"Ενας τρόπος διάσωσης της παράδοσής μας είναι η καταγραφή των αξιόλογων κτισμάτων της αρχιτεκτονικής παράδοσης με αρχιτεκτονικές αποτυπώσεις, σκαριφήματα, προπλάσματα, σχέδια με ζωγραφικές και φωτογραφικές απεικονίσεις, όχι μόνο των κτισμάτων, αλλά και των λαογραφικών εκδηλώσεων και των εθίμων και κάθε άλλου δεδομένου της παράδοσης", σημειώνει ο καθηγητής του ΑΠΘ και ακαδημαϊκός Ν. Μουτσόπουλος,προλογίζοντας το βιβλίο "Τα Νεοκλασικά των Σερρών" του Χριστόφορου Μελλίδη.Ενός εικαστικού μας δημιουργού, ο οποίος, αρκετά χρόνια τώρα, "με υπομονή και αφοσίωση εργάζεται στη συστηματική απεικόνιση κάθε εικαστικού στοιχείου της ιστορικής παράδοσης των Σερρών, από τις μαρμάρινες κρήνες της πόλης αλλά και της ιστορικής ιεράς Μονής του Τιμίου Προδρόμου - που αποτελεί ένα ζωντανό ιστορικό μνημείο - και πρόσφατα με τη συγκέντρωση πολύτιμων σκαριφημάτων και σχεδίων από τα νεοκλασικά αρχοντόσπιτα των Σερρών, που, δυστυχώς, ούτε η ανακήρυξή τους σε διατηρητέα θα μπορέσει να διασώσει".

Ο ζωγράφος Χρ. Μελλίδης γεννήθηκε το 1952 στις Σέρρες, όπου σπούδασε τρία χρόνια σχέδιο. Η εικαστική εκθεσιακή δραστηριότητά του ξεκίνησε το 1972 και μέχρι σήμερα έχει παρουσιάσει έργα του σε 40 ατομικές εκθέσεις και πολλές ομαδικές σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Ρόδο, Κέρκυρα, Ξάνθη και αλλού. Το 1983, ίδρυσε το Κέντρο Αρχιτεκτονικής Παράδοσης Σερρών για να στεγάσει τη μεγάλη συλλογή του από σχέδια και φωτογραφίες παραδοσιακών οικισμών της Μακεδονίας, που απόκτησε μετά από πολύχρονη ερευνητική εργασία. Για την εργασία του αυτή τιμήθηκε το 1985 με το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών.Από τη συγγραφική του δραστηριότητα σημειώνουμε τα βιβλία "Παραδοσιακές βρύσες των Σερρών" και "Τα Νεοκλασικά των Σερρών".Διαθέτει συλλογή με 2.500 σχέδια παιδιών από 26 χώρες του κόσμου, στην προσπάθειά του να ιδρυθεί στις Σέρρες Παγκόσμια Παιδική Πινακοθήκη.

- Ενα σημαντικό κομμάτι της εικαστικής σας δημιουργίας αναφέρεται στην αρχιτεκτονική παράδοση του τόπου σας. Με το χρωστήρα σας αποτυπώνετε μια όψη της περιοχής, η οποία, με το πέρασμα του χρόνου και την απερίσκεπτη ανθρώπινη επέμβαση, τείνει να χαθεί. Τι σας οδήγησε σ' αυτή την επιλογή;

- Επιδιώκω να ξαναζωντανέψω την παλιά πόλη των Σερρών, πριν την αφανίσει η τσιμεντοποίηση. Την όμορφη αυτή πόλη, με τα παραδοσιακά και νεοκλασικά της σπίτια, που γνώρισαν οι παλιοί και δε γνωρίζουν οι νέοι. Δυστυχώς, οι Σέρρες δεν ακολούθησαν το παράδειγμα άλλων πόλεων, που διέσωσαν και ανέδειξαν με αναπαλαιώσεις κομμάτια της παλαιάς τους πόλης. Στις Σέρρες, η καταστροφή υπήρξε ολοκληρωτική, δηλαδή ολόκληρες γειτονιές και πανέμορφα νεοκλασικά σπίτια θυσιάστηκαν στο βωμό της αντιπαροχής.Η δική μου δουλιά ξεκίνησε πριν 15 περίπου χρόνια. Συγκεκριμένα, φωτογραφίζω παραδοσιακά και νεοκλασικά σπίτια, παλιές βρύσες, παραδοσιακούς χωριάτικους φούρνους, αυλόπορτες, μοναστήρια.

- Από πότε έχει αρχίσει αυτή η έντονη αλλαγή του "τοπίου" των Σερρών;

- Ξεκίνησε μετά το 1970 και τα τελευταία χρόνια υπάρχει αφανισμός. Γύρω στο 1979, άρχισε να με απασχολεί αυτό το θέμα και να το παρουσιάζω μέσα από την τέχνη μου. Επίσης, κάνω σχέδια και πίνακες φυσικά, μέσα στα οποία αποτυπώνω όλα αυτά τα παραδοσιακά κτίσματα. Στην αρχή ξεκίνησα με απλά σχέδια με κάρβουνο, αργότερα με πενάκι και σινική μελάνη, μετά με ακριλικά χρώματα και τελευταία κολλώ πάνω στα έργα μου και διάφορα υλικά, όπως παλιά ξύλα, πέτρες, άμμο, σχιστόλιθο, κάτι δηλαδή σαν ψηφιδογραφία.

- Κάποια από αυτά τα μνημεία, που τώρα πια έχουν ολοσχερώς καταστραφεί, διασώζονται στη μνήμη, μέσα από τη δική σας εικαστική μαρτυρία;

- Πάρα πολλά. Τα έργα αυτά είναι μια μαρτυρία και για τους νεότερους, οι οποίοι δε γνώρισαν την παλιά πόλη. Η πόλη κάηκε το 1913, λίγο πριν την απελευθέρωση. Σε εκείνη την περιοχή που ονομάζεται "Πυρίκαυστος ζώνη" και βρίσκεται στους πρόποδες της ακρόπολης της πόλης, χτίστηκαν στη δεκαετία του '20 τα περισσότερα νεοκλασικά σπίτια της. Παρουσιάζονται και στο βιβλίο που έχω εκδώσει. Αλλά δεν κρατήθηκαν, ελάχιστα έχουν διασωθεί, ακόμη και μερικά που κρίθηκαν διατηρητέα αφέθηκαν να γκρεμιστούν. Εκτός από μερικά δημόσια κτίρια, σήμερα υπάρχουν μόνο δύο, από τα οποία το ένα έχει αναπαλαιωθεί και αγοράστηκε από την Ενωση Δήμων και Κοινοτήτων Σερρών. Το δεύτερο αγοράστηκε πρόσφατα από το δήμο ο οποίος πρόκειται να το αναπαλαιώσει.

- Ο δήμος ή κάποιος άλλος φορέας έχει ασχοληθεί με τη σωτηρία αυτών των μνημείων;

- Οχι ιδιαίτερα και ένας λόγος είναι και αυτός που βρίσκονται σήμερα σε τέτοια κατάσταση. Θα μπορούσε να υπάρχει μια μέριμνα για τη διάσωση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και τη διατήρηση της αρχιτεκτονικής παράδοσης της πόλης.

Οι ευαίσθητοι καλλιτέχνες με το έργο τους διασώζουν τις μνήμες με άριστο τρόπο, μεταπλασμένες μέσα από το χωνευτήρι της ψυχής τους. Οι αισθαντικοί δημιουργοί, ζωγράφοι, αρχιτέκτονες, γλύπτες, ποιητές, εξαγλαϊζουν τις πολύτιμες μορφές του κόσμου που φεύγει και τις διασώζουν για τις επόμενες γενιές. Τους αξίζουν για το έργο και τις θυσίες τους έπαινοι, συγχαρητήρια και ευχές.

Η. ΜΟΡΤΟΓΛΟΥ