«Η εργατική τάξη στη χώρα μας», σημείωσε η Εύα Μελά, «μέσα σε συνθήκες καπιταλιστικής ολοκλήρωσης, διαρκώς οδηγείται στο περιθώριο της ζωής. Η οικονομική ανασφάλεια, η ανεργία, η επιδείνωση της ζωής, οι ιδιωτικοποιήσεις στον τομέα της Παιδείας, της Υγείας, και των αγαθών του Πολιτισμού, η κατάργηση σχεδόν ολοκληρωτικά του ελεύθερου χρόνου της, η μεθοδευμένη χειραγώγησή του από τους ιδεολογικούς μηχανισμούς του συστήματος, σπρώχνουν την εργατική τάξη στο περιθώριο. Η σχέση της με τα αγαθά της τέχνης και του πολιτισμού περνάνε μέσα από τους μηχανισμούς πληροφόρησης και χειραγώγησης που δρουν με στόχο την αναπαραγωγή της άρχουσας ιδεολογίας».

Ταυτόχρονα, τα στοιχεία για το πνευματικό επίπεδο του ελληνικού λαού είναι απογοητευτικά: Καθημερινά, 80% του πληθυσμού βλέπει πάνω από 208 λεπτά τηλεόραση. Το 50% δε διαβάζει ποτέ εφημερίδα. Το 60% δε διαβάζει ούτε ένα βιβλίο το χρόνο. Τις εκθέσεις τέχνης επισκέπτεται μόνο το 1% του πληθυσμού, ενώ το ποσοστό που πηγαίνει θέατρο, σινεμά, ή σε συναυλίες, δεν ξεπερνάει το 5%.

Εξηγώντας τις συνέπειες αυτής της κατάστασης, η ομιλήτρια σημείωσε ότι «η επαφή των ανθρώπων με το διάβασμα, με τις τέχνες, επηρεάζει τη συνείδησή τους όπως την επηρεάζει και η Τέχνη όχι μόνο άμεσα, αλλά και έμμεσα: τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και τα πρότυπα που εκπέμπουν μέσα στα σπίτια μας, ο δημόσιος χώρος και η αισθητική του, οι διαφημίσεις, η πόλη και η αισθητική που μας περιβάλλει, η μόδα, τα ακούσματα και άλλα. Ολα αυτά επηρεάζουν τον τρόπο ζωής. Αυτό η άρχουσα τάξη το γνωρίζει, επεξεργάζεται και το χρησιμοποιεί». Γι' αυτό και το 2003 στη Θεσσαλονίκη, στη Σύνοδο των υπουργών Πολιτισμού της ΕΕ, διατυπώθηκε ο στόχος να επινοηθεί η «ενιαία πολιτιστική ταυτότητα» ως προϋπόθεση για τη λειτουργία «ενιαίας πολιτιστικής αγοράς (...) που είναι προϋπόθεση για τη λειτουργία της ενιαίας αγοράς». Και αποφασίστηκε να ενισχύεται οικονομικά ό,τι προωθεί την «ενιαία ευρωπαϊκή αντίληψη», το «ευρωπαϊκό ιδεώδες» και την πολιτιστική βιομηχανία.

Αυτό στην πράξη σημαίνει ότι το αστικό κράτος ενισχύει «την εμπορευματοποίηση του έργου τέχνης, τη διείσδυση των μονοπωλίων στο χώρο του πολιτισμού και τον έλεγχο της διακίνησης της τέχνης από αυτά. Η τέχνη δεν μπορεί να αναπτυχθεί ελεύθερα, ο καλλιτέχνης ασφυκτιά μέσα σ' αυτές τις συνθήκες. Πιέζεται, γίνεται ευάλωτος, τον εξαγοράζουν, συνθλίβεται, περιθωριοποιείται. Το να κάνει ευσυνείδητα τη δουλιά του φαντάζει ηρωική πράξη που οδηγεί στην απομόνωση. Στην "ελεύθερη αγορά" ο καλλιτέχνης δυσκολεύεται να δημιουργήσει και να παίξει τον κοινωνικό του ρόλο. Ευνουχίζεται».

Η «θηλιά» κλείνει με την «υποκουλτούρα του "σκυλάδικου", του "ορθάδικου", της τηλεοπτικής σαπουνόπερας, των τηλεπαιχνιδιών, των προϊόντων της πολιτιστικής βιομηχανίας» που «είναι η αναγκαία "πνευματική τροφή" για τη μετατροπή του ανθρώπινου εγκεφάλου σε κιμά και του εργαζομένου από πολίτη σε ανεγκέφαλο παθητικό παρατηρητή της ζωής, σε αδιάφορο για τα κοινά, σε ενεργούμενο, ευάλωτο και επίσης εξαγοράσιμο».

Ο ιμπεριαλισμός διαμορφώνει με τη γνωστή προπαγανδιστική του ικανότητα «το κατάλληλο περιβάλλον ανοχής των εγκλημάτων του»: «Οι "κακοί" των ταινιών του Χόλιγουντ στα χρόνια του υπαρκτού σοσιαλισμού ήταν Ρωσόφωνοι, τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια είναι Λατινοαμερικανοί, Κουβανοί, τελευταία Αραβες (...) Οι ταινίες επαναλαμβάνονται στη ζωή, και μάλιστα με κρυφές πλευρές: οι νεοστρατολογημένοι "ράμπο" των δυνάμεων επέμβασης "ψαρεύονται" στις ουρές των ανέργων, στις γειτονιές με τα οξυμένα κοινωνικά προβλήματα, στις ομάδες των περιθωριακών, των αναλφάβητων, των απελπισμένων».

Η Εύα Μελά αναφέρθηκε και στα εγκλήματα του ιμπεριαλισμού στην πολιτιστική κληρονομιά, όπως στο Ιράκ και το Λίβανο, καταλήγοντας με το αναγκαίο, σήμερα διεκδικητικό πλαίσιο που αναφέρουμε συνοπτικά: Να περάσουν τα κέντρα και οι θεσμοί παραγωγής της τέχνης στα χέρια της κοινωνίας και να τεθούν στην υπηρεσία του λαού, της εργατικής τάξης. Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης να περάσουν στα χέρια του κράτους της λαϊκής εξουσίας. Η τηλεόραση από κερδοσκοπικό μέσο, να λειτουργήσει ενημερωτικά, παιδαγωγικά, μορφωτικά, πολιτιστικά. Να καταργηθούν οι ιδιωτικοποιήσεις οργανισμών και θεσμών παραγωγής και διάδοσης πολιτισμού. Οχι στη διαπλοκή των κρατικών θεσμών με το ιδιωτικό κεφάλαιο. Ανάπτυξη της καλλιτεχνικής παιδείας για όλους, σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Δημιουργική αφομοίωση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Υπεράσπιση της ιστορίας και της γλώσσας. Να δημιουργηθούν προϋποθέσεις για ανεμπόδιστη καλλιτεχνική δημιουργία στην παραγωγή της, στη διακίνηση της και την επαφή της με το λαό.

Στα παραπάνω είναι «αποφασιστικός ο ρόλος του εργατικού κινήματος, που πρέπει να βάλει στις διεκδικήσεις του το δικαίωμα στον πολιτισμό (...) να στηρίξει το προοδευτικό καλλιτεχνικό έργο, να το προβάλει. Να διεκδικήσει το 2% του κρατικού προϋπολογισμού να διατίθεται για τον πολιτισμό, να διεκδικήσει τη συμμετοχή στις αποφάσεις. Πρέπει να ενισχυθεί ένα κίνημα μόρφωσης και πολιτισμού μέσα στην ίδια την εργατική τάξη και ιδιαίτερα στους νέους. Αυτό θα συμβάλει στην ανάπτυξη της κριτικής στάσης, της δημιουργικότητας. Θα απελευθερώσει δημιουργικές δυνάμεις που υπάρχουν μέσα στο λαό, μέσα στην εργατική τάξη, που θα δυναμώσουν το ίδιο το λαϊκό κίνημα για την οικοδόμηση του άλλου πολιτισμού, του Σοσιαλισμού».