Ξαναείδαμε πρόσφατα την Μ. Δημητριάδου στη γιορτή της ΠΕΑΕΑ μαζί με ένα τμήμα της χορωδίας. Αυθόρμητα ήρθε η ερώτηση: «Πώς πάει το Λεύκωμα»;

«Εχει σχεδόν εξαντληθεί», ήταν η απάντηση. Και σε συζήτηση που είχαμε αργότερα μαζί της μάθαμε ότι έχουν «φύγει» σχεδόν 1.000 αντίτυπα - το σύνολο περίπου της έκδοσης, που ήταν λίγο παραπάνω από 1.100 αντίτυπα. Το ενδιαφέρον είναι ότι πάρα πολλά βιβλία διατέθηκαν στα δυο τελευταία Φεστιβάλ της ΚΝΕ. «Οσα είχαν φέρει στο Φεστιβάλ εξαντλήθηκαν - και την τελευταία ημέρα μας ζητούσαν και δεν είχαμε», λέει η ίδια. «Η ανταπόκριση του κόσμου ήταν μαζική και απ' όλες τις ηλικίες, αλλά περισσότερο ενδιαφέρον έδειξαν οι νέοι. Τόσο, που έχω την εντύπωση ότι αν βάζαμε το Λεύκωμα στο περίπτερο της "Σύγχρονης Εποχής" μαζί με τα άλλα βιβλία, θα γινόταν ανάρπαστο! Αλλωστε δεν είναι ακριβό - μόνο δέκα ευρώ, ένα βιβλίο αρκετά ογκώδες, με τόσο και τέτοιο υλικό»!

-- Το Λεύκωμα συμπεριλάμβανε και τις νότες των τραγουδιών. Εγινε μήπως αυτό αφορμή να δημιουργηθούν κάποιοι όμιλοι ή να τα πάρουν σε χορωδίες να τα τραγουδήσουν;

-- «Αυτό δεν το ξέρω. Ωστόσο πριν την έκδοση του Λευκώματος είδαν δείξει ζωηρό ενδιαφέρον για τα τραγούδια πολλοί φορείς και στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Τα πρώτα είκοσι τραγούδια του Λευκώματος είναι έτοιμα για να τραγουδηθούν από χορωδία - είναι τετράφωνα. Από τα άλλα, πολλά είναι μονόφωνα, με συνοδεία πιάνου. Εγώ η ίδια κατέγραψα αρκετά, ακούγοντας τις μελωδίες από τους συντρόφους που τα τραγούδαγαν και διασταυρώνοντας τα ακούσματα».

Στο διάστημα που μεσολάβησε μετά την έκδοση η συνομιλήτριά μας κατέγραψε άλλα έξι τραγούδια, που ελπίζει, όπως μας είπε, να συμπεριληφθούν σε μια δεύτερη έκδοση του Λευκώματος από την ΠΕΑΕΑ. «Υπάρχει ενδιαφέρον, τονίζει, από πολλούς και πιστεύω ότι μια δεύτερη έκδοση του Λευκώματος, με την προσθήκη ενός ακόμα δεκαεξασέλιδου, θα βρει θερμή ανταπόκριση από τον κόσμο».

-- Στη γιορτή της ΠΕΑΕΑ σας είδαμε με ένα τμήμα μόνο της ιστορικής χορωδίας. Στην ίδια εκδήλωση τραγούδησαν αντιστασιακά ελληνικά τραγούδια και νέα παιδιά, μέλη του Συνδέσμου Ελληνοτουρκικής Φιλίας και Αλληλεγγύης. Ηταν μια συγκινητική προσφορά, όμως αναρωτιέται κανείς αυθόρμητα: Δε θα μπορούσαν και κάποιοι νέοι μαθητές, φοιτητές ή εργαζόμενοι να δημιουργήσουν ένα συγκρότημα που θα τραγουδά αντιστασιακά τραγούδια;

-- «Από παλιά η ίδια η χορωδία είχε κάνει έκκληση να βοηθηθεί από νέους, να έρθει "νέο αίμα". Εγώ η ίδια είχα απευθυνθεί στην ΚΝΕ ζητώντας τη συνδρομή της για να στελεχωθεί η χορωδία, που είναι ανδρική και γυναικεία και χρειάζεται τέσσερις διαφορετικές φωνές (τενόροι, μπάσοι, σοπράνοι και άλτοι). Είναι αναγκαίο να υπάρχουν τουλάχιστο τριάντα άτομα και μια ισορροπία ανάμεσα στις φωνές.

Δυστυχώς, η χορωδία μας σήμερα έχει χάσει πολλές φωνές. Οι άνθρωποι μεγάλωσαν, αρκετοί αρρώστησαν, άλλοι έφυγαν για πάντα... Ηδη, υπάρχει μια κασέτα με 15 αντιστασιακά τραγούδια υπό τη διεύθυνση του αξέχαστου Ανδρόνικου Κουρούκλη. Πριν αποδυναμωθεί η χορωδία είχα έτοιμα να διδάξω άλλα 10-12 τραγούδια - από τα πιο γνωστά και αγαπητά - ώστε να κυκλοφορήσει από την ΠΕΑΕΑ μια δεύτερη κασέτα. Στη συνέχεια, όμως, δεν είχα τις φωνές που ήταν απαραίτητες, καθώς οι άνθρωποι μας έφευγαν και αναγκάστηκα να σταματήσω την προσπάθεια».

-- Είναι πραγματικά κρίμα να πάψει να υπάρχει η ιστορική χορωδία της ΠΕΑΕΑ που στελεχωνόταν από τους ίδιους τους αγωνιστές... Τα τραγούδια που ήδη υπάρχουν σε κασέτα, πώς θα μπορούσαν να έρθουν κοντά στο ευρύ κοινό;

-- «Πρώτα πρώτα από τον "902". Εχουμε δώσει κασέτες και έχουμε παρακαλέσει να ακούγονται πιο συχνά. Μπορούν να μεταδίδονται σε επετείους π.χ. για την ίδρυση της ΕΠΟΝ, το Γοργοπόταμο και τόσες άλλες. Ακόμα, όπου καλούν παλιούς αγωνιστές για να μιλήσουν ή σε εκδηλώσεις της ΚΝΕ, καλό θα είναι να υπάρχει ένα κασετόφωνο, ώστε να ακούγονται τα αντιστασιακά τραγούδια».

-- Τι ήταν αυτό που θα παρακινούσε ένα σημερινό νέο να μάθει τα αντιστασιακά τραγούδια και να τα τραγουδάει;

-- «Αμα μάθει τι ήταν ο Γοργοπόταμος, πώς και γιατί ιδρύθηκε η ΕΠΟΝ, γιατί έγιναν οι πολυάνθρωπες διαδηλώσεις ενάντια στην επιστράτευση, τότε είναι φυσικό να αγαπήσει αυτά τα τραγούδια να έρθει κοντά τους. Ομως οι νέοι δε γνωρίζουν την ιστορία της Αντίστασης και αυτό γίνεται σκόπιμα».

-- Εννοείτε ότι το αντιστασιακό πνεύμα διαιωνίζεται μέσα από αυτά τα τραγούδια;

-- «Ναι, αλλά δε φτάνει το τραγούδι, αν δε διαιωνίζεται το αντιστασιακό πνεύμα με αφορμή τα γεγονότα που συμβαίνουν σήμερα. Μήπως σήμερα δεν υπάρχει μια κατάσταση που είναι μια ιδιόμορφη κατοχή; Ο αγώνας χρειάζεται μια ατμόσφαιρα έξαρσης και τα αντιστασιακά τραγούδια εμπνέουν αυτή την έξαρση. Πρέπει όμως να προωθηθούν - ακόμα και με τη δημιουργία και διάδοση CD, αφού υπάρχει η μήτρα αυτών των τραγουδιών».