θεαματική του άνοδος πρέπει να εξηγηθεί από την κούραση και την απόγνωση του κόσμου, που ακούει συνεχώς "τα αριστερά τα λόγια τα μεγάλα" από την πρώην κυβερνητική συμμαχία και στην πράξη βλέπει τη ζωή του να κινείται μεταξύ επιβίωσης και ανέχειας, αλλά και την ανυπαρξία του αντίπαλου αριστερού πόλου, που θα τραβούσε τη δυσαρέσκεια. Ταυτόχρονα, αυτό καταδεικνύει την αδύναμη προσωπικότητα του Λίλιτς με το 33% που, συγκρινόμενος με τον Μιλόσεβιτς, αποτελεί κακέκτυπό του. Μην ξεχνάμε ότι στις προηγούμενες εκλογές ο Μιλόσεβιτς κατάφερε να εκλεγεί στον πρώτο γύρο με 62%. Ακόμη και αν ήταν τότε διαφορετικές οι συνθήκες, αυτό αποδεικνύει την ελκτικότητα που ασκεί στον κόσμο. Ο μεγάλος χαμένος ήταν ο Ντράσκοβιτς. Μόνος του, χωρίς τη συμπαράσταση της πάλαι πότε ενιαίας αντιπολίτευσης, δεν μπόρεσε τελικά να πείσει τους ψηφοφόρους του Ζάγεντο να απόσχουν... από την αποχή τους. Οι φιλομοναρχικές του κορόνες και το σύνθημά του "ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ", εννοώντας τους πρώην φίλους του, μόνο σαν παρωδία εκλήφθηκε από τους πολίτες της χώρας. Ελπίζει ίσως σε μια αποτυχία του δεύτερου γύρου για να θέσει υποψηφιότητα, αν και γνωρίζει ότι τίποτε δε θα αλλάξει γι' αυτόν. Ο δεύτερος γύρος βάσει Συντάγματος θα διεξαχθεί το αργότερο έως την επόμενη Κυριακή. Για να θεωρηθούν έγκυρες πρέπει να προσέλθουν στις κάλπες 3.602.678 ψηφοφόροι, ήτοι 50% και ένας. Αν όχι, τότε οι εκλογές επαναλαμβάνονται σε 60 μέρες και δικαίωμα υποψηφιότητας έχουν ξανά όσοι το θελήσουν. Εως τότε οι προεδρικές αρμοδιότητες περνούν στον πρόεδρο της Βουλής.

Οι πολιτικοί αναλυτές στο Βελιγράδι μιλούν για επερχόμενη συνταγματική κρίση και κενό εξουσίας, αφού είναι μάλλον απίθανο να προσέλθει το 50%. Αυτό το συμπέρασμα βγαίνει γιατί αφ' ενός μεν είχαμε μεγάλη αποχή στον πρώτο γύρο και αφ' ετέρου γιατί ο Ντράσκοβιτς και μια σειρά άλλα κόμματα που δεν απείχαν τώρα προπαγανδίζουν το μποϊκοτάζ. Γεγονός είναι πάντως ότι πολλά πράγματα θα κριθούν στο παρασκήνιο. Ο Σέσελι ελπίζει να πάρει μεγάλο μέρος των ψηφοφόρων του Ντράσκοβιτς, που ούτως η άλλως έχουν συγγενικές ιδέες. Ο Λίλιτς παίζει το χαρτί του αντιεθνικισμού. Κατηγορεί τον αντίπαλό του για ακραίες θέσεις και υπενθυμίζει ότι αν εκλεγεί αυτός η χώρα θα απομονωθεί ακόμα περισσότερο. Επίσης δεν ξεχνά να υπενθυμίζει ότι μοναδικοί του φίλοι στην Ευρώπη είναι ο Ζιρινόφσκι και ο Λεπέν. Ταυτόχρονα, η ενδεχόμενη συμμαχία σε κυβερνητικό επίπεδο Σοσιαλιστών - φιλομοναρχικών τού δίνει το δικαίωμα να ελπίζει ότι θα πάρει και από εκεί ψήφους, κάτι όμως που οι οπαδοί του Ντράσκοβιτς δεν το βλέπουν με καλό μάτι. Ολα τα ενδεχόμενα είναι ανοιχτά και κανείς δεν μπορεί να προβλέψει με σιγουριά τι θα βγάλουν οι κάλπες. Το μόνο σίγουρο είναι ότι η χώρα μπαίνει σε νέες περιπέτειες με απρόβλεπτες εξελίξεις.

Σίγουρα και στις κοινοβουλευτικές εκλογές νικητής θεωρείται η αποχή και ο Σέσελι. Κάτι που εξαναγκάζει πλέον σε αναζήτηση συμβιβαστικών λύσεων και συγκλινουσών απόψεων, αφού κανένα κόμμα δεν κατάφερε να εξασφαλίσει αυτοδυναμία. Το μήνυμα του εκλογικού σώματος ήταν "όχι" στην αυτοδυναμία, αναζητήστε κυβερνητικές συμμαχίες. Από τις συνολικά 250 έδρες της σερβικής Βουλής οι 110 ανήκουν στην "κεντροαριστερή" συμμαχία SPS - JUL - ND, οι 81 στον Σέσελι, οι 46 στον Ντράσκοβιτς, ενώ τις υπόλοιπες 12 έδρες μοιράζονται τα μικρότερα κόμματα. Ετσι με δεδομένη τη σύνθεση του Κοινοβουλίου κανείς δεν μπορεί να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση και ουσιαστικά τα ενδεχόμενα για το τι μέλλει γενέσθαι είναι τρία. Πρώτο, να σχηματιστεί κυβέρνηση μειοψηφίας της "Κεντροαριστεράς" με την υποστήριξη του ενός ή και των δύο υπόλοιπων κομμάτων. Αυτό το σενάριο μάλλον φαίνεται απίθανο, αφού τότε θα αποτελεί ουσιαστικά πολιτική αυτοκτονία για Σέσελι - Ντράσκοβιτς, χωρίς μάλιστα να πάρουν κομμάτι από την πίτα της εξουσίας. Δεύτερο, κυβέρνηση Σοσιαλιστών - εθνικιστών, κάτι που φαίνεται και αυτό απίθανο, γιατί ο Σέσελι πολώνει το κλίμα ενόψει του δεύτερου γύρου των προεδρικών εκλογών, αλλά και γιατί δεν υπάρχουν πλέον συνθήκες εθνικιστικού παροξυσμού όπως το 1992, που επέτρεψαν στα δύο κόμματα τη συνεργασία. Τώρα τα προσχήματα πρέπει πάση θυσία να κρατηθούν. Σενάριο τρίτο, Σοσιαλιστές - Ντράσκοβιτς. Αυτό φαίνεται και το πιο πιθανό. Ο Ντράσκοβιτς με δηλώσεις του ανατρέπει τις προεκλογικές του δεσμεύσεις όπου απέρριπτε την οποιαδήποτε συνδιαλλαγή με την "Κεντροαριστερά". Τώρα ζητάει το υπουργείο των Εξωτερικών και το 1/3 των συνολικών υπουργείων. Αυτό εξηγείται από το γεγονός ότι ο Ντράσκοβιτς, όντως ο μεγάλος χαμένος των προεδρικών εκλογών, βλέπει ότι ο μόνος τρόπος να καρπωθεί μερίδα εξουσίας είναι αυτός. Ο καιρός της ενωμένης αντιπολίτευσης Ζάγεντο έχει περάσει ανεπιστρεπτί. Αλλωστε και ο ίδιος πέρασε στην αντεπίθεση και ζητεί πλέον την παραίτηση του πρώην φίλου του Ντζίντζιτς από τη δημαρχία του Βελιγραδίου. Αλλά ακόμη και αν οι προεδρικές εκλογές δεν πετύχουν και έχει ξανά το δικαίωμα υποβολής υποψηφιότητας, είναι και πάλι σίγουρος για την αποτυχία του. Φυσικά, τα πάντα θα εξαρτηθούν μετά το δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών και οπωσδήποτε σε συνάρτηση με τα αποτελέσματά του.

Αγγελος ΜΠΕΛΕΡΗΣ