Ο Αμερικανός αντιπρόεδρος, Αλ Γκορ, και ο Ρώσος πρωθυπουργός, Βίκτορ Τσερνομίρντιν, έσφιξαν τα χέρια ενώ καλά - καλά δεν είχε στεγνώσει το μελάνι των υπογραφών τους στα κείμενα της συμφωνίας που άναβε το πράσινο φως για τη χορήγηση ενός νέου δανείου ύψους 9 δισ. δολαρίων στην κυβέρνηση του Μπόρις Γιέλτσιν και την επιπλέον δανειοδότηση της ρωσικής "ΑΕΡΟΦΛΟΤ" με ένα ακόμη δισ. δολάρια.

Τα χαμόγελα και στις δύο πλευρές περίσσευαν. Ο πρώτος, μάλιστα, έτριβε τα χέρια του, γιατί κατά βάθος ο νέος πακτωλός δολαρίων προς τον αλλοτινό αντίπαλο θα ημέρευε τα πνεύματα των δύο γιγαντιαίων κολοσσών της αεροναυπηγικής, της "Μπόινγκ" και της "Γιουνάιτετ Τεκνόλοτζιτς Κορπορέισιον". Από την άλλη, θα δημιουργούνταν οι πολυπόθητες επιπρόσθετες θέσεις εργασίας στην αμερικανική αγορά, ενώ την ίδια στιγμή, η ρωσική και, πλέον, διόλου ανταγωνιστική αεροπορική εταιρία της Μόσχας, η κάποτε περίφημη "Αεροφλότ", θα γινόταν σιδηροδέσμια για τα καλά...

Από την άλλη πλευρά, ο Ρώσος πρωθυπουργός είχε υπόψη του ένα κυρίως πράγμα, που έχει ήδη πάρει τις διαστάσεις "εφιάλτη": το στήσιμο των κάλπεων για τις προεδρικές εκλογές του ερχόμενου Ιούνη, των οποίων το αποτέλεσμα ενδεχομένως να οδηγούσε όχι μόνον στην απομάκρυνση του Μπόρις Γιέλτσιν από την εξουσία, αλλά και σε μία μικρή και ίσως σημαντική αλλαγή στο πολιτικό πεδίο της μετασοβιετικής ρωσικής Ομοσπονδίας. Μπροστά σ' αυτήν την "απειλή", η ΑΕΡΟΦΛΟΤ καλείται να παίξει το ρόλο της Ιφιγένειας στο βωμό των οικονομικών συμφερόντων.

Οσα διεμείφθησαν στην Ουάσιγκτον κατά την επίσκεψη του Ρώσου πρωθυπουργού τις τελευταίες ημέρες του Γενάρη, δεν είδαν το άπλετο φως της δημοσιότητας, καθώς οι βασικές "λεπτομέρειες" των όρων σύναψης αυτού του κολοσσιαίου δανείου των δισεκατομμυρίων δολαρίων θα μείνουν στο σκοτάδι. Οι πληροφορίες που έδινε η ειδησεογραφία της ημέρας περιοριζόταν, "περιέργως", σε γενικότητες. Το δάνειο της Ουάσιγκτον προς τη Μόσχα ήταν γενναίο, καθώς ούτε λίγο ούτε πολύ ξεπερνούσε τα 9.000.000.000 δολάρια. Ως τομείς απορρόφησης αυτού του "γενναίου" δανείου αναφέρθηκαν: Η αεροναυπηγική, η γεωργία, η πυρηνική ενέργεια και κάποια διμερή κοινωνικά προγράμματα... Στην πραγματικότητα, τα βαρύνοντα μα συνάμα "λεπτά" σημεία αυτής της συμφωνίας, όπως είθισται, θα αποκαλυφθούν κατόπιν εορτής.

Στο "περίφημο" δανειοδοτικό πακέτο της Ουάσιγκτον προς τη Μόσχα, ένα δισ.δολάρια έχει προορισμό την αεροναυπηγική. Η ΑΕΡΟΦΛΟΤ προβάλλει ως ο άμεσος δέκτης. Στην πραγματικότητα, είναι το μεγάλο θύμα μιας συμφωνίας που επιτεύχθηκε μέσω της ρωσικής κυβέρνησης για να τη θέσει υπό τον πλήρη έλεγχο των αμερικανικών κεφαλαίων.

Σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας "Ιντερνάσιοναλ Χέραλντ Τρίμπιουν" (1-2-96), το ένα δισ. που δόθηκε στη ρωσική εταιρία προορίζεται για τη δημιουργία στόλου αεριωθούμενων αεροσκαφών πληρότητας 350 θέσεων. Η Μόσχα σε αντάλλαγμα συμφώνησε να απομακρύνει κάθε εμπορικό φραγμό για την πώληση ή εκμίσθωση αεροσκαφών που έχουν κατασκευαστεί στις ΗΠΑ. Σε περίπτωση σφάλματος, οι αμερικανικές τράπεζες, που χορηγούν τον πακτωλό του δανείου, έχουν τη δυνατότητα να επαναποκτήσουν τα αεροπλάνα σε περίπτωση που εμφανιστούν σοβαρά προβλήματα στην αποπληρωμή του δανείου. Η ΑΕΡΟΦΛΟΤ θα μπορούσε να ανταπεξέρθει στην αποπληρωμή του τεράστιου δανείου, βελτιώνοντας τις συνθήκες πτήσης για τους επιβάτες που προέρχονται από τη δυτική Ευρώπη. Μπορεί στην πραγματικότητα να κάνει κάτι τέτοιο, δεδομένου του άγριου και ανελέητου ανταγωνισμού που έχει ξεσπάσει διεθνώς στις αεροπορικές εταιρίες; Το ερώτημα μοιάζει πρακτικά αναπάντητο...

Το δημοσίευμα της "Χέραλντ Τρίμπιουν" εξηγεί ότι η εμπορική συμφωνία ανάμεσα στις δύο χώρες "διευθετεί" τον άγριο ανταγωνισμό που είχε "καταβροχθίσει", πάνω από ένα χρόνο, αρκετές ομοσπονδιακές υπηρεσίες των ΗΠΑ που σχετίζονται με τις αερομεταφορές και είχε προκαλέσει πλήγματα τουλάχιστον σε δύο κολοσσούς της αεροναυπηγικής: την "Μπόινγκ" και την Εταιρία των Ενωμένων Τεχνολογιών ("United Technologies Corporation").

Η "Μπόινγκ", μάλιστα, εξήρε τη συμφωνία, που ανοίγει το δρόμο άλωσης της ρωσικής αγοράς αεροσκαφών και που, από την άλλη πλευρά, παραμέρισε το μεγάλο εμπόδιο για τη σύναψη ενός ξεχωριστού συμβολαίου με τους Ρώσους αεροναυπηγούς! Η εταιρία "Μπόινγκ" αποκάλεσε τη συγκεκριμένη συμφωνία ως "συμβόλαιο ισορροπημένο που προωθεί τα συμφέροντα όλων των μερών". Προφανώς εννοούσε ότι η συμφωνία δανείου προωθούσε, με τους καλύτερους τρόπους, τα δικά της συμφέροντα.

Το δάνειο του ενός δισ. δολαρίων θα διεκπεραιωθεί μέσω της Αμερικανικής Τράπεζας Εισαγωγών - Εξαγωγών και θα χρηματοδοτήσει αφ' ενός, αεριωθούμενα αεροσκάφη που θα κατασκευαστούν από την "United Technologies Co" και αφ' ετέρου την κατασκευή των νέων μεγάλων ρωσικών αεροσκαφών τύπου "II-96 Μ" από την πολυεθνική αεροναυπηγική βιομηχανία του ομίλου Ροκφέλερ.

"Η συμφωνία αυτή είναι καλή για τον καθένα στην αμερικανική αεροναυπηγική βιομηχανία, γιατί επιτρέπει σε όλους μας να συμμετάσχουμε στη διαμόρφωση της αντίστοιχης ρωσικής", δήλωσε χαρακτηριστικά ο εκπρόσωπος της "United Technologies Prat & Whitney", Μαρκ Σάλιβαν. "Είναι μία τεράστια αγορά, με τεράστιο δυναμικό και θα οδηγήσει στην παραγωγή πολλών αεροσκαφών".

Κι όλα αυτά, τη στιγμή που ακόμη και παράγοντες της αμερικανικής αεροναυπηγικής βιομηχανίας θεωρούν ότι είναι δυνατή στη Ρωσία η παραγωγή τουλάχιστον 1.000 σύγχρονων αεροσκαφών (συνολικής αξίας 70 δισ. δολαρίων) μέχρι το έτος 2015. Οι προϋποθέσεις υπάρχουν. Στην πράξη, όμως, η κατάσταση φαίνεται διαφορετική, δεδομένου του γεγονότος ότι οι ρωσικές αερογραμμές έχουν φτάσει σήμερα σε σημείο μεγάλης φθοράς.

Μόνον μέσα στους περασμένους δύο μήνες, συνετρίβησαν τρία ρωσικά αεροσκάφη μεταφοράς επιβατών (στο Ζαϊρ, στο Αζερμπαϊτζάν, στη ρωσική Απω Ανατολή), με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους περισσότερα από 350 άτομα.

Το ρωσικό σύστημα εναέριας κυκλοφορίας είναι σε κακά χάλια και ξεπερασμένης τεχνολογίας. Τα περίπου 1.600 επιβατηγά αεροσκάφη της ΑΕΡΟΦΛΟΤ είναι πλέον παλιά και αναξιόπιστα.

Το δάνειο της Αμερικανικής Τράπεζας Εισαγωγών και Εξαγωγών - ύψους ενός δισ. δολ., για την κατασκευή των πρώτων,αεροσκαφών τύπου "20 ΙΙ - 96 Μ", τέθηκε στο στόχαστρο της "Μπόινγκ".

Η "Μπόινγκ", που είναι από τις κορυφαίες εταιρίες αεροναυπηγικής στον κόσμο και ο μεγαλύτερος αμερικανικός εξαγωγέας, έχει προειδοποιήσει ότι οι "ευνοϊκοί" (;) όροι του δανείου προς την ΑΕΡΟΦΛΟΤ, θα μπορούσαν να τη μετατρέψουν σε αντίπαλο. Αντίθετα, η "United Technologies Co", ευνοήθηκε από το σχετικό δάνειο, κύρια γιατί αυτό ανέτρεψε τα σχέδια για περαιτέρω περικοπές στις θέσεις εργασίας της εταιρίας και αμφισβητεί έντονα τους "φόβους" της "Μπόινγκ". Και οι δύο εταιρίες, πάντως, διαθέτουν ικανότατες ομάδες πίεσης (λόμπι) στο Κογκρέσο των ΗΠΑ και στην κυβέρνηση Κλίντον. Βέβαια, και η "Μπόινγκ" δε βγήκε διόλου χαμένη από τη συμφωνία δανείου ανάμεσα στις ΗΠΑ και τη Μόσχα, καθώς κέρδισε τη δέσμευση της ρωσικής κυβέρνησης να απομακρυνθεί οποιαδήποτε απειλή δασμών ή φόρων σε δυτικά αεροσκάφη που πωλούνται στη Ρωσική Ομοσπονδία...

Σαν να μην έφθαναν όλα τα παραπάνω, οι Ρώσοι συμφώνησαν να φέρουν σε πέρας διάφορες "μεταρρυθμίσεις" στην αγορά, ώστε οι δυτικοί δανειστές να έχουν τη δυνατότητα στο μέλλον, και σε μελλοντικές συμφωνίες αεροναυπηγικής, να διεκδικήσουν οικονομικές αποζημιώσεις κατά ρωσικών κυβερνητικών υπηρεσιών, στην περίπτωση που ρωσικές αερογραμμές ή ο όποιος άλλος αρμόδιος φορέας δεν ξεπληρώσει το δάνειο του ενός δισ. δολαρίων.

Η κυβέρνηση του Μπόρις Γιέλτσιν ανησυχεί για τα παραπάνω, αφού τα κόμματα της ρώσικης αντιπολίτευσης θα μπορούσαν να αξιοποιήσουν τις σκοτεινές πλευρές αυτών των συμφωνιών που θυμίζουν "συμβόλαιο με το διάολο", κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας του ερχόμενου Ιούνη. Ομως, προς το παρόν, ο ασκών καθήκοντα προέδρου της Αμερικανικής Τράπεζας Εισαγωγών - Εξαγωγών, Μάρτιν Κάμαρκ, δε φαίνεται να ανησυχεί ιδιαίτερα. Η πρόσφατη δήλωσή του στην εφημερίδα "Χέραλντ Τρίμπιουν" εξηγεί το γιατί: "Οι μεταρρυθμίσεις αυτές πρέπει να δρομολογηθούν στη ρωσική αεροναυπηγική βιομηχανία για να καταστεί αξιόπιστη στα μάτια των δυτικών δανειστών"!

Δέσποινα ΟΡΦΑΝΑΚΗ