"Σχέδιο "Καποδίστριας"", "περιφερειακή συγκρότηση του κράτους", "περιστολή των κρατικών δαπανών"... Βαρύγδουποι τίτλοι σε κυβερνητικά νομοσχέδια και νόμους, για να δημιουργούνται εντυπώσεις και να αποκρύπτεται επιμελώς μια σκληρή αλήθεια: Οτι η φάση της σημερινής ιμπεριαλιστικής ευρωπαϊκής ενοποίησης απαιτεί μια άλλη δημόσια διοίκηση, ακόμα πιο συγκεντρωτική και μία αυτοδιοίκηση - όργανο διοχέτευσης και εφαρμογής της πολιτικής της ΕΕ. Δεκάδες ρυθμίσεις έχουν παρουσιαστεί κατά καιρούς αποσπασματικά και έγιναν νόμοι και διατάγματα, φαινομενικά άσχετα μεταξύ τους, για να υπηρετηθεί όμως πάντα ο ίδιος στόχος. Για πλευρές του πλαισίου που διαμορφώνουν αυτά τα νομοθετήματα είχαμε μια συζήτηση με τον Σπύρο Χαλβατζή,μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ. Παραθέτουμε όσο πιο πυκνά γίνεται τα αποτελέσματα αυτής της κουβέντας.

- Καθώς φουντώνει η διαφημιστική εκστρατεία για τον "κοινωνικό διάλογο" (αρχίζει στις 14 Μάη), εκπνέει στις 15 του μήνα και η ημερομηνία που έχει ορίσει η κυβέρνηση για να της παραδοθούν από κάποιες νομαρχιακές επιτροπές οι προτάσεις τους για τις συνενώσεις των κοινοτήτων, προτάσεις που υποτίθεται πως είναι προϊόν διαλόγου. Ας ξεκινήσουμε με ένα σχόλιο για όλη αυτή τη διαλογο-λαγνεία...

- Πράγματι στις 15 Μάη είναι αναγκασμένες οι επιτροπές που έχουν συγκροτηθεί σε κάθε νομό να δώσουν τις προτάσεις τους για τη σύσταση των νέων μηχανισμών που προβλέπει το πρόγραμμα "Ιωάννης Καποδίστριας", δηλαδή των νέων μεγάλων διοικητικών μονάδων, των νέων δήμων. Η όλη διαδικασία που παρουσιάστηκε ως διάλογος είναι μία παρωδία. Η κυβέρνηση πήρε την απόφαση και μετά είπε στην Αυτοδιοίκηση πως έχει μόνο ένα δικαίωμα: Να συμφωνήσει! Στα ίδια τα κυβερνητικά κείμενα αναφέρεται πως η μόνη δυνατή επιλογή είναι οι αναγκαστικές συνενώσεις. "Από αυτές δεν πρέπει να υπάρχει διέξοδος διαφυγής" δηλώνουν απερίφραστα. Και για να το διασφαλίσουν αυτό διόρισαν επιτροπές στα μέτρα τους, για να καταθέσουν προτάσεις, που βγαίνουν με διαδικασίες έξω από τα ίδια τα όργανα της Αυτοδιοίκησης. Δηλώνουν πως εξαντλήθηκαν τα όρια για εθελοντικές συνενώσεις και άρα το μόνο που συζητείται είναι το πώς θα γίνει αυτό που έχει προαποφασιστεί. Γίνεται φανερό για ποιο διάλογο μιλάνε και βέβαια αφήνουν, όπως πάντα, αναπάντητο το ερώτημα "για ποιον γίνεται αυτή η αλλαγή;".

- Μα, δεν πρέπει να γίνουν συνενώσεις;

- Ας ξεκαθαρίσουμε πρώτα ότι η ερήμωση της υπαίθρου, η κατάσταση που επικρατεί στην περιφέρεια, η ανισόμετρη ανάπτυξη της χώρας, η υποβάθμισή της, η καθυστέρηση ολόκληρης της περιφέρειας, δεν οφείλεται στο ότι δεν υπήρχαν διοικητικοί μηχανισμοί στους δήμους και τις κοινότητες. Το ίδιο το ΠΑΣΟΚ και ο ΣΥΝ παλιότερα έδειχναν ως ένοχο το ίδιο το σύστημα και την εξάρτηση της χώρας που γεννά την ανισόμετρη ανάπτυξη. Στη συνέχεια ανένηψαν. Γιατί αν έμεναν σε κείνες τις θέσεις, θα έρχονταν σήμερα σε αντίθεση με το μονόδρομο που οι ίδιοι έχουν διαλέξει μακριά και αντίθετα από τα συμφέροντα των εργαζομένων, το μονόδρομο της ΕΕ, των συμφωνιών και αποφάσεών της. Για να λυθούν τα προβλήματα χρειάζεται άλλη πορεία. Προς μία ανάπτυξη της χώρας με το ολοκληρωμένο περιεχόμενο της, όχι, το στενά οικονομικό, αλλά πολύ ευρύτερο (πολιτικό, κοινωνικό, πολιτιστικό) με κέντρο τον εργαζόμενο άνθρωπο και τις ανάγκες του. Αυτό δε γίνεται σήμερα. Και οι άνθρωποι καταλαβαίνουν ότι χωρίς την προοπτική μιας άλλης ανάπτυξης, η αναγκαστική συνένωση, ένα ξερό διοικητικό μέτρο, θα δυσκολέψει τη ζωή τους. Από την ίδια την εμπειρία τους βλέπουν ότι η κυβέρνηση δημιουργεί μηχανισμούς για την καλύτερη εφαρμογή της αντιλαϊκής πολιτικής.

- Από μόνο του αυτό δεν ομολογεί μια κακή πολιτική...

- Είναι αντιλαϊκή. Γιατί θέλει την ΤΑ επιχείρηση. Που μέσα από εκεί θα εφαρμόζεται η ιδιωτικοποίηση, η ανταποδοτικότητα, η πρόσθετη φορολόγηση. Κάνουν συνένωση γιατί δεν μπορεί να περάσει ιδιωτικοποίηση από μια μικρή κοινότητα. Τι να ιδιωτικοποιήσουν εκεί; Σε ένα μεγάλο μηχανισμό μπορεί να ιδιωτικοποιήσει και τον ίδιο τον μηχανισμό, αλλά και να ξεπουλήσει άλλες αρμοδιότητές του ή να δώσει έργα πολύ μεγαλύτερα από ό,τι αυτά μιας κοινότητας. Αλλο να δίνει την καθαριότητα μιας κοινότητας κι άλλο ενός δήμου. Αλλα κέρδη...

Ετσι περνάει εύκολα και την ανταποδοτικότητα. Στην κοινότητα η ανταποδοτικότητα στηρίζεται πάντα στην ικανότητα αυτών που θα πληρώσουν. Το παίρνει υπόψη αυτό ο κοινοτάρχης. Στον απρόσωπο μεγάλο δήμο αυτό χάνεται. Κι αυτό θα οδηγήσει σε παραπέρα ερήμωση, όταν - για παράδειγμα - ο κάτοικος ενός οικισμού θα καλείται να πληρώσει τα ίδια τέλη καθαριότητας με τον κάτοικο της διπλανής πόλης, αφού θα ανήκουν στον ίδιο δήμο. Σε ένα χωριό τα ανταποδοτικά τέλη είναι γύρω στις 20.000 δρχ. το χρόνο. Στη διπλανή πόλη είναι 25.000 το τρίμηνο, άρα 100.000 το χρόνο...

Δεν πρόκειται λοιπόν απλά για ένα διοικητικό μηχανισμό. Τα στοιχεία λένε ότι το 80% με 90% του πληθυσμού είναι ήδη συγκεντρωμένο στα αστικά κέντρα. Μόνο 10 με 20% είναι στις κοινότητες. Στη γη τους όμως υπάρχουν συγκεντρωμένες δυνατότητες εκμετάλλευσης. Ενας τεράστιος πλούτος που το κεφάλαιο δεν μπορεί οργανωμένα να τον εκμεταλλευτεί. Υπάρχει γη, υπάρχει παραγωγή, δεν μπορεί όμως να περάσει εύκολα τις κατευθύνσεις που θέλει. Φτιάχνει, λοιπόν, τις διοικητικές μονάδες μέσα από τις οποίες θα περνά την κατεύθυνση στην παραγωγή, στην αξιοποίηση της γης, των πλουτοπαραγωγικών πηγών, την εκμετάλλευση του τουρισμού. Δηλαδή, επιδιώκει μέσα από την πολιτική (ιδιωτικοποίηση, φορολογία, ανταποδοτικότητα, δήμος - επιχείρηση) να ελέγχει ένα τεράστιο χώρο, δηλαδή τις πηγές κέρδους για το μεγάλο κεφάλαιο.

- Πώς εξηγείται το γεγονός ότι η κυβέρνηση, την ίδια ώρα που με τον "Καποδίστρια" οργανώνει και συγκεντρώνει δημότες - πελάτες και πλουτοπαραγωγικές πηγές, για να διευκολύνει την εκμετάλλευσή τους από το μεγάλο κεφάλαιο, διακηρύσσει ταυτόχρονα, με το νομοσχέδιο για τις περιφέρειες, ότι αποκεντρώνει το κράτος;

- Αυτό που κάνει η κυβέρνηση είναι ενίσχυση του κράτους για καλύτερο έλεγχο των παρακάτω οργάνων. Γι' αυτό και αντιδρούν διάφοροι για το πώς γίνεται. Διότι φτιάχνει σε χαμηλότερο επίπεδο ισχυρά κυβερνητικά όργανα, μονάδες ικανές να εφαρμόσουν, αλλά και να ελέγξουν την πιστή εφαρμογή της συγκεκριμένης πολιτικής, ενώ η ίδια θα μένει πολιτικά στο απυρόβλητο. Ενισχύει, λοιπόν, το συγκεντρωτισμό του κράτους, μέσα από αυτήν την αποσυγκέντρωση. Γι' αυτό και δεν εκφράζεται ουσιαστική αντίθεση από τη ΝΔ.

- Ολα αυτά συγκροτούν ένα νέο μοντέλο οργάνωσης του κράτους;

- Από την άποψη της αφαίρεσης δημοκρατικών κατακτήσεων του λαϊκού κινήματος, ναι. Και έχει προϊστορία: Οι νόμοι για την Αυτοδιοίκηση, οι αλλαγές στο φορολογικό, που συνεπάγονται μείωση πόρων της Αυτοδιοίκησης, ο προϋπολογισμός που καθηλώνει στο 2% τα έσοδά της από τον κρατικό προϋπολογισμό, ο νόμος για τις κρατικές δαπάνες και τώρα τα δύο νέα νομοσχέδια, διαμορφώνουν ένα μοντέλο συνολικά για τη δημόσια διοίκηση.

Οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης διατάσσονται να λειτουργήσουν ως επιχειρήσεις, με τριετή επιχειρησιακά σχέδια, για την κατάρτιση των οποίων θα προσλάβουν ιδιώτες μάνατζερ, που με τη σειρά τους θα ελέγχονται από άλλους μάνατζερ, που θα προσλαμβάνει γι' αυτό το σκοπό η κυβέρνηση. Κι όλοι μαζί θα δουλεύουν για την πιστή και αυστηρή εφαρμογή του προγράμματος "σύγκλισης", που στο χώρο της Αυτοδιοίκησης, ειδικά των μεγάλων δήμων, σημαίνει ότι στο τέλος της τριετίας πρέπει η αύξηση της κρατικής επιχορήγησης να ισούται μόνο με το μισό του πληθωρισμού!

Τα παραδείγματα για τον έλεγχο των προϋπολογισμών των νομαρχιών, ώστε να είναι σε πλήρη αντιστοιχία με τον κρατικό προϋπολογισμό, ακόμα και στον τύπο, η υπαγωγή των δημοτικών επιχειρήσεων που βγάζουν λεφτά (π.χ. οι Δημοτικές Επιχειρήσεις Υδρευσης Αποχέτευσης) στον έλεγχο της περιφέρειας, δείχνουν μια αυτοδιοίκηση εκτελεστικό όργανο. Αυτό είναι το μοντέλο τους και δεν πρόκειται απλά για ένα οργανωτικό μοντέλο.

Ολοι σήμερα εμφανιζόμαστε να συμφωνούμε ότι χρειάζεται εκσυγχρονισμός του μηχανισμού, έτσι ώστε να ανταποκρίνεται στις σύγχρονες απαιτήσεις. Για ποιανού όμως τις απαιτήσεις μιλάμε; Εκεί διαφωνούμε. Εμείς μιλάμε για ανάπτυξη και της δίνουμε ένα ταξικό χαρακτήρα, ευρύτερο περιεχόμενο (οικονομικό, πολιτικό, κοινωνικό, θεσμικό, πολιτιστικό). Ανάπτυξη που έχει ανάγκη η χώρα μας και η πλειοψηφία του λαού της. Από την πλευρά τους, πάλι, η κυβέρνηση και οι επί της ουσίας σύμμαχοί της, όταν μιλάνε για σύγχρονες απαιτήσεις αναφέρονται στις δεσμεύσεις που έχουν αναλάβει για τη νέας μορφής και πιο βαθιά εξάρτηση. Μιλάνε για την αναγκαιότητα που δημιουργούν οι σύγχρονες εξαρτήσεις, δηλαδή, η πολιτική τους. Αυτό που προσπαθούν, κύρια, να προωθήσουν σε όλα τα επίπεδα, είναι ο "ανταγωνισμός", δηλαδή την πιο αντιδραστική λογική. Γι' αυτό, όποιο οργανωτικό μέτρο και να πάρουν, ανάπτυξη για το λαό δε θα υπάρχει.

- Ολα αυτά μαυρίζουν αρκετά το τοπίο...

- Κι όμως υπάρχουν πολλά περιθώρια να παλέψουμε. Οχι στενά στα όρια της ΤΑ. Το κύριο είναι η πάλη του εργατικού και λαϊκού κινήματος για ριζικό εκδημοκρατισμό του κράτους και προοπτική του μετασχηματισμού της κοινωνίας προς όφελος των εργαζομένων. Μόνον έτσι μπορεί να υπάρξει από τη μια μεριά αλλαγή του θεσμού της ΤΑ και να αποκτήσει το ουσιαστικό της περιεχόμενο, αλλά και από την άλλη αυτή η πάλη μπορεί να χρησιμοποιήσει τα χαρακτηριστικά της Αυτοδιοίκησης για να αναπτύσσεται μια ευρύτερη λαϊκή συσπείρωση και αγωνιστική διαπαιδαγώγηση, όχι μόνο στα τοπικά ζητήματα, αλλά και στα γενικότερα (για την ανεργία, τη λιτότητα, τα ιδανικά της ειρήνης, της δημοκρατίας, της εθνικής ανεξαρτησίας). Η πάλη αυτή αποκτά επιτακτικό χαρακτήρα ιδιαίτερα στις σημερινές συνθήκες, όπου όλα τα κόμματα, πλην του ΚΚΕ, λειτουργούν για την προώθηση της ιμπεριαλιστικής ευρωπαϊκής ενοποίησης.

Θ. Λ.