Οι λέξεις δεν είναι απλά «αθροίσματα» γραμμάτων που τα βάζουν οι «δάσκαλοι» το ένα δίπλα στο άλλο, για να περιγράψουν ένα αντικείμενο ή μια σχέση. Οι «λέξεις», συντροφικέ μου αναγνώστη, πίσω από την περιγραφή κρύβουν ένα άλλο περιεχόμενο που μπορεί να είναι βαθιά σημαντικό και ιστορικά χρήσιμο. Φυσικά, για να εντοπίσουμε το βαθύ περιεχόμενο μιας λέξης, δε χρειάζεται να καταφύγουμε στη «γραμματική», για να μελετήσουμε την παραγωγή της, ούτε και σε κάποιο από τα λεξικά που κυκλοφορούν και τα τελευταία χρόνια μοιράζονται δωρεάν, ως ένθετα, στους αναγνώστες των εφημερίδων μαζί με κάποιο «ενδιαφέρον» CD. Για να εντοπίσουμε το βαθύ ή το «κρυφό» περιεχόμενο μιας λέξης, χρειάζεται να την προβάλουμε στο χρονικό - ιστορικό πλαίσιο μέσα στο οποίο γεννήθηκε και, φυσικά, χρησιμοποιήθηκε. Και ακόμα πιο σωστά, να τη συσχετίσουμε με τις κοινωνικές και πολιτικές σκοπιμότητες που στάθηκαν η αφορμή της γέννησής της, και που αυτή, η «λέξη» δηλαδή, υπηρέτησε.

Ας πάρουμε για παράδειγμα τη λέξη «γνώση». Αλλο είναι το περιεχόμενό της, όπως αυτό προσδιορίστηκε από το κίνημα του Διαφωτισμού. Αλλιώς αντιμετωπίστηκε η «γνώση» στο πλαίσιο της χριστιανικής φιλοσοφίας των αιρέσεων και της ορθοδοξίας κ.ά., φυσικά, άλλο περιεχόμενο δίνει στη λέξη η «Συνθήκη της Λισαβόνας», όπου η «γνώση» ορίζεται ως στοιχείο της λογικής των ανταγωνισμών. Ορίζεται, επομένως, σαν πληροφορία στη διαδικασία της καπιταλιστικής παραγωγής και μετατρέπεται, εντέλει, έρμαιο της ελεύθερης αγοράς. Η πρόθεσή μου όμως δεν είναι να παρακολουθήσω γενικά την πορεία που μπορεί να πάρει μια λέξη και τις περιπέτειες που την αναγκάζουν να υποστεί αυτοί που χρησιμοποιούν τη γλώσσα ως τρόπο παραλλαγής των πολιτικών τους προθέσεων.

Αρα «συμβιβασμός» και «έντιμος» δεν υπάρχει. Μόνον «έντιμες ήττες» υπάρχουν, οπότε και ο έντιμα ηττημένος επιστρέφει στην πατρίδα του «επί τας». Και αυτό δε σημαίνει, βέβαια, πως αυτός που συμβιβάζεται, επιλέγει ενσυνείδητα, τον έντιμο «θάνατο». Η ιστορία τον οδηγεί εκεί. Γιατί κάθε μορφή αγώνα διεξάγεται στο όνομα της «τιμής», με την έννοια της προσήλωσης σε ένα ιδανικό. Της κοινωνικής αλλαγής, ας πούμε, της ανατροπής μιας αντιλαϊκής πολιτικής ή μιας αντιλαϊκής εξουσίας, της διεξαγωγής μιας γνήσιας ταξικής πάλης. Κι αυτό δεν είναι ένα πρόχειρο «μάθημα», Δεν παίρνω τη μια ή την άλλη θέση απέναντι στο «συμβιβασμό», γιατί έτσι με «βολεύει». Γιατί έχω μια άλλη, σκόπιμα στρατευμένη, άποψη για την «τιμή» ενός αγώνα. Οχι. Αλλά, όταν αποφάσισα να γράψω για τον «έντιμο συμβιβασμό» του κ. Πολυζωγόπουλου, ήρθε στο μυαλό μου ένας άλλος μοιραίος «συμβιβασμός». Αυτός όχι «έντιμος», αλλά «ιστορικός». Ο γνωστός «Compromesso Storiko» του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ιταλίας. Κι αυτός, βέβαια, δεν οδήγησε στον πολιτικό «θάνατο» ενός κόμματος, αλλά στον ιστορικό θάνατο ενός λαού, κάτω από τις θλιβερές «ερπύστριες» του Μπερλουσκόνι. Και αναρωτιέμαι, όλος αγωνία, ο «έντιμος συμβιβασμός» του κυρίου προέδρου πού θα οδηγήσει την εργατική τάξη;