Ο Ε. Μπαλούμης με το τέταρτο στη σειρά βιβλίο του - "Η περιγραφή" (1970), "Η λειτουργία του λαογραφικού στοιχείου στο έργο του Καρκαβίτσα" (1984) και το "Ηθογραφικό μυθιστόρημα" (1986) και τέταρτο, το περί ου ο λόγος - πλουτίζει τη λογοτεχνία μας με ένα ακόμα αξιόλογο βιβλίο. Για τον Καρυωτάκη, από τη στιγμή της αυτοκτονίας του χύθηκε πολύ μελάνι και πολλοί φιλόλογοι είπαν ο καθένας τη γνώμη του και το λόγο του για το φαινόμενο. Ετσι σήμερα, εκτός από την έκδοση των έργων του από τον Γ. Σαββίδη (1984) έχουμε μια σειρά από αξιόλογες μελέτες για την εποχή και το έργο του. Ομως το βιβλίο αυτό είναι κάτι άλλο.

Είναι βιβλίο γραμμένο από δάσκαλο (είναι καθηγητής Φιλολογίας με μακριά διδακτική πείρα) και σαν τέτοιο, εκτός από το χάρισμα της πλούσιας και συνθετικής γλώσσας, κάτι που αποτελεί για το δάσκαλο στοιχείο επαφής του με το νεανικό ιδιαίτερα ακροατήριο, έχει την αναλυτική δομή κάθε σωστά συγκροτημένης αποδεικτικής μελέτης.

Στόχος του είναι να παρουσιάσει, αναλύοντάς τα, τα πέντε πεζά κείμενα του Καρυωτάκη: "Καλός υπάλληλος", "Ενας πρακτικός θάνατος", "Δεσποινίς Bovar", "Κήπος της αχαριστίας" και "Κάθαρσις". Η μεθοδολογία του απλή και σαφής... Τρία στάδια: Ο κοινωνικός περίγυρος (δημοσιοϋπαλληλία, προσφυγιά κτλ). Ο ήρωας, η ηρωίδα ή οι ήρωες, και τέλος η περιπέτεια. Είναι ένα απλό και ισορροπημένο σχήμα. Ιδιαίτερα χρήσιμο για φιλολόγους ή όποιον άλλο θα ήθελε να έχει μια δοκιμαστική ανατομία του έργου του Καρυωτάκη, μια αξιόπιστη και τεκμηριωμένη εικόνα.

Το βιβλίο αποτελείται από δυο μέρη. Το πρώτο επιγράφεται: "Η εποχή του -Μεσοπόλεμος" και διερευνά τα πολιτικά, οικονομικά κοινωνικά και ιδεολογικά στοιχεία της εποχής του Καρυωτάκη και επισημαίνει τις λογοτεχνικές συσχετίσεις. Το δεύτερο "τα πεζά του" που τα κατατάσσει σε δυο ομάδες (Α Αντικειμενικά και Β Υποκειμενικά).

Είναι δύσκολο να συμπυκνώσεις στις λίγες γραμμές μιας σύντομης παρουσίασης τις απόψεις του συγγραφέα. Ομως ιδιαίτερη αξία παρουσιάζει το τελευταίο τμήμα της μελέτης με τίτλο "Επιλογικά", όπου υποστηρίζει ότι "ο Κ. υπήρξε δέσμιος της εποχής του, βιοτικά και καλλιτεχνικά... Η ωριμότητα του άλγους έδρασε ανασχετικά για τις φυγές και αναιρετικά για τις υποκαταστάσεις, ώσπου βρέθηκε μετέωρος "δώθε από τ' όνειρο και κείθε από τη γη". Αιμάσσουσα διαδικασία συνειδητοποίησης και τραγική ώρα επιλογών. Από την επώδυνη και άγονη αιώρηση επανέκαμψε με αναθεωρημένες τις θέσεις ανάδρασης και θρήνου. Καταλυτική η εμπειρία μετεωρισμού ανέστρεψε την άρνηση και παρώθησε στην αγωνιστική καταξίωση. Σαφώς η "άρνηση" ήταν ανέκαθεν ανεστραμμένη "θέση", αλλά, διακατεχόμενη από μια παθητικότητα παραπλανητική, στον ίδιο καλλιεργούσε εφεκτικότητα, ενώ στους αποδέκτες του έργου πρόβαλλε ως ανεδαφικότητα, για την οποίαν, άλλωστε, δέχτηκε πολλές επικρίσεις..." (σελ. 327 - 328).

Τέλος, θα έπρεπε να υπογραμμίσουμε την ολοκληρωμένη, μέχρι σχολαστικότητας, τεκμηρίωση της εργασίας, που την κάνει στέρεη πηγή για όποιον θέλει να επιδιώξει προσωπική προσέγγιση στο θέμα (Εκδόσεις "Κοχλίας",Μ. Αλεξάνδρου 26, τηλ. 5763.861, σελ 348).

Γ. Κ. ΜΩΡΑΪΤΗΣ