Η πρεσβεία των ΗΠΑ και η καταστολή στα ορυχεία (α)

8ο ΜΕΡΟΣ

Ο Ιούνης ήταν μήνας πραγματικής κρίσης για το καθεστώς του Μπαριέντος, η δυσφορία είχε γενικευτεί, οι πορείες διαμαρτυρίας ήταν συνεχείς.

Οι μεταλλωρύχοι προετοιμάζονταν για μια μεγάλη αντικυβερνητική πορεία. Μπροστά σ' αυτή την εκρηκτική κατάσταση, η κυβέρνηση κήρυξε τη χώρα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης και ανέστειλε τις συνταγματικές ελευθερίες.

Εκπρόσωποι του καθεστώτος έλεγαν ότι οι φοιτητές ήταν οι υποκινητές ενός υπονομευτικού σχεδίου που απέβλεπε στην ανατροπή της κυβέρνησης. Ενοχοποίησαν μέλη αριστερών οργανώσεων και κομμάτων. Απ' την πλευρά τους, οι εργαζόμενοι στα ορυχεία Ουανούνι, Κατάβι, Εικοστός Αιώνας κ.α., ύψωσαν φωνή διαμαρτυρίας εξαιτίας της βίαιης καταστολής σε βάρος των φοιτητών.

Ταυτόχρονα, δεκάδες μέλη των κομμάτων της αντιπολίτευσης συλλαμβάνονταν και στέλνονταν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Αρχισαν να κυκλοφορούν επίμονες φήμες για πραξικόπημα.

Στη Λα Πας, όπως και σε άλλες πόλεις της χώρας, συνεχίστηκαν η έντονη καταστολή και οι κάθε είδους έλεγχοι.

Πηγή προσκείμενη στον Πρόεδρο της Βολιβίας δήλωσε ότι τις πρώτες μέρες του Ιούνη του 1967, πραγματοποιήθηκε σύσκεψη του πρέσβη των ΗΠΑ με τον Μπαριέντος. Πήραν μέρος και ο συνταγματάρχης Χουάν Λετσίν Σουάρες, πρόεδρος της Εταιρίας Ορυχείων Βολιβίας (COMIBOL) και ο αξιωματούχος της CIA Τζον Χ. Κορ, που είχε τη θέση του ακόλουθου επί εργατικών θεμάτων στην πρεσβεία την Ηνωμένων Πολιτειών.

Ο Βορειοαμερικανός ακόλουθος είπε ότι στα ορυχεία του Κατάβι, Ουανούνι και Εικοστός Αιώνας προετοιμαζόταν ένα σχέδιο εξέγερσης για την ανατροπή της κυβέρνησης. Οι μεταλλωρύχοι συμφώνησαν να προσφέρουν την πληρωμή μιας εργάσιμης μέρας για ν' αγοράσουν οι αντάρτες όπλα και φάρμακα. Οτι σκέφτονταν να κηρύξουν τα ορυχεία ελεύθερες περιοχές της Βολιβίας και να αποκλείσουν τους δρόμους. Διαβεβαίωσε ότι μια ομάδα 20 μεταλλωρύχων ήταν έτοιμοι να συνδεθούν με τους αντάρτες του Τσε. Παρέδωσε τη λίστα και τα ονόματα των ηγετών και των μεταλλωρύχων που κατά τις εμπιστευτικές πληροφορίες του ήταν αναμεμειγμένοι στη συνωμοσία. Ο Μπαριέντος τον ρώτησε πώς τις απέκτησε. Η απάντηση ήταν: "Οι Βολιβιανοί δε χαρακτηρίζονται για την επιφυλακτικότητά τους. Κανένα ποτηράκι, κάποια φιλική σχέση ή απλά η ματαιοδοξία τους να φανούν σημαντικοί ή ενημερωμένοι, έχει σαν αποτέλεσμα αυτές οι πληροφορίες να ξεφεύγουν από τις πιο ασυνήθιστες οδούς". Κατόπιν, ο πρέσβης σημείωσε ότι ήταν απαραίτητο να παρθούν δραστικά μέτρα, για να τελειώνουν μια και καλή με αυτή την ανατρεπτική εστία στα ορυχεία.

Μετά από λίγο, ο Μπαριέντος συναντήθηκε με τον πρόεδρο του εκτελεστικού συμβουλίου της Διαμερικανικής Τράπεζας Ανάπτυξης (BID), Αλμπέρτο Ιμπάνιες Γκονσάλες, ο οποίος τον ενημέρωσε για όλα τα σχέδια γύρω από τη Βολιβία. Οταν αποσύρθηκε, ο πρέσβης των ΗΠΑ ξανάγινε κατηγορηματικός: "Αυτές οι πιστώσεις θα δοθούν αν στη χώρα βασιλεύσει η ειρήνη και η κοινωνική γαλήνη".

Μπροστά σ' αυτές τις πιέσεις, πραγματοποιήθηκε η σφαγή στα ορυχεία. Οι μεταλλωρύχοι κι οι ηγέτες τους δολοφονήθηκαν, συνελήφθησαν, φυλακίστηκαν ή εξορίστηκαν. Οι συνδικαλιστικές οργανώσεις που πήραν μέρος, δέχτηκαν μαζικές απολύσεις. Τα θύματα έφτασαν τα εκατό σχεδόν. Ο ιερέας Γκρεγόριο Ιριάρτε, στο βιβλίο του "Στοές Θανάτου. Τα ορυχεία της Βολιβίας" διηγείται αυτή την τρομακτική σφαγή και αναφέρει:

"... η ανώτατη στρατιωτική διοίκηση μελέτησε ένα λεπτομερειακό σχέδιο επίθεσης στα κέντρα των μεταλλωρύχων. Οσο πιο ξαφνική θα ήταν η επιχείρηση, τόσο καλύτερα αποτελέσματα θα είχε. Η νύχτα του Αϊ - Γιαννιού, με τις παραδοσιακές της φωτιές, με τα άφθονα "ποντς" και τους χαρούμενους λαϊκούς χορούς, πρόσφερε κατά την άποψη των ανεύθυνων στρατιωτικών ηγετών, μοναδικές συνθήκες από άποψη τακτικής για να είναι τέλειο το μακιαβελικό τους σχέδιο. (...)

Για να χτυπήσουν αιφνιδιαστικά τους μεταλλωρύχους, δεν υπήρχε καλύτερος τρόπος από το να μεταφέρουν το στρατό με το τρένο... (...)

Αλλος παράγοντας αιφνιδιασμού ήταν η ώρα. Πέντε παρά είκοσι το πρωί ήταν η προκαθορισμένη ώρα για την επίθεση: ιδανική ώρα, χωρίς αμφιβολία, για να αιφνιδιάσουν τους μεταλλωρύχους που θα βρίσκονταν στην αγκαλιά του Μορφέα, μετά από μια ανέμελη γιορτινή νύχτα. (...)

Στις 3 του Ιούνη, τα συνδικάτα στα ορυχεία Εικοστός Αιώνας και Κατάβι κηρύσσουν 24ωρη απεργία, για να πραγματοποιήσουν μια ειρηνική πορεία μέχρι την πόλη Ορούρο. Η κυβέρνηση απαντά ότι δεν πιστεύει στον ειρηνικό χαρακτήρα αυτών των πορειών κι ότι δεν πρόκειται να τις ανεχτεί με κανέναν τρόπο (...)

Κάπου οχτακόσιοι μεταλλωρύχοι περιμένουν ανυπόμονα μπροστά στο συνδικάτο. Είναι διατεθειμένοι να φτάσουν στο Ορούρο με οποιονδήποτε τρόπο και με οποιονδήποτε κίνδυνο. (...)

Αποφάσισαν να καταλάβουν τα υπόστεγα της επιχείρησης και να βάλουν σε κίνηση μια μηχανή του τρένου. Της συνδέσανε δέκα βαγόνια. Οι μεταλλωρύχοι, χαρούμενοι, τα κατέλαβαν και κουνώντας τα μαντίλια τους και τραγουδώντας σαν να πήγαιναν σε πανηγύρι, απομακρύνθηκαν με κατεύθυνση το Ορούρο, μέσα σε δυνατά και συνεχή σφυρίγματα της ατμομηχανής...

Στα μέσα του δρόμου, στα περίχωρα του Ουανούνι, ο στρατός είχε κόψει το δρόμο του τρένου. Ο αυτοσχέδιος οδηγός του κατάφερε να φρενάρει έγκαιρα. Οι μεταλλωρύχοι εγκατέλειψαν τα βαγόνια και σε παράταξη έφτασαν μέχρι την πλατεία του Ουανούνι. Εκεί, έκαναν στα γρήγορα συνέλευση, παρέλαση και συζητήσεις. Η ευφορία είχε κυριεύσει τους αρχηγούς. Τα λόγια τους ήταν γεμάτα ενθουσιασμό κι ελπίδα. Τα περιφερειακά ορυχεία Κατάβι, Εικοστός Αιώνας και Ουανούνι ανακηρύχτηκαν ελεύθερες περιοχές και ζητήθηκε η γενναιόδωρη συνεισφορά των μεταλλωρύχων για να συνεργαστούν με τους αντάρτες του Νιακαουασού. (...)

Η αστυνομία της Γιαγιάγουα, που είχε ήδη ενισχυθεί, έπρεπε να δράσει σαν στήριγμα του στρατού και να συνεργαστεί κυρίως στην τελική έφοδο στο κτίριο των συνδικάτων, καθώς και να αναγνωρίσει και συλλάβει τους ηγέτες των συνδικαλιστών. Το σύνθημα ήταν σαφές και κατηγορηματικό: να μην ξεφύγει κανένας.

Ο στρατηγός Αμάδο Προυδένσιο, ο συνταγματάρχης Αλφόνσο Βιγιαλπάντο και ο ταγματάρχης Πέρες ήταν οι άμεσα υπεύθυνοι για να φέρουν σε αίσιο τέλος όλη την επιχείρηση. Ο λοχαγός Σεγέιρος, επικεφαλής της Εθνοφρουράς, κι ο Αλμπέρτο Σαμοράνο, διοικητής της ιδιωτικής αστυνομίας της Γιαγιάγουα, είχαν την ειδική αποστολή να συλλάβουν όλους τους ηγέτες.

Ο στρατηγός Μπαριέντος θέλησε να είναι με κάποιο τρόπο παρών την πιο θλιβερή και επονείδιστη νύχτα της προεδρικής του θητείας: Εστειλε έναν άνθρωπο της εμπιστοσύνης του, το γνωστό και μη εξαιρετέο λοχαγό Πλάσα, για να συνεργαστεί άμεσα στη φοβερή σφαγή".

ΑΥΡΙΟ ΤΟ 9ο ΜΕΡΟΣ