Τα οικονομικά προβλήματα, η βελτίωση του βιοτικού επιπέδου του λαού και η κάλυψη των αναγκών του, η εξυγίανση των θεσμών είναι μερικά από τα βασικά ανακυκλούμενα θέματα όλων των προεκλογικών εκστρατειών στις υποτιθέμενες Δημοκρατίες ανά τον κόσμο. Βέβαια, όλες αυτές οι μεγαλόστομες υποσχέσεις μπαίνουν στο χρονοντούλαπο, την επομένη κιόλας της διεξαγωγής της ψηφοφορίας, για να ξαναχρησιμοποιηθούν, ελαφρώς παραφρασμένες, στην επόμενη προεκλογική περίοδο.

Από αυτό τον κανόνα δεν μπορεί να εξαιρεθεί καμία αστική καπιταλιστική κοινωνία, που θέλει να χαρακτηρίζεται, τουλάχιστον, συνεπής στις "αρχές" της. Αυτό, λοιπόν, συμβαίνει κάθε προεκλογική περίοδο και στις ΗΠΑ. Οι υποσχέσεις για το μέλλον και οι διαπιστώσεις για τα λάθη του παρελθόντος και του παρόντος πέφτουν βροχή λίγους μήνες πριν από την προεδρική αναμέτρηση του Νοέμβρη του 1996. Ανάμεσα στα πιο ισχυρά προεκλογικά θέματα, και αυτή τη φορά, είναι το πρόβλημα των ναρκωτικών.

Οι ΗΠΑ βρίσκονται, κατά αναλογία, στην πρώτη θέση διακίνησης και κατανάλωσης ναρκωτικών ουσιών. Το πρόβλημα, βέβαια, αυτό δεν αποτελεί πρόσφατη διαπίστωση. Τα ναρκωτικά είναι ένα από τα πλέον σημαντικά προβλήματα των Ηνωμένων Πολιτειών τις τελευταίες δεκαετίες. Η εμφάνιση του θέματος στις προεκλογικές εκστρατείες ρεπουμπλικάνων και δημοκρατικών υποψηφίων χρονολογείται εδώ και πολλά χρόνια. Αλλωστε, η ανταπόκριση του εκλογικού σώματος θεωρείται δεδομένη, αφού η εξάπλωση της χρήσης ναρκωτικών έχει πάρει ανησυχητικότατες διαστάσεις και κατατάσσεται πλέον στις πιο σημαντικές αιτίες εμφάνισης εγκληματικότητας.

Η αμερικανική "προεκλογολογία" σχετικά με τα ναρκωτικά, όμως, χαρακτηρίζεται και από ένα ανθεκτικό, στην πάροδο του χρόνου, γνώρισμα: την απόδοση της ευθύνης σε άλλες χώρες και κυρίως στις χώρες της Λατινικής Αμερικής. Η μαύρη λίστα των υπαιτίων για την ανησυχητική διάδοση των ναρκωτικών στις ΗΠΑ ανανεώνεται από καιρό σε καιρό. Ετσι, παρά τις ικανοποιημένες και ειδυλλιακές δηλώσεις της αμερικανικής ηγεσίας ότι το πρόβλημα των ναρκωτικών στις ΗΠΑ έληξε μετά την αμερικανική εισβολή στον Παναμά (!), η μαύρη λίστα παραμένει κατειλημμένη. Δύο είναι οι χώρες, που εμφανίζονται ως κύριες υπεύθυνες για τη ναρκομανία των ΗΠΑ, σήμερα: η Κολομβία και το Μεξικό, ενώ ακολουθούν η Νιγηρία, η Συρία, το Ιράν και το Αφγανιστάν.

Η τακτική της αμερικανικής πολιτικής ηγεσίας συνοψίζεται στη φράση ότι για τη μεγάλη διάδοση, π.χ., της κοκαϊνης στις ΗΠΑ ευθύνεται η Κολομβία που την παράγει και το Μεξικό, που επιτρέπει το πέρασμά της από το έδαφός του! Οπως χαρακτηριστικά αναφέρεται σε σχετικό άρθρο του περιοδικού "Εκόνομιστ", που ακολουθεί αυτό το προεκλογικό κλίμα, η Ουάσιγκτον πήρε και μέτρα κατά της Κολομβίας. Πιθανώς όχι τόσο επειδή η κολομβιανή ηγεσία δεν κατάφερε να ελέγξει τα παντοδύναμα καρτέλ, όσο για το γεγονός ότι ο Κολομβιανός Πρόεδρος, Ερνέστο Σαμπέρ, φέρεται να στήριξε την προεκλογική του εκστρατεία σε ναρκω-δολάρια. Αν και δε γίνεται κατανοητό αν ενόχλησε το ίδιο το γεγονός ή η γνωστοποίησή του, ο πόλεμος που εξαπέλυσε ο Σαμπέρ κατά των καρτέλ, που οδήγησε στη σύλληψη πολλών μεγαλεμπόρων, στις εκατοντάδες δολοφονίες και στο ξόδεμα, τουλάχιστον, 900 εκατομμυρίων δολαρίων από την προσωπική του περιουσία (ποσό που είναι 10 φορές μεγαλύτερο από την ανάλογη βοήθεια των ΗΠΑ που περικόπηκε), δεν εξευμένισε την "αυστηρή" Ουάσιγκτον.

Η αμερικανική ηγεσία δεν τιμώρησε με ανάλογο τρόπο το Μεξικό. Αντίθετα, παρά τις αντίθετες πιέσεις της ρεπουμπλικανικής πλειοψηφίας στο Κογκρέσο, προτίμησε να κρατήσει μια "ουδέτερη" στάση. Σχολιάζοντας την "ουδετερότητα" αυτή, το "Εκόνομιστ" γράφει σχετικά ότι "προφανώς η αμερικανική ηγεσία δε θέλει να φορτώσει στον Μεξικανό Πρόεδρο Ερνέστο Ζεντίγιο και άλλες έγνοιες εκτός από τα σοβαρά οικονομικά προβλήματα και το θέμα των Ζαπατίστας, αφού στην ουσία κρίνεται ως ένας πολύ καλός σύμμαχος της Ουάσιγκτον".

Ακολουθώντας μια λογικοφανή επιχειρηματολογία, το "Εκόνομιστ" καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η λύση στο πρόβλημα των ναρκωτικών για τις ΗΠΑ δε βρίσκεται στις άλλες χώρες αλλά μέσα στις ίδιες τις ομόσπονδες πολιτείες. Και δεν είναι άλλη από τη νομιμοποίησή τους. Μάλιστα, "ρίχνοντας το γάντι" έμμεσα στους υποψηφίους Προέδρους, ο αρθρογράφος του μεγάλου αυτού αμερικανικού περιοδικού υποστηρίζει ότι μια τέτοια λύση (που παρουσιάζεται ως μοναδική) έρχεται σε άμεση σύγκρουση με τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα που κρύβονται πίσω από το εμπόριο ναρκωτικών. Η εκτίμηση αυτή, βέβαια, δεν είναι διόλου αναληθής, αφού είναι γνωστό ότι μεγάλο μέρος της αμερικανικής χρηματικής κινητικότητας και οικονομίας στηρίζεται στο "ξέπλυμα" ναρκω-δολαρίων.

Χωρίς να σταθεί κανείς αποκλειστικά στο ζήτημα της αποτελεσματικότητας και της προοπτικής που ανοίγει η νομιμοποίηση ή όχι των ναρκωτικών, αυτό που γίνεται απόλυτα σαφές, τόσο από τη ναρκω-"προεκλογολογία" ενόψει των προεδρικών εκλογών του Νοέμβρη, όσο και από τη "ριζοσπαστική" θέση που αντιπροτείνει το "Εκόνομιστ", είναι το εξής: Η αμερικανική κυριαρχούσα αστική τάξη αρνείται πεισματικά να φθάσει στο βάθος του προβλήματος, που ταλανίζει χρόνια τώρα τη νεολαία (και όχι μόνο) της χώρας της. Εφευρίσκοντας διάφορες μεθόδους αποπροσανατολισμού, είτε αυτές είναι η επίρριψη των ευθυνών σε άλλες χώρες, είτε είναι η πρόταση νομιμοποίησης, αποφεύγει προσεκτικά και επισταμένα να ομολογήσει την πραγματικότητα.

Τα ναρκωτικά, εκτός από όλες τις προσωπικές παραμέτρους που οι ειδικοί τους καταμετρούν, στην ουσία τους είναι κοινωνικό προβληματικό φαινόμενο και σε αυτό το επίπεδο μπορούν να αναζητηθούν οι αιτίες του, αλλά και οι λύσεις του. Τα ναρκωτικά δεν εξυπηρετούν, μόνο, τεράστια οικονομικά συμφέροντα, αλλά χρησιμοποιούνται αφειδώς για την ικανοποίηση των όποιων σχεδίων των κυρίαρχων πολιτικών και οικονομικών κύκλων σε παγκόσμιο επίπεδο, αφού στηρίζουν οικονομίες, ελέγχουν ισορροπίες δυνάμεων, εκβιάζουν εξελίξεις, χαλιναγωγούν συνειδήσεις.

Κυρίως, όμως, τα ναρκωτικά είναι αναπόσπαστο στοιχείο μιας κοινωνίας ανεργίας, φτώχειας, μιζέριας, κοινωνικής αδικίας, ταξικών διακρίσεων, έλλειψης δικαιοσύνης, εκμετάλλευσης, μιας κοινωνίας αδιεξόδων που δεν αφήνει περιθώρια για όνειρα, για αύριο, για ανθρώπους. Αυτή είναι η εικόνα της σημερινής κοινωνίας, αυτή είναι η εικόνα της καπιταλιστικής κοινωνίας, της "φιλελεύθερης" αγοράς, του μοιράσματος του πλανήτη σε ζώνες οικονομικής και πολιτικής επιρροής, της επιβολής του δίκιου του οικονομικά ισχυρού. Αυτή είναι, βέβαια, και η αμερικανική κοινωνία, η οποία, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, μοιάζει να βιώνει ολοένα βαθύτερα και ολοένα και πιο ωμά το νόημα του καπιταλισμού αυτού.

Είναι ξεκάθαρο, για όποιον τουλάχιστον θέλει να είναι ειλικρινής, ότι το πρόβλημα των ναρκωτικών δεν μπορεί να προσδιοριστεί ρεαλιστικά και να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά, αν εκλαμβάνεται αποσπασματικά. Η επαναφορά του θέματος στις προθήκες της αμερικανικής ειδησεογραφίας και σχολιαστικής φιλολογίας δε φαίνεται να έχει κανένα άλλο στόχο εκτός από τον αποπροσανατολισμό μιας βαθιά δυσαρεστημένης αμερικανικής κοινής γνώμης, η οποία, ούτως ή άλλως, στο μεγαλύτερο ποσοστό της δε σπεύδει, καν, στην κάλπη. Η επανεμφάνιση της πρότασης της νομιμοποίησης, ως πολιτική πρόκληση για τους υποψηφίους, μπορεί κάλλιστα να χρησιμεύσει και ως συναισθηματικό δόλωμα προς τον αμερικανικό λαό (αφού είναι δεδομένη η συγκίνηση που προκαλεί) ώστε να συμμετάσχει στην εκλογική διαδικασία και να νομιμοποιήσει και ηθικά την όποια εκλογή και τα συμφέροντα που αυτή προωθεί. Το πρόβλημα, όμως, θα παραμένει, οι ΗΠΑ θα παραμένουν η μεγαλύτερη αγορά και ο πιο προνομιακός χώρος διακίνησης ναρκωτικών και η νεολαία θα πεθαίνει μέρα με τη μέρα, όπως άλλωστε γίνεται και εδώ.

Ελένη ΜΑΥΡΟΥΛΗ